ORTAOKUL 6. SINIF TÜRKÇE DERS KİTAPLARINDA YER ALAN METİNLERİN METİNSELLİK ÖLÇÜTLERİ AÇISINDAN İNCELENMESİ
Author :
Abstract
Türkçe ders kitapları, öğretmenlere yardımcı en önemli araç gereçlerin başında gelir. Öğrencinin yaş ve bilgi düzeyine uygun bilişsel ve duyuşsal becerilerle donatılmış, nitelikli metinlerden oluşan ve Türkçe öğretim programındaki kazanımlar doğrultusunda hazırlanan kitaplar sayesinde öğrenciler, dil bilinci ve yeterliliğinin yanı sıra anlama ve anlatma kapasitelerini geliştirirler. Türkçe derslerinde en yaygın kullanılan materyallerin ders kitapları olduğu düşünüldüğünde bu kitaplarda yer alan metinlerin niteliği daha da önem kazanmaktadır. Bu nedenle kitaplarda yer verilen metinlerin oluşturulmasında metinleri inceleyen bilim alanlarının verilerinden yeterli ölçüde yararlanmak gereklidir. Metinleri inceleyen bu bilim alanlarının başında metindilbilim gelmektedir. Metindilbilimin inceleme konusunu, sadece metin içindeki tümceler değil, metnin tümü oluşturur. Ayrıca söz konusu metni oluşturan ögeler arasındaki ilişkiler, bağlar, metnin bütün olarak yapısı ve işlevi de metindilbilimin konuları arasındadır.Türkçe 6. sınıf ders kitabında yer alan öğretici metinler, kurgusal metinler ve şiirlerin metinsellik ölçütlerine uygunluğunu değerlendirmek bu çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Çalışmada 6. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan metinlerin, metinsellik ölçütleriyle uyumluluğu İşeri’nin (2010) belirlediği metinsellik ölçütleri ölçeğine göre incelenmiştir. İnceleme sonucunda 6.sınıf Türkçe ders kitabındaki metinlerin, metinsellik ölçütleri dikkate alınarak oluşturulmadıkları veya seçilmedikleri görülmüştür.
Keywords
Abstract
Turkish course books are the most important equipment for turkish language teachers. Thanks to the coursebooks consisting of qualified texts,including affective and cognitive skills and prepared considering turkish language curriculum's objectives, students develop their word attract skills besides their language awareness and language proficiency. The most commonly used materials for turkish lessons are the course books, so the quality of texts in the course books becomes more important. Therefore, the texts... (burayı tam ifade edemedim bu nedenle baslayan cumle) Text linguitics is the main science that analyses the texts in the course books. The subject of text linguistics is to analyse not only sentences in the text but also the whole text. Moreover, text linguistics deals with the relation with the elements that compose the text. Analysing the structure and function of text are the subjects of text linguisticsTo commentate the appropriateness of informative texts which are in Turkish for 6th graders, fictional texts and poems in terms of textuality criteria is the aim of this paper. Document analysis, one of the qualitative research methods, was used. In this paper, the appropriateness of the texts which are in Turkish for 6th graders coursebook is analized according to the textuality criteria scale that Işeri (2010) designated. As a result of this analysis, the texts in Turkish for 6th graders coursebook are not designed and selected taking account of textuality criteria.
Keywords
- Akbayır, S. (2007). Cümle ve metin bilgisi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
- Aksan, M. & Aksan, Y. (1991). Metin kavramı ve tanımlar, Dilbilim Araştırmaları, 90-104. Ankara: Hitit Yayınevi.
- Aksan, D. (1999). Anlambilim-anlambilim konuları ve Türkçenin anlambilimi. Ankara: Engin Yayınevi.
- Aktulum, K. (1999). Metinlerarası ilişkiler. Ankara: Öteki Yayınevi.
- Aydın, İ. S. & Yangil, M. K. (2013). Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin Edimsel Sınıflandırılması. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(1):829-841.
- Aydın, İ. & Torusdağ, G. (2013). Lamartine’in Göl ‘le Lac’ Şiirine Metindilbilimsel Bir Yaklaşım. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic,8(10):105-114.
- Balcı, H. A. (2006). Metindilbilim açısından bir çözümleme. Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2): 191-204.
- Beaugrande, R. A. D. & Dressier W. (1981). Introduction to text linguistics. London: Longman Group Company.
- Coşkun, E. (2005). İlköğretim öğrencilerinin Kurgusal anlatımlarında bağdaşıklık, tutarlılık ve metin elementleri. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi/ Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Coşkun, E. (2007). Yazma becerisi. İlköğretimde Türkçe öğretimi. (Editorler: A. Kırkkılıç, H. Akyol). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
- Coşkun, E. (2011). Türk ve göçmen öğrencilerin yazılı anlatımlarında metin bağdaşıklığı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(2): 881-889.
- Çetinkaya. G. (2010). Türkçe metinlerin okunabilirlik düzeylerinin tanımlanması ve sınıflandırılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Dilbilim Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Anabilim Dalı.
- Dilidüzgün, Ş. (2009). Yapılandırmacı yaklaşımla hazırlanan ilköğretim Türkçe öğretim programı ve ders kitaplarında metin-odaklı görevlerin yeri, Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, S: 17, s. 275-291.
- Demir, T. (2012). İlköğretim sekizinci sınıf Türkçe ders kitaplarındaki hikâye metinlerinde yer alan değer unsurlarının eşdizimsel örüntülemeler açısından görünümleri. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic,7(2):1063-1078.
- Günay, D. (2013). Metin bilgisi. İstanbul. Papatya Yayınları.
- Güler, A., Halıcıoğlu, M. B. & Taşgın, S. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Güven, A. Z. & Bal, M. & Halat, S. (2014). “Ortaokul 5. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Metinlerin Metinsellik Ölçütleri Açısından Uygunluklarının İncelenmesi”, Eğitimde Kuram ve Uygulama Dergisi, C.10, s. 3, s. 739-763.
- Hartman, D. & Allıson, J. (1996). Promoting inquiry-oriented discussions using multiple texts. In L.B. Gambrell & J.F. Almasi (Eds.). Lively discussions: fostering engaged reading. Newark, DE: International Reading Association.
- İşeri, K. (2011). “Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin metinsellik özellikleri”. Editör: Hakan Ülper. Türkçe Ders Kitabı Çözümlemeler (s.91-113) (2. Basım) . içinde.Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Kılıc, V. (2002). Dilin işlevleri ve iletişim. Papatya Yayıncılık, İstanbul.
- Kıran, Z. (2001). Dilbilime giriş. Ankara: Seckin Yayıncılık.
- Mert, E. L. (2011). 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin metinsellik ölçütlerine uygunlukları, Dil Dergisi, 153: 7-23.
- MEB (2012), İlköğretim 6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı, Ankara. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Miles, M. B. & Huberman, M. A. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. London: Sage Publication.
- Onan, B. ve Arısoy, M.A. (2013). Türkçe öğretiminde epistemolojik bir yaklaşım. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(1), 77-91.
- Oraliş, M. ve Ozil, Ş. (1992). Metindilbilimsel yaklaşımla yazınsal bir metni çözümleme denemesi. Dilbilim Araştırmaları. Ankara: Hitit Yayınları.
- Özkan, B. (2004). Metindilbilimi, metindilbilimsel bağdaşıklık ve Haldun Taner’in “onikiye bir var” adlı öyküsünde metindilbilimsel bağdaşıklık görünümleri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13/1, 167-182. 4.
- Seale, J. R. (2000). Söz Edimleri. (Çev. Levent Aysever) Ankara: Ayraç Yayınları.
- Şenöz, C. (2005). Metindilbilim ve Türkçe. Multilingual. İstanbul.
- Türk Dil Kurumu (2011). Türkçe sözlük. On birinci basım. Ankara: Türk Dil Kurumu
- Tosunoğlu, M. & Arslan, M. M. & Karakuş, İ. (2001). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Ankara: Anıttepe Yayıncılık.
- Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Yılmaz, E. & Jahiç, N. (2008). “Vire” hikayesi üzerine metindilbilimsel bir inceleme. SAÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, S:15, 30-41.
- Yılmaz, E. & Topal, Z. (2010). Türkçe öğretiminde metinbilimsel çözümleme yönteminin uygulanması. Türklük Bilimi Arastirmalari Dergisi, 15(27).
- Yılmaz, Ö. (2012). 11. sınıf öğrencilerine ait Kurgusal metinlerin bağdaşıklık ve tutarlık açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Bülent Ecevit Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
