Author :
Abstract
Münşeat mecmuaları edebiyat tarihi, kültür tarihi ve Osmanlı biyografyacılığına büyük katkılar sağlayan eserlerdir. Bu münşeatlar içinde mizah ve şaka yoğunluklu, bir kavram veya terimin Türkçedeki sözvarlığı etrafında dönen, büyük bir titizlik ve zeka ürünü olan mektuplara da rastlanır. Bu çerçevede şair, münşi ve bürokrat olarak Kânî'nin diplomatik ve özel yazışmalarını içeren Münşeat'ı da bu yönüyle onun yaşamöyküsü ve sanatına dair yeni bilgiler, farklı değerlendirmeler sunan bir mektup koleksiyonudur. Bu koleksiyon içinde Kânî'nin Osmanlı düzyazı antolojilerine (Letâif-i İnşâ, Nevâdirü'z-Zürefâ, Numûne-i Edebiyyât-ı Osmâniyye, Müns¸eât-ı Azîziyye fi Âsâr-ı Osmâniyye vd.) geçmiş özel mektuplarını da görürüz. Bu mektuplar içinde 'baş' kavramını esas alan, yine söz konusu kavramla ilgili deyim, atasözü ve konuşma kalıplarını ustaca ören, mizahi içeriği de ustalıkla harmanlayan bu mektup, farklı Kânî Münşeat'ı yazma nüshaları ve Osmanlı düzyazı antolojileri karşılaştırılarak eleştirel edisyon olarak hazırlanmıştır. Bir tavsiyename niteliğinde olan bu mektupta Kânî, gurbete ve yanlızlığa ilişkin duygularını, kader ve kaza ile ilgili düşüncelerini, babaya saygının ne denli önemli olduğunu Osmanlı inşa usulleri çerçevesinde büyük bir ustalıkla sergilemiştir. Türkçede 'baş' kelimesi ile ilgili bütün dil olanaklarını secili cümlecikler arasına serpiştirerek tasarruf etmesini bilen Kânî, şüphesiz Osmanlı nesir ve mizah tarihinde apayrı bir yere sahiptir.
Keywords
Abstract
Münşeat magazines are literary works that play a crucial role in Ottoman Cultural Studies, history of literature and Ottoman biography. In these münşeat’s, one can often come across with meticulously knitted letters that comprises terms and concept, revolving around the Turkish vocabulary which comprises humorous and witticism elements. In this framework the Münşeat of Kani, a poet, a scribe and an Ottoman Bureaucrat, serves as a great collection of letters, including his diplomatic and personal correspondence, that sheds light on Kânî’s life story and his art. In this collection, there are Kani’s personal letters that takes part in Ottoman prose anthology (Letâif-i İnşâ, Nevâdirü'z-Zürefâ, Numûne-i Edebiyyât-ı Osmâniyye, Müns¸eât-ı Azîziyye fi Âsâr-ı Osmâniyye). Among these letters, the letter that this study scrutinizes principally focuses on the 'baş' concept. The concept is artfully knitted in proverbial and colloquial patterns while craftily blending with humorous elements. This study scrutinizes this letter in a critical way while comparatively studying the Kânî’s Münşeat written samples and Ottoman prose anthology. The letter which serves as an advisory letter, Kânî craftily exhibits his sensations with regards to loneliness, being in abroad and his opinions about faith along with the prominent place of respect to father in the framework of Ottoman composition. By artfully sprinkling all language playfulness’s into the selected sentences, Kânî has a very prominent place in Ottoman prose and humor history.
Keywords
- Batislam, H. Dilek (2006). Tokatlı bûbekir Kânî'nin bir mektubu , Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 15, s. 69-76.
- Batislam, H. Dilek (2013). "Tokatlı bûbekir Kânî'nin münşeatında "Üslup" yerine kullanılan kelimeler", TÜBAR-XXXIII, s. 45-60.
- Dağlar, Abdülkadir (2011). Nâbî’nin mizahî bir mektup şerhi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Türkoloji Dergisi, 18, 1, 195-222.
- Dağlar, Abdülkadir (2012). Nâbî’den rmeni Aşuğ Hakkî Mosis’e mizahî mektup , Milli Folklor, 95, 83-95.
- Dağlar, Abdülkadir (2013). Türkçe mektupları işığında bussuûd fendi’nin beşeri münasebetleri , Osmanlı Araştırmaları, XLI, 279-320.
- Derdiyok, .Çetin; (1999). Osmanlı Devrinde mektup yazma geleneg i , Osmanlı Ansiklopedisi Kültür ve Sanat, C. 9, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, s.731-740.
- El-Hâc Nûrî, (1289). Müns eât-ı Azîziyye fi Âsâr-ı Osmâniyye, stanbul. liaçık, Muhittin (1999). Tokatlı Kânî’nin Hirre-nâme adlı mektubu üzerine , Türk Dili, S. 570, s. 550-554. liaçık, Muhittin (2001). Kânî’den Sadrazam Yeğen Mehmet Paşa’ya ağır bir mektubu , Türk Dili, S. 593, s. 592-595.
- Gezgin H. S. (1999). Edebi portreler, haz. Beşir Ayvazoğlu, stanbul.
- Gibb, W. (1999). Osmanlı şiir tarihi, çev. Ali Çavuşoğlu, C. II, Ankara.
- Kaya, . Güven, (2007). " ski Türk edebiyatında mektup türü ve Pâre Pâre Ahmet Çelebi ile lâmiî arasında manzum mektuplaşma", A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 32, 115-126.
- Kayaalp, sa, (2001). Kânî mad., Türkiye Diyanet Vakfı slâm Ansiklopedisi, C. 24, stanbul, s. 306-307.
- Kortantamer, T. (1991). "Nev’î fendi’nin Sadrazam Sinan Paşa’ya ders veren bir mektubu", Osmanlı Araştırmaları X , 215-228.
- Küçük, Sabahattin (1986). "Tokatlı Kânî’nin bir mektubu hakkında", Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Birinci Tarih Boyunca Karadeniz Kongresi Bildirileri, 393-396.
- Ün, C. (2008). "Nâbî’nin Bir atifesi", Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 1, 241-254.
