TÜRKİYE'DE KÜLTÜR VE İDEOLOJİ DİKOTOMİSİNİN DİL ÜZERİNDEKİ YANSIMALARI GAZETE BULMACALARINDAKİ İDEOLOJİ ÜRETİMİNİN ANALİZİ
Author :
Abstract
Türkiye iki kutuplu bir toplum profili çizmektedir: Muhafazakarlar ve modernler. İki kutup arasındaki kültürel farklılık yaklaşık bin yıldan fazla bir tarihsel süreçte kurulmuştur. Türk toplumundaki kültürel-ideolojik ikilemin tarihsel iki kırılma noktası bulunmaktadır. Bunlardan ilki, 8. yüzyılda başlayan ve 14. yüzyılda tamamlanan İslamiyete geçiş sürecidir. İkincisi ise 17. yüzyılda Osmanlı’da başlayan ve günümüzde hala etkisini sürdüren Batı hayranlığıdır. Söz konusu iki süreç, Türk kültürünün gündelik yaşamını değiştirmekle kalmamış, dilini de etkilemiştir. Türkçe gösterge/kelime kapasitesi olarakbelirgin bir biçimde hem Doğu-İslami birideolojiyi hem de Batı-Modern bir ideolojiyi içerir hal almıştır. Bu durum, konuşma dilinden yazı diline, bilim dilinden medya diline kadar birçok ortamda hissedilir olmuştur. Durum, medyanın eğlence içeriklerinde dahi kendisini göstermektedir.Çalışmamız, günümüz Tükiye’sindeki kültürel-ideolojik bölünmeyi, Türkiye’de günlük olarak yayınlanan 5 gazetenin (Cumhuriyet, Hürriyet, Milliyet, Yeni Akit ve Zaman) bulmacaları üzerinden analiz etmiştir. Medyanın birçok içeriğinin ideolojik olduğu bilinmektedir. Fakat bu bölünmenin bulmacalar aracılığıyla dilsel düzeyde gerçekleştirildiği bilinmemekte ve konuya ilişkin bir çalışma bulunmamaktadır. Çalışmamızda bir bütünlük oluşturabilmek, anlaşılırlık sağlayabilmek amacıyla öncelikle ideoloji kavramı açıklanmıştır. İdeolojinin dil aracılığıyla nasıl işlendiği kuramsal olarak betimlenmiştir. Ardından Türkiye’deki kültürel/ideolojik bölünmenin tarihsel süreci irdelenmiş ve bu bölünmenin Türkçeye yansıması üzerinde durulmuştur. Çalışma, medyanın bir parçası olan bulmacaların dilini analiz ettiği için, eğlence-ideoloji-medya ilişkisi genel hatlarıyla betimlenmiş, gazetelerin bulmacayla neyi hedeflediği üzerinde kısaca durulmuştur. Çalışmanın analiz kısmında yukarıda sıralanan 5 gazetenin 10’ar günlük bulmacaları etimolojik olarak analize tabi tutulmuştur. Bulmacalarda aranan kelimelerin etimolojik kökeni ile gazetelerin yayın politikaları arasında bir paralellik olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Keywords
Abstract
Turkey is a polarized society consisting of modern people and conservatives. And cultural differences in this polarized society are actually a consequence of a long historical process. The dichotomy of culture and ideology in Turkish society has two significant breaking points. The first is the transition process of Turkish society to Islam between the 8th century and the 14th century whereas the second is related to the concept of Westernization, the influences of which are still observable although it started in the 17th century. These two occasions not only changed the lifestyle of Turkish society but also influenced the use of Turkish. In terms of word capacity, Turkish language therefore contains both Oriental/Islamic ideology and Western/Modern ideology within itself. And this impact is considerably recognizable from spoken language to written language and from scientific language to media language. Media entertainment contents also reveal this interaction. The objective of this study is to analyze the cultural and ideological polarization in Turkey through investigating the contents of crosswords in five daily newspapers which are, respectively, Cumhuriyet, Hürriyet, Milliyet, Yeni Akit and Zaman. Media usually has an ideological content; however the fact that ideological and cultural polarization can also be explored at linguistic levels by means of crosswords has not been studied before. In this respect, firstly clarifying the concept of ideology in order to theoretically reveal how ideology is reinforced through language, this study basically focuses on the historical process of the cultural and ideological polarization and its reflections on Turkish language. This study linguistically analyzing the crosswords has also discussed the relationship among entertainment, ideology and media. Ten crosswords from each newspaper have etymologically been analyzed, and it has been found out that there are similarities between the words in the crosswords and the publication policies of the newspapers.
Keywords
- Acun, Fatma (1999). Osmanlı‘dan Türkiye Cumhuriyeti‘ne: DeğiĢme ve Süreklilik. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (Hacettepe University Journal of Faculty of Letters). 16: 155-67.
- Altan, Ahmet (2007). 3. Dünya SavaĢı Türkiye'den Çıkabilir. Habertürk Newspaper, June, 15.
- Althusser, Louis (1994). Ideology and ideological state apparatuses, In Mapping Ideology, ed. Slavoj Zizek, Verso, London, New York: 100-40.
- Althusser, Louis(2014). Ideology and ideological state apparatuses, (Trans.). B. Brewster, Verso, New Left Books, London, UK.
- Armutlu, Sadık (2002). Gazneliler ve Selçuklular Döneminde Edebi Gelenek. In Türkler (Turks). (Edt) Cemal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca. Vol 5. Yeni Türkiye Yayınları. Ankara. pp. 872-879.
- Bakhtin, M. M. and MEDVEDEV, P. N. (1978). The formal method inliterary scholarship: A critical introduction to sociological poetics, A. J. Wehrle (Trans.). Cambridge, MA: Harvard University Press.
- Bakhtin, M. Mikhail (1981).Discourses in the novel, InThe dialogic imagination,ed.M. Holquist, C. Emerson and M. Holquist (Trans.). Austin: University of Texas Press: 269-422.
- Berkes, Niyazi (1975). Türk düşününde Batı Sorunu. Bilgi Yayınevi. Ġstanbul. Berkes, Niyazi (2002). Türkiye’de Modernleşme (Modernization in Turkey). YKY/Cogito Serisi. Ġstanbul.
- Bourdieu, Pierre (1984).Distinction: asocial critique of the judgment of taste, R. Nice (Trans.). Cambridge, MA: Harvard University Press.
- Bourdieu, Pierre (1990).The logic of practice. M. Adamson (Trans.). Stanford, Stanford University Press.
- Bourdieu, Pierre (1991).Language and symbolic power, G. Raymond and M. Adamson (Trans.). Cambridge: Polity Press in association with Blackwell.
- Bowie, Malcolm (1993). Lacan. Harvard University Press. USA.
- Büker, Seçil and Topçu, Gürhan (2008). Sinema/Tarih/Kuram/Eleştiri, Ankara, Gazi Üniversitesi Kırkıncı Yıl Kitaplığı: 10.
- ÇavuĢoğlu, Mehmed (1986). Divan ġiiri. Türk Dili Aylık Dil Dergisi, 52/415, 416, 417: 1-16.
- CoĢkun, Mehmet(2007). VAKĠT'in 'Bulmacacısı' Nedenlerini Anlattı!, Interview with Fatih UĞURLU, Vakit Newspaper, Dec. 27, p. 12.
- Dilçin, Cemil (2003). Cumhuriyet‘in 80. Yılında Divan ġiiri Üzerine DüĢünceler. Paper presented at Türk Dili ve Edebiyatı Sempozyumu.
- Doğaner, Yasemin (2012). Hürriyet ve ModernleĢme Enstrümanı Olarak Osmanlı‘da Basın (Press in Ottoman Empire as an Instrument of Freedom and Modernization).
- Eco, Umberto(2003).Yorum aşırı yorum (Interpretation and Overinterpretation), K. Atakay (Trans.). Ġstanbul, 3. Basım, Can Yayınları, (Original Book Published in 1992) (from Italian).
- Gitlin, Todd (2003).The whole world is Watching, Mass media in the Making and Unmaking of the New Left, University of California Press, Berkeley and Los Angeles, California.
- Gitlin, Todd (1979).Prime time ideology: the hegemonic process in television entertainment, Social Problems, Vol. 26:251-66.
- Gramsci, Althusser (1999). Selections from prison notebooks, The Electric Book Company Ltd., London, http://courses.justice.eku.edu/pls330_louis/docs/gramsciprison- notebooks-vol1.pdf.
- Habermas, Jürgen (1987).The theory of communicative action (Vol. 2). Thomas McCarthy (Trans.). Beacon Press. Boston. USA.
- Habermas, Jürgen (1991). The structural transformation of the public sphere. Thomas Burger (Trans.). The MIT Press, Cambridge, Massachusett.
- Hızlan, Doğan (2005). Otuz Dört Yılda Hazırlanan Dözlük, Hürriyet Newspaper. November, 19.
- Hocaoğlu, Kadriye (2012). Tanzimat Birinci Dönem ġairlerinin Divan ġiiri Hakkındaki GörüĢlerinin Eserlerindeki Yansımaları (The reflections of the First Era Reform Poets‘ Opinions about Ottoman Poetry to Their Works). The Journal of Academic Social Science Studies. 5-8: 701-720.
- Ġnal, Y. and Kiraz, E. (2008).Bilgisayar Oyunları İdeoloji İçerir mi – Eğitsel ve Ticari Oyunlara Bakış (Do Computer Games Contain Ideology - Looking at Educational and Commercial Games), Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, Cilt: 6: 523-44.
- Ġnalcık, Halil (1964). Tanzimat‘ın Uygulanması ve Sosyal Tepkiler. Belleten. Ankara. 28/112: 626-90.
- Ġnalcık, Halil (1993). Osmanlı İmparatorluğu: Toplum ve Ekonomi Üzerine Arşiv Çalışmaları, İncelemeleri, Eren Yayıncılık (Publishing). Ġstanbul.
- Kabaklı, Ahmet (2002). Türk Edebiyatı. Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları (Publishing). Ġstanbul.
- Karpat, Kemal (2002). Osmanlı Modernleşmesi: Toplum, Kuramsal Değişim ve Nüfus. (Translated) A. Zorlu Durukan and Kaan Durukan, Ġmge Kitabevi Yayınları (Publishing), Ankara.
- Kartalcık, Vedat (2002). GeçmiĢten Günümüze Türk Dünyasında Alfabe GeliĢimi, Paper presented at International Symposium on Sustainable Development, International Burch University, Bosna-Hersek.
- Koloğlu, Orhan (2006). Osmanlı’dan 21. Yüzyıla Basın Tarihi, Pozitif Yayınları. Ġstanbul.
- Kula, Onur Bilge (2012). Dil Felsefesi ve Edebiyat Kuramı I (Language Philosophy and Literature Theory I), ĠĢ Bankası Yayınları, Ġstanbul.
- Kuran, Ercümend (1992). Osmanlı Ġmparatorluğu‘nda YenileĢme Hareketleri. in Türk Dünyası El Kitabı: Coğrafya-Tarih. Second Edition. Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları (Publishing). Ankara. No 121. Serial 1: 491506.
- Mardin, ġerif (2002). Türkiye’de Toplum ve Siyaset (Makaleler I). (Edt.) Mümtazer Türköne, Tuncay Önder. ĠletiĢim Yayınları (Publishing). Ġstanbul.
- Mazıoğlu, Hasibe (2009). Eski Türk Edebiyatı Makaleleri. Türk Dil Kurumu Yayınları (Publishing). Ankara.
- Mermer, Ahmet (2010). GiriĢ. in Eski Türk Edebiyatına Giriş. (Edt) Ahmet Mermer, Lütfi Alıcı, Muvaffak Eflatun, Yavuz Bayram, Neslihan Koç Keskin). Akçağ Yayınları (Publishing). Ankara. pp. 17-42.
- Morris, P. (ed.). 1994. The Bakhtin reader: Selected writings of Bakhtin, Medvedev, Voloshinov. London: Arnold.
- Oktar, Lütfiye (2005). Dil Kullanımı ve Toplumsal Kimlikler. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergis. Cilt 7. Sayı 2:73-83.
- Ortaylı, Ġlber (2007). Batılılaşma Yolunda. Ġstanbul, Merkez Kitaplar.
- Saussure, Ferdinand de(1983).Course in General Linguistics, (Edt.) P. Meisel and H. Saussy. W. Baksin (Trans.). Columbia University Press,
- Shelton, A. (1978).Volosinov on The Ideology of Inversion, Commentary, IX: 3: 191-6.
- Sicart, M. (2014). Family Values: Ideology, Computer Games and the Sims, http://miguelsicart.net/papers/DIGRA03.pdf.
- Stoddart, M. C. J. (2007).Ideology, Hegemony, Discourse: A Critical Review of Theories of Knowledge and Power, Social Thought and Research, Vol. 28:191-225.
- Tausing, B. (2013).Curious History of the Crossword: 100 Puzzles from Then and Now, Race Point Publishing,CSM Edition.
- Tazegül, Murat (2005). Modernleşme Sürecinde Türkiye. Babil Yayıncılık (Publishing).
- Timisi, Nilüfer (2003). Türkiye‘de Ulusalcılık ve Dil Politikaları (Policy of Nationalism and Language in Turkey). Book review. İletişim Araştırmaları (Communication Research). 1/2:131-40.
- Topuz, Hıfzı (2003). Türk Basın Tarihi: II. Mahmut’tan Holdinglere. Remzi Kitabevi. Ankara.
- Van Dijk, T. A. (1993). Principles of critical discourse analysis. Discourse & Society. SAGE (London. Newbury Park and New Delhi). Vol. 4(2): 249-283.
- VanDijk, T. A. (1998).Ideology: a multidisciplinary approach. SAGE Publications Ltd. London. UK.
- Van Dijk, T. A. (2001). Critical discourse analysis. In The Handbook of Discourse Analysis. Deborah Schiffrin, Deborah Tannen, and Heidi E. Hamilton(Edt). Blackwell Publishers Ltd. pp. 353-371.
- Volosinov, Valentin (1986).Marxism and the Philosophy of Language. L. Matejka and I. R. Titunik (Trans.). New York: Seminar, 1973, Rpt. Cambridge, MA: Harvard UP.
- Vural, Hanifi & Böler, Tuncay (2008). Türkçe Sözlük (TDK)'ten Hareketle 1944'ten 2005'e Dilimizdeki Batı Kökenli Sözcükler (The West Origin Words Based On Turkish Dictionary (TDK) Since 1944 To 2005. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 36:49-63.
- Yağcıoğlu, Semiramis (2002). 1990 Sonrası Laik Antilaik Çatışmasında Farklı Söylemler. Dokuz Eylül Yayınları.
- Yağcıoğlu, Semiramis (2005). Dil asla mahsum değildir. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Cilt 7. Sayı 2: 136-143.
- Yazıcı, Nesimi (1992). Türk-İslam Devletleri Tarihi. Ankara Üniversitesi Ġlahiyat Fakültesi Yayınları No:192. Ankara.
- Yıldız, Alim (2004). Süleyman Nazif‘e göre Ġran Edebiyatının Edebiyatımıza Etkisi. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 8/1:159-201.
- Zizek, Slavoj (2008). The Sublime Object of Ideology, Verso, London, New York.
- Newspapers (1-10 June 2014). 1. Cumhuriyet Newspaper. 2. Hürriyet Newspaper. 3. Milliyet Newspaper. 4. Yeni Akit Newspaper. 5. Zaman Newspaper.
