Author :
Abstract
Dil, sürekli gelişen ve değişen bir iletişim aracıdır. Dilin değişim ve gelişim aşamalarının fonolojik, morfolojik, sentaktik ve semantik özelliklerinin ortaya çıkarılması dil çalışmalarında önemli bir yere sahiptir. Bu bağlam doğrultusunda söz konusu çalışma ile +ki eki ve +DAki yapısı art zamanlı çözümleme yöntemi ile irdelenerek dilin bağlı olduğu gelişim ve değişim prensipleri çerçevesinde +ki eki ve +DAki yapısı ile ilgili gramatikal hususların tespit edilmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın amacına uygun verilerin oluşturulmasında ve gramatikal hususların tespit edilmesinde alanla ilgili başat gramer kitaplarından tarama modeli ve doküman incelemesi tekniği ile “var olan durum var olduğu şekliyle” tespit edilmiş, art zamanlı çözümleme yöntemi kullanılarak çalışmanın her aşamasının sonunda tespit edilen gramatikal hususlar tarafımızdan betimlenmiştir. İki aşamadan oluşan çalışmanın birinci aşamasında elde edilen bulgular +ki eki ile ilgili adlandırmalar ve +ki ekinin biçim ve işlevleri ile ilgilidir. +ki ekinin Eski Türkçe, Karahanlı Türkçesi, Harezm Türkçesi, Kıpçak Türkçesi, Çağatay Türkçesi, Eski Anadolu Türkçesi, Osmanlı Türkçesi ve bugünkü Türkiye Türkçesi dönemlerine ait mevcut çalışmalardan bazıları incelenmiş ve konu ile ilgili bulgulara ulaşılmıştır. İkinci aşamanın bulgularını ise +DAki yapısının birleşik ek olup olmadığı, ek kalıplaşması şeklinde değerlendirilip değerlendirilemeyeceği, yapım eki mi çekim eki mi olduğu sorularına aranan cevaplar oluşturmuştur. Çalışmanın sonuç kısmında ise +ki eki ve +DAki yapısı ile ilgili ilgili saptanan hususlar ve öneriler tarafımızdan betimlenerek ortaya konulmuştur.
Keywords
Abstract
Language is a constantly developing and changing communication tool. Revealing the phonological, morphological, syntactic and semantic features of a language’s change and development stages plays an important role in language studies.In this contex, this study aims to determine the grammatical issues about the suffix of +ki and the structure of +DAki through examining them by means of respective study method and taking the change and development principles on wich language depends into consideration. While collecting datum in accordance with the purpose of study and determining the grammatical issues, the model of scanning primary grammar boks on topic has been used and current situation has been handled as it exist. By using the method of respective study method, the grammatical issues determined at the and of each stage have been revealed. The findings obtained from the first stage of this two-stage study are the nominations about the suffix +ki and about the form and functions of the suffix +ki. The usage of the suffix +ki in Old Turkish, Kypchak Turkish, Chagatai Turkish, Kharezm Turkish, Old Anatolian Turkish, Ottoman Turkish and modern Turkish has been examined through present studies and some findings have been obtained. The findings of the second stage are the answers to the questions whether the structure of +DAki is a compound affix pharase or not and whether it is a derivational affix or on ending. In the result part of the study, the suggestions and issues determined about the suffix +ki and the structure of +DAki have been revealed.
Keywords
- Alyılmaz, C. (1994). Orhun Yazıtlarının söz dizimi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Yayınları.
- Argunşah, M. (2013). Tarihi Türk Lehçeleri “Çağatay Türkçesi”. İstanbul: Kesit Yayınları.
- Argunşah, M. ve Sağol Yüksekkaya, G. (2013). Tarihi Türk lehçeleri “Karahanlıca, Harezmce, Kıpçakça Dersleri”. İstanbul: Kesit Yayınları.
- Banguoğlu, T. (1998). Türkçenin grameri. 5.Baskı. Ankara: TDK Yayınları.
- Bilgegil, M. K. (2009). Türkçe dilbilgisi. 3. Baskı. Erzurum: Salkımsöğüt Yayınevi.
- Çotuksöken, Y. (2011). Yapı ve işlevlerine göre Türkiye Türkçesinin ekleri. İstanbul: Papatya Yayıncılık.
- Eckmann, J.(1988). Çağatayca el kitabı. (Haz. Günay Karaağaç). Edebiyat Fakültesi Basım Evi. İstanbul.
- Eckmann, J. (1996). Harezm, Kıpçak ve Çağatay Türkçesi üzerine araştırmalar. (Haz. Osman Fikri Sertkaya). Ankara: TDK Yayınları.
- Ediskun, H. (1992). Türk dilbilgisi (Sesbilgisi-Biçimbilgisi-Cümlebilgisi) (4. Baskı). İstanbul: Remzi Kitap Evi.
- Eker, S. (2003). Çağdaş Türk dili (2.Baskı). Ankara: Grafiker Yayınları.
- Emre, A. C. (2004). Türkçe Sarf ve Nahiv “Eski Lisân-ı Osmânî Sarf ve Nahiv”. (Haz. Gülden Sağol, Erdal Şahin, Nurgül Yıldız), Ankara: TDK Yayınları.
- Ercilasun, A. B. (2004). Başlangıçtan yirminci yüzyıla Türk dili tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Ergin, M. (2009). Edebiyat ve eğitim fakültelerinin Türk dili ve edebiyatı bölümleri için “Türk Dil Bilgisi”, İstanbul: Bayrak Basım /Yayım /Dağıtım.
- Gabaın, A.V. (1995). Eski Türkçenin grameri. (Çeviren Mehmet AKALIN). Ankara: TDK
- Gencan, T. N. (1997). Dilbilgisi I-II-III, (28. Baskı). İstanbul: Kanaat Yayınları.
- Gülsevin, G. (2011). Eski Anadolu Türkçesinde ekler (3.Baskı). Ankara: TDK Yayınları.
- Güneş, S. (1999). Türk Dili ve anlatım bilgisi. İzmir:Dokuz Eylül Üniversitesi Rektörlük Matbaası.
- Hacıeminoğlu, N. (2013). Karahanlı Türkçesi grameri. (4. Baskı). Ankara: TDK Yayınları.
- Hatiboğlu, V. (1981). Türkçenin ekleri (2.Baskı). Ankara: TDK yayınları
- Hengirmen, M. (1999). Dilbilgisi ve dilbilim terimleri sözlüğü., Ankara: Engin Yayın Evi
- Hepçilingirler, F. (2012). Türkçe dilbilgisi öğretme kitabı. İstanbul: Everest Yayınları.
- Kahraman, T. (2011). “Çağdaş Türkiye Türkçesinde ad çekimi eklerinin kullanım özellikleri ve işlevleri”, Türk Gramerinin Sorunları (Bildiriler), (Birleştirilmiş 1. Baskı). Ankara: TDK Yayınları.
- Karaağaç, G. (2013). Dil Bilimi terimleri sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
- Karaağaç, G. (2013). Türkçenin Dil bilgisi (2. Baskı). Ankara:Akçağ Yayınları.
- Karamanlıoğlu, A. F. (1994). Kıpçak Türkçesi grameri,Ankara: TDK Yayınları.
- Korkmaz, Z. (2014). Türkiye Türkçesi grameri (Şekil Bilgisi). Ankara: 4. Baskı, TDK
- Korkmaz, Z. (2011). Türkçede eklerin kullanılış şekilleri ve ek kalıplaşması olayları (3.Baskı). Ankara: TDK Yayınları.
- MEB Komisyon (2015). 6.Sınıf Türkçe çalışma kitabı. MEB Yayınları.
- Öner, Mustafa (1998). Bugünkü Kıpçak Türkçesi. Ankara: TDK yayınları.
- Öztürk, R. (2011). “Yapım eklerinin nitelikleri, sınırları işlevleri ve sorunları”. Türk Gramerinin Sorunları (Bildiriler) (Birleştirilmiş 1. Baskı). Ankara: TDK Yayınları.
- Tâhir K. (2004). Kavâid-i Lisân-ı Türkî. (Haz. Leyla Karahan, Ülkü Gürsoy). Ankara: TDK
- Tekin, T. (2003). Orhon Türkçesi grameri (2.Baskı). İstanbul: Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi TDK Yayınları.
- Timurtaş, F. K. (2005). Eski Türkiye Türkçesi. (5. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
- Timurtaş, F. K. (1997). Osmanlı Türkçesi grameri III (8. Baskı). İstanbul: Alfa Yayınları.
- Tulum, M. (2012). Osmanlı Türkçesine giriş (5. Baskı). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi
- Yıldırım, A. ve Şimsek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Yüce, N. (2012). “Türk Dili”, TDV İslam Ansiklopedisi, 41. cilt, ss. 497-500. İstanbul: TDV
- Zülfikar, H. (2011). Terim sorunları ve terim yapma yolları (2.baskı). Ankara: TDK
