Author :
Abstract
Diller arası etkileşim tarihsel bir olgudur. Her dil, çeşitli nedenlerle münasebet kurduğu kültürlerin dillerinden hem etkilenir hem de o dilleri etkiler. Bu durum, dilin kendi kurallarına bağlı kalınmak şartıyla bir dereceye kadar normaldir. Çünkü dil; değişen, gelişen, etkilenen veya etkileyen canlı bir varlıktır. Ancak dilin kendine has yapısını bozacak etkileşimler, zamanla milletlerin asimilasyonundan milli benliğin yok olmasına kadar oldukça ciddi sonuçlar doğurabileceği için son derece sakıncalıdır. Böylesine ileri boyuttaki etkileşimlerden kendini soyutlayamayan Türkçe de, kimi yazı dönemlerinde özellikle Arapça ve Farsça karşısında hor görülen dil konumuna dahi düşmüştür. Buna tepki olarak oluşan en önemli girişimlerden biri ise Yeni Lisan hareketidir. Yeni Lisanın öncüsü Ömer Seyfettin, Genç Kalemler dergisinin birinci sayısına yazdığı bir makalede (Yeni Lisan başlıklı makalede) o günün dilinin yani Osmanlıcanın nasıl Türkçeleştirileceğinin kurallarını açıklamıştır. Biz bu makalede, bir anlamda dilde özleşme aracılığıyla milli benliğe sahip çıkmaya çağrı olan Yeni Lisan hareketinin tarihi seyir içinde bugünkü durumunu örnek metin incelemeleriyle ele alacağız.
Keywords
Abstract
Interaction among languages is a historical fact. Every language, effects and be affected from the languages of other cultures as a result of interactions deriving from various reasons. This situation is normal to a degree on condition that to be bound to the rules of language. Because, language is a living organisation which transforms, develops, effects and be affected. However, the interactions which can deform the peculiar structure of language, is unfavourable because it can produce serious undesirable results from the assimilation of nations to the dissolution of national consciousness. Turkish language also could not keep itself out of such kind of large interactions and during some periods even felt in a secondary position compare to Arabic and Persian. One of the most important initiative which evolved as a reaction to this development is Yeni Lisan (New Language) Movement. Ömer Seyfettin, the pioneer of Yeni Lisan, expressed the rules about simplification of the language of the day, namely Ottoman Turkish, in an article published in the 1st issue of Genç Kalemler (Young Pens) Journal. In this article, we will analyze the effects of Yeni Lisan Movement, which can be regarded as a call to the protecting the national consciousness by the way of simplification of language, on the current Turkish language by addressing sample texts from present day Turkish.
Keywords
- Akay, H. (1998). Cenab Şahabeddin’in şiirleri üzerinde stilistik bir inceleme. İstanbul: Kitabevi Yayın.
- Aksan, D(2006). Türkçenin sözvarlığı, Engin Yayınevi, Ankara,
- Aksoy, Ö. A. (1974). Cumhuriyet Çağı Türkçesi I-II-III-IV, Türk Dili, c.XXIX, s. 268-269- 270-271.
- Akyüz, K. (1985). Batı tesirinde Türk şiiri antolojisi., İstanbul: İnkılap Kitabevi
- Argunşah, H. (2004). Yeni Türk edebiyatı (Editör: Ramazan Korkmaz). Ankara: Grafiker Yayıncılık.
- Asman, J. (2001). Kültürel bellek. (Çev. Ayşe Tekin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Bekiroğlu, N. (2002). İsimle ateş arasında. İstanbul: Timaş Yayınları.
- Beyatlı, Y. K. (2007). Kendi Gök Kubbemiz. İstanbul: Özal Matbaası.
- Burak, S. (2006). Afrika dansı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Buran, A. (2008). (Haz. Alkaya, Ercan; Yalçın, S. Kaan; Şengül, Murat). Makaleler. Turkish Studies. Ankara.
- Buran, A. (2010). Türk dünyasında dil ilişkileri, çok dillilik ve dil değiştirme. Türk Yurdu, c.30 (62), s.272.
- Çelik, H. (1987). Genç Kalemler Dergisi Üzerine Yazılanlar ve Bazı Hatalar. Türk Dili, c.LVI, s.430.
- Dağlarca, F. H. (2010). Dört kanatlı kuş. Yapı Kredi Yayınları, İstanbul,
- Develi, H. (2006). Osmanlı Türkçesi kılavuzu. İstanbul: 3F Yayınevi.
- Ergin, M. (2003). Osmanlıca dersleri. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
- Ergin, M. (1993). Türk dil bilgisi. İstanbul: Bayrak Basım.
- İlhan, Nadir (2009). Türk dilinde çokluk. Elazığ: Manas Yayıncılık.
- Kaplan, M. (2010). Kültür ve dil. İstanbul: Dergah Yayınları.
- Karaağaç, G. Alıntı kelimeler üzerine düşünceler. Türk Dili, s.552, 1997.
- Kolcu, A. İ. (2008). Milli edebiyat. Erzurum: Salkımsöğüt Yayınevi.
- Korkmaz, R. (2004). Yeni Türk edebiyatı. (Editör:Ramazan Korkmaz). Ankara: Grafiker
- Korkmaz, Z. (2007). 26 Eylül 1932 dil ve kültür tarihimizde bir dönüm noktası. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, c.XCIV, s.669.
- Korkmaz, Z. (1993). Dilimizin dünkü ve bugünkü sorunları ve çözüm yolları. Türk Dili, c.1993/II, s.500.
- Korkmaz, Z. (2003). Cumhuriyet Döneminde Türk Dilinde ve Türk Dili Alanında Yaşanan Gelişmeler. Türk Dili, c.LXXXVI, s.622.
- Korkmaz, Z. (1995). 26 eylül ve dilimizi Türkçeleştirme yolundaki gelişme süreçleri. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, c. 1995/11, s.527.
- Korkmaz, Z. (2009). Türkiye Türkçesi Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Korkmaz, Z. (2007). Gramer terimleri sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Levend, A. S. (1967). Yeni Lisan-Yeni Dil. Türk Dili, c.XVI, s.187,
- Levend, A. S. (1961). Türkçülük ve Milli Edebiyat. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten.
- Öksüz, Y. Z. (1995). Türkçenin sadeleşme tarihi Genç Kalemler ve Yeni Lisan Hareketi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Pala, İ. (2003). Babil’de Ölüm İstanbul’da Aşk. İstanbul: Leyla ile Mecnun Yayıncılık.
- Polat, N. H. (1998). Ömer Seyfettin’den Bir Yeni Lisan Yazısı Daha. Türk Dili, c.1998/I, s.558.
- Rauf, Mehmet; Eylül, Akçağ Yayınları, Ankara, 2006 Dilde, Fikirde, İşte Birlik, Türk Yurdu, Sayı 272, Cilt 30, Ankara, 2010.
- Tanpınar, A. H. (2003). XIX. Asır Türk Edebiyatı. İstanbul: Çağlayan Yayınları.
- Yeşildağ, M. (1995). Genç Kalemler dergisinin incelenmesi. Trakya Üniv. (Yüksek Lisans Tezi).
