Author :
Abstract
Bu çalışmada, şiir çevirisinin mümkün olup olmadığını görmek ve şiir çevirilerinde semantik eşdeğerliğin yanında sözdizimsel eşdeğerliğin sağlanıp sağlanmadığı sınanmıştır. Bu amaçla; J. Wolfgang von Goethe’nin Faust adlı trajedisinden iki dizenin, B. Taylor’un (1870 Londra), J.R. Williams’ın (1999 Wordsworth) İngilizce çevirileriyle, N. Ülner’ in (2000 Ankara) ve Y. Pazarkaya’nın (1999 İstanbul) Türkçe çevirileri incelenmiştir. Bu çalışmada, N. Chomsky’nin Evrensel Gramer Modeli (IC Grammatik) ve Eugene A. Nida’nın biçimsel ve devingen eşdeğerlik (formal and dynamic equivalence) kuramı esas alınmıştır. Çalışma; giriş, İnceleme ve sonuç olmak üzere üç bölümden oluşmuştur. Çalışmanın amacı, kapsamı, yöntemi ve konuyla ilgili yaklaşımlar giriş bölümünde belirtilmiştir. Ana metin, erek dildeki tümcelerin sözdizimsel ve semantik bakımından analiz edilmesinden oluşmuştur. Kaynak metinle erek metni sözdizimsel olarak karşılaştırmak, erek metinlerde sözdizimsel kayıpların yanında anlamsal kayıpların olup olmadığını göstermek maksadıyla ağaç diyagram çizimleri yapılmıştır. Yapılan incelemeler sonunda şu bulgulara ulaşılmıştır: 1. Söz konusu Faust çevirilerinde biçimsel eşdeğerlikten söz edilemez. 2. Bunun yerine çevirilerde devingen eşdeğerliğin sağlanmaya çalışılmıştır. 3. Sözcük kaybıyla birlikte yargı (tümce) kaybı yaşanmıştır. 4. Çeviri işlemi, metni yeniden yazmaya dönüşmüştür. Sonuç olarak, elde edilen bulgular ışığında denilebilir ki; bir şiiri, sahip olduğu sözdizimi, tını, ritim, vezin, kafiye, vurgu, vb. özellikleriyle birlikte başka bir dile aktarmak zor olduğundan, şiir çevirilerinde kaynak metinin verdiği tadı aramamak gerekir.
Keywords
Abstract
Within this study it is tested to see whether poetry translation possible or not, as well as to determine if beside semantic equivalence syntactic equivalence are obtained. Within these purposes two verses’ from Wolfgang von Goethe's Faust two English translations by B. Taylor's (1870 London), J. R. Williams (1999 Wordsworth) and two Turkish translations by N. Ülner (2000 Ankara) and Y. Pazarkaya (1999 Istanbul) are examined. Within this study N. Chomsky’s Universal Grammar Grammatik Model (IC), and Eugene A. Formal and dynamic equivalence theories are taken as a basis. The Study includes tree parts; introduction, Analyse and Conclusion. The purpose of the study, the scope of the method and approaches on the issue are given in the introduction. The main text includes syntactical and semantic analysis of sentences. By tree diagram technique the sentences are displayed to compare the syntactical structure of target text with source text and to see whether there are any semantic and formal losses within target language or not. After analysis of translated texts we reach following conclusions: 1. none of the four Faust translations has got formal equivalence 2. Instead of that there is dynamic equivalence in works. 3. In addition of loss of words there is loss of sentence, too. 4. Here the poetry translation is a re-writing process. In the light of the findings it is possible to argue that transferring a poem with its features like syntax, semantic, rhythm, meter, rhyme, stress and so on from one language to another is difficult and that therefore it is hard to find the taste of source text in poetry translations.
Keywords
- Bahadır, B.(2005). Roman hikâye ve günlük gazetelerdeki anlatım bozuklukları. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
- Başkan, Ö. ( 1978). Dilde çeviri işlemi. Türk Dili Aylık Dil ve Yazın Dergisi, 322, 26-36.
- Berk, İ. (1978). Çeviride şiir dili. Türk Dili Aylık Dil ve Yazın Dergisi, 322, 71-76.
- Catford, J.C. (1965). A linguistic theory of translation. An essay in applied linguistics, London: Koller, W. (1983), Einführung in die Übersetzungswissenschaft, (Gözden geçirilmiş 4. Baskı). Heidelberg: Quelle und Meyer-Uni Taschenbücher.
- Chomsky, N.(2002). Syntactic structures, Berlin&New york: Mouton de Gruyter,26-34.
- Çakır, M.(1996).Çeviride eşdeğerlilik ilişkileri, Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6, 93-107.
- Çavuş, G.(2005). Kaynak-odaklı ve erek-odaklı çeviri yaklaşımlarında eşdeğerlik sorunu. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi, Mersin.
- Goethe, J. W. Faust, çeviren: Williams J.R. (1999), Faust The First Part of The Tragedy, Wordsworth Editions, 94.
- Goethe, J. W. Faust, çeviren: Ülner, N. (2000). Faust, Ankara: Öteki Yayınevi, 124.
- Goethe, J. W. Faust, çeviren: Pazarkaya, Y. (1999). Goethe Faust, İstanbul: Çağdaş Matbaacılık Yayıncılık, 81.
- Göktürk, A.(1986). Çeviri dillerin dili, İstanbul: Çağdaş Yayınları.
- Güttinger, F. (1963). Zielsprache, Theorie und Technik des Übersetzens, Zürich: Manesse Verlag; Çakır, M. (1996), Çeviride Eşdeğerlilik İlişkileri, Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6, 93-107.
- Kıran, Z. (2002). Dilbilime giriş. Ankara: Seçkin Yayınları.
- Kitzbichler, J. Lubitz K., Mindt, N. (2009). Theorie der Übersetzung antiker Literatur in Deutschland seit 1800, Transformation der Antike, Göttingen: Walter de Gruyter GmbH& Co.KG.
- Koller, W.(1983). Einführung in die Übersetzungswissenschaft, ( Geliştirilmiş 4. Baskı) Heidelberg: Quelle und Meyer-Uni Taschenbücher.
- Nida, Eugene A.(1964). Toward a science of translating, Leiden: E. J. Brill.
- Nida, Eugene A. Linguistische Ansätze in der Übersetzungswissenschaft. Äquivalenz : www.e-ope.ee/Linguistischens/index.h (24.11.2012).
- Steuerwald W.(1974). Almanca Türkçe sözlük, Wiesbaden: Otto Harrassowitz.
- Stolze, R. (2001). Übersetzungstheorien, Tübingen: G. Narr Verlag.
- Vardar, B. (1981). Çeviri konuşmaları, Yazko Çeviri, 2, 172-173; Çakır M. Çeviride Eşdeğerlilik İlişkileri, Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6, 93-107.
- Wandruszka, M(1967).Die Maschinelle Übersetzung und die Dichtung, Poetica, 1, 3-7.
- Yıldız, Ş. (2004).Çeviride eşdeğerlik ve çeviri kuramları bağlamında karşılaştırmalı bir çalışma, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,12, 347-366.
- http://www.dwds.de/?qu=ZEUGNIS&submit_button=Suche& view=1( 25.07.2013).
- http://de.thefreedictionary.com/zeugnis (12.07.2013).
- http://en.wiktionary.org/wiki/Schatz (05.07.2013).
- http://www.duden.de/rechtschreibung/Schatz (05.07.2013).
