Author :
Abstract
İslam âlemi çıkışından itibaren büyük bir ivme kazanarak dünyanın çok büyük bir kısmında hüküm sürerken birdenbire dengelerin değişmesi ile birlikte bilim ve sanatta Batı karşısında üstünlüğünü kaybeder. Osmanlı Devleti bağlamında ele alındığında Tanzimat sınırların zorlandığı bir dönemdir. Batılı aydın ve yazarlar bu dönemde İslamiyet’i kıyasıya eleştirirken Müslümanları da kendi dinlerini eleştirmeye zorlarlar. Özellikle bilim ve sanat alanında sanayi devriminden sonra üstünlüğü ele geçiren Batı, bu başarısını din ve inanç çerçevesinde ele alır. İslam âleminin bilim ve sanatta geri kalmışlığını din ile bağdaştırır. Onlara göre İslam dini bilim ve sanata engel olmaktadır. Bu aydınlar arasında görüşleri ile pozitivist akım için bir öncü olarak değerlendirilebilecek Ernest Renan’ın konferansı İslam âleminde büyük bir yankı uyandırır. Farklı ülkelerden ve farklı milletlerden İslam âlimleri, Renan’ın bu konferansında ileri sürdüğü iddialara reddiyeler yazarlar. Bu reddiyeler içerisinde Namık Kemal’in Renan Müdafaanamesi önemli bir yer tutmaktadır. Namık Kemal, Renan’ın konferansında dile getirdiği iddiaları İslam ve bilim ekseninde tarihi örneklerle çürütmeye çalışır. Bu makalede Namık Kemal’in bu reddiyeleri ele alınarak karşılaştırmalı bir çalışma yapılacaktır. Renan’ın her iddiasını tek tek ele alarak bazen İslam tarihinden örneklerle bazen duygusal açıklamalarla eleştirir. Renan reddiyeleri arasında önemli bir yere sahip olan Namık Kemal’in bu eseri gerek verilen cevaplarla gerekse Namık Kemal’in görüş ve düşünceleri çerçevesinde açıklanmaya çalışılacaktır. Bu çalışma, İslam ve bilim ekseninde yapılan tartışmalara anti-tez olarak sunulan bir eserin yerini ve önemini ortaya koymaya çalışmaktır.
Keywords
Abstract
While ruling all over the world, the world of Islam has suddenly lost its high-ranking position against the West with the changes and advances in art and science. Tanzimat Reform Era is a period in which all the limits have been pushed when Ottoman Empire is concerned. Western highbrows and authors have been not only castigating the Islam but also urging the Muslims to criticize their own religions. The West, having the upper hand with respect to art and science after the industrial revolution, has shown its success with regard to religion and faith. It has presented that the world of Islam has been underdeveloped because of its religion. According to the West, the Islamic religion has interfered with the art and science. Ernest Renan’s conference has been influential as he could be considered as one of the pioneers in the positivism with his outstanding viewpoints. Islamic scholars from various countries and nations have written rebuttals against the ideas in Renan’s conference. Among these rebuttals, Namık Kemal’s Renan Müdâfaanâmesi has taken an important place. Namık Kemal tries to confute the ideas presented in this conference in the light of the Islamic and scientific examples. In the present article, Namık Kemal’s rebuttals is investigated through a comparative analysis. Renan’s each claim is examined with Islamic examples and explanations. This literary work of Namık Kemal’s, which shines out among Renan’s rebuttals, is analyzed concerning not only the responses given but also the contradictions in the light of Namık Kemal’s viewpoint and ideas. This study presents as an anti-thesis to Islamic and scientific discussions.
Keywords
- A.M. Efendi. (2004). Üss-i İnkılâp I, (T. G. Seratlı, Çev.), İstanbul: Selis Kitapları.
- Afganî, C. (1995). “Cemâleddin Efganî’nin Renan’a Cevabı” (Cemâleddin Efgânî’nin içinde), (A. Yalçınkaya, Çev.) İstanbul: Sebil Yayınları.
- Aydın, C. (2004). “Türk Bilim Tarihi Yazımı’nda ‘Zihniyet’, ‘Din’, ve ‘Bilim’ İlişkisi: Osmanlı Örneği”. (2. cilt). Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi.
- Bâyezidof, A. (1993). “İslam’ın İlimlerle İlişkisi” (İslâm ve Medeniyet içinde). (İ. Ural, Sad.). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Bâyezidof, A. (1993). “Renan’a Reddiye” (İslâm ve Medeniyet içinde), (İ. Ural, Sad.). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
- Berkes, N. (2010). Türkiye’de Çağdaşlaşma. İstanbul: YKY.
- Bilici, F. (2007). “Ernest Renan”, İslam Ansiklopedisi, (34. Cilt). Ankara: TDV.
- Nuri, C. (2002). “İslâmiyet Mâniʻ-i Terakkî midir?”. (A. Ertuğrul, Haz.). Tabula Rasa Felsefe & Teoloji Dergisi. Y. 2. S. 5.
- Comte, A. (1952). Pozitivizmin İlmihali. (P. Erman Çev.). İstanbul: MEGSB Yay.
- Cündioğlu, D. (1996). “Ernest Renan ve “Reddiyeler” Bağlamında İslâm-Bilim Tartışmalarına Bibliyografik Bir Katkı”. Dîvan İlmî Araştırmalar. (S. 2).
- Cündioğlu, D. (2004). “XIX. Yüzyılın Sonlarından İtibaren “İslam Mâniʻ-i Terakkidir” Tartışmaları: Bir Kaynakça Denemesi”. Düşünen Siyaset Düşünce Dergisi, (S.19). (41-58.)
- Cündioğlu, D. (2006). “Sahtekârlığın Tarihi: Bilim + Siyaset = Oryantalizm –Musul Kadısı İmam Alizâde’nin Mektubu-”. Marife. (Y. 6). (S. 3). 7-41.
- Donbay, A. (1992). “Namık Kemal’in Hürriyet Gazetesindeki Makaleleri” (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniv. Sos. Bil. Enst. Konya.
- Ertuğrul, A. (2019). Tez ve Antitezler Bağlamında Ernest Renan’a Karşı Yazılan Reddiyeler. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(Özel sayı), 56-93.
- Fendoğlu H. T. (2002). "Osmanlı-Amerika ilişkileri, 1786-1929". İstanbul: Beyan.
- İbanoğlu, F. (2019). “İslâm’a ‘Terör’ İsnadının Oryantalist Temelleri: Ernest Renan’ın 1883’te İrad Ettiği Konferans”. Din ve Hayat, (Y. 12). (S. 38) (İlkbahar). İstanbul. 76-79.
- Kutluer İ., Özervarlı M. S., Koca F., Kara M. (1998). “Hikmet”.(17. cilt). İstanbul: TDV İslam Ansiklopedisi
- Kutluer, İ. (2007). “Pozitivizm”. TDV İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV.
- Mardin Ş. (2010). Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Nâmık K. (2014), Renan Müdâfaanâmesi (Günümüz Türkçesi, Yeni Türk Harfli Metin – Osmanlı Harfli Metin). (N. Çetin, Yay.). Ankara: Akçağ Yayınları.
- Renan, E. (1946). Nutuklar ve Konferanslar. Ankara: MEB. Yay.
- Topaloğlu, F. (2010). Şia’nın Oluşumunda İran Kültürünün Etkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Erişim Tarihi: 05.05.2020) https://www.nytimes.com/1860/05/12/archives/austria-in- extremis.html;
