Author:
Abstract
Aynı bitkinin farklı adlarla anılması Türkçe için geçmişte de görülen, alışılmış bir durumdur. Farklı bölgelerde insanlar herhangi bir bitkinin farklı özelliklerini ve işlevlerini öne çıkararak bitkiyi adlandırmış, bu durum bir bitkinin birçok adla anılmasına yol açmıştır. Hatta çoğu zaman benzer özellikteki bitki adları birbirine karışmış, bir ad birçok bitkiyi temsil eder olmuştur. Günümüzde şehirlerde daha çok semizotu olarak bilinen ve gittikçe bu adı yaygınlaşan bitkinin Anadolu’da cibille, elmelik, erekleme, gilik, kıbıçkan, sirken, pirpirim, soğukluk, tohmegân vb. birçok farklı adı vardır. Sıralanan bu sözcüklerin değişkeleri de dikkate alındığında “semizotu” için kullanılan sözlerin sayısı artmaktadır. Bu makalede Türkçede geçmişten günümüze semizotu bitkisi için kullanılan adlar ve Anadolu’daki “semizotu” anlamındaki sözler ele alınmıştır. Bu sözcüklerin kökenleri ve anlam özellikleri değerlendirilmiş, bu adların veriliş nedenleri üzerinde durulmuş, sözcüklerin sayıca çok olmasının muhtemel nedenleri ele alınmıştır. Sonuçta Anadolu’da söz konusu bitki için en yaygın olarak kullanılan sözün standart dildeki semizotu sözü olmakla birlikte yabancı kökenli bir sözcük olan pirpirim ve değişkelerinin de Anadolu’nun dört bir tarafında kullanıldığı görülmüştür. Aynı bölgede aynı bitki için birden fazla sözün kullanıldığı da tespit edilmiş, Derleme Sözlüğü’ndeki muhtemel eksiklikler göz önünde bulundurulduğunda semizotu bitkisi için Anadolu’da kullanılan adların artacağı ve kullanım yerlerinin var olandan farklı bir görünüm arz edeceği kanaatine varılmıştır.
Keywords
Abstract
Giving other names to the same plant is a common occurrence for Turkish. People in different regions have named the plant by highlighting the different characteristics and functions of this plant and this has caused a plant to be named with many names. In fact, the names of plants with similar characteristics are mixed together, one name represents many plants. Nowadays in the cities more commonly known as purslane, the name of the plant is becoming widespread in Anatolia cibille, elmelik, erekleme, gilik, kıbıçkan, sirken, pirpirim, soğukluk, tohmegân and so on. There are many different names when the variables of these words are taken into consideration, the number of words used for purslane is increasing. In this article, the names used for the purslane in Turkish from the past to the present and the words purslane in Anatolia were discussed. The origins and meaning characteristics of these words were evaluated, the reasons for giving these names were emphasized and the possible reasons for the number of words were discussed. As a result, the most commonly used word for this plant in Anatolia is semizotu in the standard language, but it is also seen that pirpirim and its variants, which are a foreign origin, have been used in all parts of Anatolia. It was also found that more than one word was used for the same plant in the same region. Considering the possible shortcomings in Derleme Sözlüğü, it was concluded that the names used in Anatolia for the purslane plant would increase and the places of use would have a different appearance than the existing ones.