Author :
Abstract
16. yüzyılın başlarında yaşadığı bilinen Sa’yî Mustafa Çelebi’nin kaleme aldığı bu fetihnâme Kanunî Sultan Süleyman’ın 1521 yılındaki Belgrad seferini anlatmaktadır. Kaynaklarda Sa’yî’nin tarihçiliğinden bahsedilir, fakat bu zamana kadar bunu doğrulayacak belgelere ulaşılamamıştır. Sa’yî’ye ait olduğu düşünülen bu eser, onun tarihçiliği hakkında verilen bilgilerin doğru olduğunu göstermektedir. Yine tezkirelerin muhayyel ve sanatlı bir üslubu olduğunu belirtiği Sa’yî’nin bu özelliğini Fetihnâmesinde görmek mümkündür. Manzum mensur karışık olan Fetihnâmenin süslü bir dili vardır. Secili yazılmış olan mensur kısımlarda çok sayıda Arapça, Farsça sözcük ve tamlama kullanılmış ve esere yer yer Arapça şiirler de serpiştirilmiştir. Eserin sonuna Kanunî için yazdığı akrostiş bir şiir ekleyen Sa’yî, hem sefer anında yaşananları aktarmayı hem de dönemin padişahını övmeyi amaç edinmiştir. Anlatılanlar tarihsel gerçeklere uygundur. Bu durum metnin hem edebî hem de tarihî bir belge olarak değerlendirilmesini sağlamaktadır. Sa’yî’nin üslup bakımından öne çıktığı ve eserlerinin okunduğu söylenebilir. Sinan Çavuş, Seyyid Muradî veya Matrakçı Nasuh’a atfedilen Süleymannâme ya da Tarih-i Feth-i Şikloş diye bilinen eserdeki manzum parçaların bir kısmı Sa’yî’nin fetihnamesiyle bire bir örtüşmektedir. Bu çalışmada Sa’yî ve eserleri hakkında kısaca bilgi verilmiş, Belgrad Fetihnâmesi detaylı bir şekilde incelenmiştir. Son kısımda Fetihnâme metni transkripsiyonlu olarak Latin harflerine aktarılarak araştırmacıların istifadesine sunulmuştur.
Keywords
Abstract
This fetihnamah, which is written by Sa’yî Mustafa Çelebi who is known to live in the early 16th century, narrates the Belgrade expedition of Sultan Suleiman the Magnificent in 1521. The historiography of Sa’yî is mentioned in the sources yet no documentation has been achieved to confirm this so far. This work, which is considered to belong to Sa’yî, verifies the accuracy of the information provided about his historiography. Furthermore, the imaginary and artful style of Sa’yî as stated in the tezkire (biographic works which deal with the poets and their poems) can be seen in his Fetihnamah. Verse-prose mixed, it has an ornamental language. There are many Arabic and Persian words and phrases used in prose parts which are written in sadjh (rhymed pros and there are also Arabic and Persian poems interspersed throughout the work. Sa’yî, who has added an acrostic poem for the Magnificent at the end of the work, aims to praise the sultan more as well as narrating what happens during the expedition. What is narrated is accurate historically. This provides the document to be evaluated as both literary and historical text. Sa'yî can be said to stand out in terms of style and to be read. Suleymannamah which is attributed to Sinan Çavuş, Seyyid Muradî or Matrakçı Nasuh, or some verse parts in so-known work Tarih-i Feth-i Şikloş bear a one-to-one resemblance to the fetihnamah of Sa’yî. In this work, an overview information about Sa’yî is given, the Belgrade Fetihnamah is examined in details. In the end, the text of Fetihnamah is transcribed into the Latin alphabet and presented for the use of researchers.
Keywords
- Aksoy, H. (2002). “Türk edebiyatında fetihnâmeler”, Türkler. C. XI, s. 800-805.
- Aksoyak, İ. H. (2015). Sa’yî, Sa'î Mustafa Çelebi, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=6554 (ET: 05.01.2015).
- İsen, M. (1998). Sehî Bey Tezkiresi Heşt-Behişt. Ankara: Akçağ Yayınları.
- İsen, M. (1999). Latîfî Tezkiresi. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Köksal, M. F. (2013). Sa’yî, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=578 (E.T: 11. 11. 2014).
- Çavuş, S. (1999). Süleymannâme, Tarih-i Feth-i Şikloş Estergon ve İstol-Belgrad (Haz.: Tülay Duran). İstanbul: Tarih Araştırmaları Vakfı Yayınları.
- Tuğluk, İ. H. (2013). Sa’yî, Mustafa Çelebi, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. (ET: 12.11. 2014).
- Yurdaydın, H. G. (1963). Yurdaydın, Muradi ve Eserleri. Belleten, C. XXVII, Sayı 107, s. 453-466.
- Yurdaydın, H. G. (1988). “Matrakçı Nasuh”. TDVİA, C. 28, s. 143-146.
- Zavotçu, G. (2009). Zehr-i Mârzâde Seyyid Mehmed Rızâ - Tezkîre-i Rızâ, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR,78470/zehr-i-mrzade-seyyid-mehmed-riza--tezkire-i-riza.html 2.2. Fetihnâme’nin Metni4 [138b] Fetĥ-nāme-i ķalǾa-i Belgrad ez-ān Mevlānā SaǾyį raĥmetu’llah
