Author :
Abstract
Okumanın en temel amacı okuduğunu anlamaktır. Okuduğunu anlama düzeyini artırmak için bazı stratejiler kullanılabilir. Bu stratejilerden biri de özetlemedir. Özetleme, okuma sonrasında okuyucunun metindeki ana fikri bulması, gereksiz ayrıntıları çıkarması, metnin yapısını ve düşünce akışını bozmadan kendi kelime ve cümleleriyle metni kısaltmasıdır. Okuyucu orijinal metin üzerinde bazı stratejiler kullanarak özet yapmalıdır. Farklı yaşlarda, farklı sınıflarda da olsa birçok öğrenci okuduğu metinlerin ya da kitapların özetini yazar. Bazen çok kolay hatta sıradan görülen ve gelişigüzel yapılan özetleme aslında çok önemli bir anlama stratejisidir. Bu nedenle bu araştırmada öğrencilerin ve onlara bu beceriyi kazandırma sorumluluğu olan öğretmenlerin hem yazdıkları özetler hem de bunları yazarken kullandıkları özetleme stratejileri incelenmiştir. Araştırma tarama modelinde desenlenmiştir. Ankara ili, merkez ilçelerde bulunan resmî ilköğretim okullarından seçilen dört ilköğretim okulundaki toplam 561 ilköğretim beşinci sınıf öğrencisi ve bu öğrencileri okutan 17 sınıf öğretmeni araştırmanın çalışma grubunu oluşturmaktadır. Araştırmada hem öğrenciler hem de öğretmenler belirlenen özetleme kriterlerini karşılama açısından hikâye edici metinlerle ilgili yaptıkları özetlerde bilgi verici metinlere göre daha başarılı olmuşlardır. Öğretmenler her iki metin türünde yaptıkları özetlerde belirlenen özetleme kriterlerini karşılama açısından öğrencilerine göre daha başarılı olmuşlardır. Sınıf öğretmenleri ile öğrencilerin kullandıkları özetleme stratejileri metin türlerine göre karşılaştırıldığında her iki türde de hem öğretmenlerin hem de öğrencilerin en çok kullandıkları strateji gereksiz bilgileri çıkarma, hiç kullanmadıkları strateji ise keşfetmedir.
Keywords
Abstract
Main objective of reading is to understand what you read. Some strategies can be used in order to increase the level of reading comprehension. One of those strategies is summarizing. Summarizing is the reader to find the main idea of the text, deduct the unnecessary details from the text and without causing any defect in the flow of ideas in the text and in its structure shortening the text in his/her own wording and with his/her own sentences. While writing a summary, the reader should use some strategies over the original text in order to summarize it. Regardless of their ages and grades, many students write summaries of texts and books they have read. Sometimes, a simple summary written without much care can be a very important comprehension strategy. Therefore, the present study investigated the summaries written by students and their teachers responsible for imparting this skill to the students and the summarization strategies used while writing them. The study was designed as a survey. The study group consists of 561 fifth grade students and their 17 classroom teachers selected from four elementary schools in Ankara. The summaries written by the student and teachers were analyzed against some criteria and their summaries of narrative texts were found to be more successful than those of informative texts. The teachers were found to be more successful than the students in terms of meeting the criteria. When the summarizing strategies used by the students and teachers were compared according to text types, the most commonly used strategy by both the teachers and students in both text types is elimination of redundant information and the strategy they never used is invention.
Keywords
- Akkaya, N., Kırmızı, F.S. (2008, Mayıs). İlköğretim birinci kademede özetleme stratejisinin kullanımının değerlendirilmesi. Sözlü Bildiri, VII. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu.. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
- Anderson, V., Hidi,S. ve Babadoğan, C. (1991). Özetlemenin öğrencilere öğretimi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi.24(2), 587-594.
- Akyol, H. (2005). Türkçe ilk okuma yazma öğretimi (Yeni Programa Uygun 4. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
- Akyol, H. (2008). Türkçe öğretim yöntemleri (Geliştirilmiş 2. Baskı). Ankara: Kök Yayıncılık.
- Belet, Ş.D. (2005). Öğrenme stratejilerinin okuduğunu anlama ve yazma becerileri ile Türkçe dersine ilişkin tutumlara etkisi. Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı.
- Calp, M. (2010). Özel eğitim alanı olarak Türkçe öğretimi (Genişletilmiş ve Gözden Geçirilmiş 4. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- Capus, L. Tourigny, N. (1998). Learning summarization by using similarities. Computer Assisted Language Learning. 11(5), 475-488.
- Carnine, D.,W., J. Silbert, E., J., Kame’enui, S., G., Tarver. (2004). Direct instruction reading. (Fourt Edition). New Jersey: Pearson Prentice Hall.
- Çıkrıkçı, S.,S. (2004). İlköğretim öğrencilerinde özetleme becerisinin gelişimi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
- Demirel, Ö. (2002). Türkçe öğretimi. (3.Baskı). Ankara. Pegem A Yayıncılık.
- Epçaçan, C. (2009). Okuduğunu anlama stratejilerine genel bir bakış. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(6), 207-223.
- Eyüp, B., Stebler, M.Z. ve Yurt, S.U. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının özetleme stratejilerini kullanmadaki eğilimleri. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi. 1 (1), 22-30.
- Garner, R. (1982). Efficient text summarization: Costs and benefits. Journal of Educational Research. 75(5), 275-279.
- Görgen, İ. (1997). Özetleme ve bilgi haritası oluşturma öğretiminin bilgilendirici bir metni öğrenme ve hatırlama düzeyine etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- Hahn, A.,L., Garner, R. (1985). Synthesis of research on students’ ability to summarize text. Educational Leadership. 42(5), 52-55.
- Idris, N., Baba, S. and Abdullah, R. (2007). Using heuristic rules from sentence decomposition of experts’ summaries to detect students’ Summarizing Strategies. Proceeding of world academy of science, engineering and technology. 26, 530-534.
- İlköğretim Türkçe dersi (1-5.Sınıflar) Öğretim programları ve kılavuzu (2005). http://ttkb.meb.gov.tr adresinden elde edildi.
- Karatay, H. Okur, S. (2012). Öğretmen adaylarının öyküleyici ve bilgilendirici metinleri özetleme becerileri. The Journal of Academic Social Science Studies. 5 (7), 399420.
- Montelongo, J.A. (2008). Process text guides for summarizing and evaluating empirical studies. College and Undergraduate Libraries. 15:3, 378-397. http://www.tandfonline.com/page/termsand-conditions adresinden elde edildi.
- Okuyan, H.Y. Gedikoğlu, Y.G. (2011). Öğretmenlerce üretilen yazılı özet metinlerin niteliksel özellikleri. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 10 (2), 10071020. http://jssarchive.gantep.edu.tr/index.php/sbd/article/viewFile/431/294 adresinden elde edildi.
- Senemoğlu, N. (2005). Gelişim öğrenme ve öğretim. kuramdan uygulamaya. (12. Baskı). Ankara: Gazi Kitabevi.
- Tarabasso, T., Bouchard, E. (2002). Teaching readers how to comprehend text strategically. In comprehension instruction research-based best practices. C., Block and M., Pressley (Editors). New York: The Guilford Press.
- Tok, Ş. , Beyazıt, N. (2007). İlköğretim 3. sınıf Türkçe dersinde özetleme ve not alma stratejilerinin okuduğunu anlama ve kalıcılık üzerindeki etkileri. Eurasian Journal of Educational Research, 28,113-122.
- Williams, A., R. (2007). The effects of summarization instruction on the comrehension and metacognitive abilities of sixth grade students in a title I middle school. Ph.D. Thesis. University of Alabama, Alabama.
- Yurdugül, H. (2005,Eylül). Ölçek geliştirme çalışmalarında kapsam geçerliği için kapsam geçerlik indekslerinin kullanılması. Sözlü bildiri, XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Denizli.
