Author :
Abstract
Bu çalışma, Ege Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Öğretmenliği lisans programında 2014-1015 öğretim yılı bahar yarıyılında öğrenim gören öğretmen adaylarının tükenmişlik düzeylerini cinsiyet, sınıf düzeyi ve tercih durumlarına bağlı olarak belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada ölçme aracı olarak, Schaufeli ve diğerleri (2002) tarafından öğrencilerin tükenmişlik düzeylerini belirlemek amacıyla geliştirilen, Balkıs ve diğerleri (2011) tarafından Türkçeye uyarlanan “Maslach Tükenmişlik Ölçeği (Öğrenci Versiyonu) kullanılmıştır. 15 maddeden oluşan ölçek yedili likert tipindedir. Derecelendirmesi “Tamamıyla Katılıyorum”, “Katılıyorum”, “Biraz Katılıyorum”, “Nötr”, “Biraz Katılmıyorum”, “Katılmıyorum” ve “Hiç Katılmıyorum” şeklinde yapılmıştır. Ölçekte yer alan tüm maddeler toplanarak genel tükenmişlik düzeyi belirlenmektedir. Ölçekten yüksek puan almak, daha yüksek tükenmişliğin göstergesi olarak kabul edilmektedir. Araştırmanın örneklemini birinci sınıfta öğrenim gören 50, ikinci sınıfta öğrenim gören 45, üçüncü sınıfta öğrenim gören 42 ve dördüncü sınıfta öğrenim gören 34 Türkçe öğretmeni adayı oluşturmaktadır. Araştırmada 109 kız, 62 erkek olmak üzere toplam 171 öğretmen adayının tükenmişlik düzeyleri değerlendirilmiştir. Veriler SPSS paket programında analiz edilmiştir. Veriler üzerinde t-testi ve ANOVA testi uygulanmıştır. Türkçe öğretmeni adaylarının cinsiyete göre tükenmişlik düzeylerinin kızlar lehine anlamlı farklılaşma gösterdiği (X=62.86), sınıf düzeyine göre tükenmişlik düzeylerinin 4. sınıf lehine anlamlı farklılaşma gösterdiği (X=78.20), tercih durumuna göre ise tükenmişlik düzeylerinin bölümü istemeyerek tercih edenler lehine anlamlı farklılaşma gösterdiği (X=69.70) belirlenmiştir.
Keywords
Abstract
This study intends to determine pre-service teachers’ -who studied at Ege University Faculty of Education Turkish Teaching licence programme in 2014-2015 academic year (spring semester)- burnout levels according to their gender, grade and preference. In the study, “Maslach Burnout Inventory (Student Version)” was used which was developed by Schaufeli et al (2002) in order to determine the burnout levels of students and adopted to Turkish by Balkıs et al (2011) as a measurement tool. The scale which is consisted of 15 items is seven-point Likert-type. Rating is formed as “Completely Agree”, “Agree”, “Slightly Agree, “Undecided”, “Slightly Disagree”, “Disagree” and “Completely Disagree”. Overall burnout level is determined by calculating all scale items. Getting the highest score from scale is considered as an indicator of higher burnout. 50 pre-service Turkish teachers studying at first grade, 45 pre-service Turkish teachers studying at second grade, 42 pre-service Turkish teachers studying at third grade and 34 pre-service Turkish teachers studying at fourth grade were consisted the sample of the study. In this study, 171 prospective teachers’ (109 female and 62 male) burnout levels were evaluated. The collected data were analyzed by using SPSS. T-test and Anova were applied on data. Significant differences were observed in the burnout level of pre-service Turkish teachers according to gender in the favor of female (X=62.86), the burnout level according to grade in the favor of 4th grade (X=78.20), the burnout level according to preference in the favor of involuntary (X=69.70).
Keywords
- Avşaroğlu, S., Deniz, M. ve Kahraman, A. (2005). Teknik öğretmenlerde yaşam doyumu iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 115-129.
- Balkıs, M., Duru, E., Buluş, M., Duru, S. (2011). Tükenmişliğin öğretmen adayları arasındaki yaygınlığı, demografik değişkenler ve akademik başarı ile ilişkisi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 151-165.
- Baysal, A. (1995). Lise ve dengi okul öğretmenlerinde meslekte tükenmişliğe etki eden faktörler. (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
- Cardinell, C. F. (1981). Mid-Life professional crises: Two hypotheses. The Annual Meeting of the National Conferance of Professors of Educational Administration, Seattle.
- Çam, O. (1992). Tükenmişlik envanterinin geçerlik ve güvenilirliğinin araştırılması. 7. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- Çavuşoğlu, İ. (2005). Endüstri meslek liselerinde çalışan öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri ile bazı kişisel değişkenler arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
- Çetinkanat, C. (2000). Örgütlerde güdülenme ve iş doyumu. İstanbul: Anı.
- Çetinkaya, Z. (2009). Türkçe öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının belirlenmesi. http://ilkogretim-online.org.tr.
- Çokluk, Ö. (1999). Özel eğitim okullarında görev yapan yönetici ve öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin kestirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
- Dolunay, A.B. (2002). Keçiören Lisesi genel liseler-teknik-ticaret-meslek liselerinde görevli öğretmenlerde tükenmişlik durumu araştırması. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası, 55(1), 51-62.
- Dworkin, A.G. (1987). Teacher Burnout in the public schools: Structural causes and consequences for children. State University of New York Press, 1-7.
- Gündüz, B. (2004). İlköğretim öğretmenlerinde tükenmişlik. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 152-166.
- Gündüz, B., Çapri, B. ve Gökçakan, Z. (2012). Üniversite öğrencilerinin tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 38-55.
- Kırılmaz, A.Y., Çelen, Ü. ve Sarp, N. (2003). İlköğretimde çalışan bir öğretmen grubunda tükenmişlik durumu araştırması. http://ilkogretim-online.org.tr.
- Maraşlı, M. (2005). Bazı özelliklerine ve öğrenilmiş güçlük düzeylerine göre lise öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri. Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 23, 27-33.
- Maslach, C., Marek, T. (1993). Professional Burnout: recent developments in theory and research. Washington DC: Taylor & Francis.
- Maslach, C., Schaufeli, W. B. & Leiter, M. P. (2001). Job Burnout. Annual Review of Psychology, 52, 397-442.
- Ören, N. ve Türkoğlu, H. (2006). Öğretmen adaylarında tükenmişlik. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (İlke), 16.
- Özcan, T. (2008). Pendik bölgesinde görev yapan öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin bazı demografik değişkenler açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Özipek-Karabıyık, A. (2006). Ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenlerde mesleki tükenmişlik düzeyleri ve nedenleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
- Schaufeli, W. B., Martinez, I., Marques-Pinto, A., Salanova, M., Bakker, A. (2002). Burnout and engagement in university students. Journal of Cross-Cultural Psychology, 33 (5), 464-481.
- Shirom, A. (1989). International review of ındustrial and organizational psychology. C. L. Cooper ve I.T. Robertson, (Ed.), Burnout in Work Organizations (25-48). New York: Wiley.
- Tümkaya, S. (1996). Öğretmenlerdeki tükenmişlik görülen psikolojik belirtiler ve başaçıkma davranışları. (Yayımlanmamış doktora tezi). Çukurova Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
- Vızlı, C. (2005). Görme engelliler ilköğretim okullarında çalışan öğretmenlere normal ilköğretim okullarında çalışan öğretmenlerin, tükenmişlik düzeylerinin karşılaştırılması üsküdar ilçesi örneği. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi) Marmara Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
