İKİ DİLLİ ÇOCUK KİTAPLARINDA KÜLTÜREL AKTARIM “DEDEM KORKUT BOY BOYLADI” ADLI ESERİN ALMANCA ÇEVİRİSİNDE TÜRK KÜLTÜRÜNÜN YANSITILMASI
Author :
Abstract
Bu çalışmada, çocuk yazını ve çevirisi kapsamında, Federal Almanya'daki okullarda verilen Türkçe anadili eğitiminde okutulmak üzere iki dilli yayımlanan (Almanca ve Türkçe) Adnan Binyazar'ın Dedem Korkut Boy Boyladı (1984) adlı eseri ve eserin Almanca çevirisi (Hartwig Mau) çeviribilimsel açıdan ele alınmıştır. Çocuk yazını araştırmacısı Göte Klingberg’in (1973) çeviride kültürel aktarım konusundaki yaklaşımı kaynak ve hedef metindeki kültürel öğeler incelenerek, kültürel aktarımın hedef metinde ne ölçüde gerçekleştiği açığa çıkarılmaya çalışılmıştır.Bu incelemede, Türkçe - Almanca dil çiftlerinde yapılan çocuk yazını çeviri etkinliği kapsamında, hedef kitleyi, Almanya'da doğup büyümüş ve kendi dil ve kültürü konusunda yeterli bilgi birikimine sahip olmayan Türk çocuk ve genç okurlar oluşturmaktadır. Türk dili ve kültürü ile ilgili yetersizlikleri olan bu grup için iki dilli (Türkçe eserlerin Almancaya çevirileri ile birlikte) hazırlanmış edebiyat eserleri önem taşımaktadır. İki dilli hazırlanan bu kitaplar, okura anadilleri olan Türkçedeki yetersizlikleri giderme olanağını sağlamaktadır, çünkü yurtdışında yetişen Türk kökenli gençlerin anadillerinde okuduğunu anlama, yazılı ve sözlü anlatım gibi dilsel becerilerde yetersiz oldukları gözlemlenmektedir. Hedef okur grubunun, bu eserleri öncelikle daha çok hâkim oldukları yabancı dilde -Almanca olarak-, sonrasında ise Türkçe metni okudukları görülmektedir. Bu bağlamda, Türkçeden Almancaya yapılan çevirilerdeki çeviri yöntem ve yaklaşımları önem kazanmaktadır. Bu yayınlardaki amaç kaynak kültürün aktarımının sağlanmasını gerekli kıldığı için, çeviride hangi yaklaşımının benimsendiği hedef okur grubu açısından önem taşımaktadır. Bu amaçla Binyazar’ın iki dilli olarak hazırlanmış eserin Almanca çevirisinde kültürel öğelerin büyük ölçüde aktarıldığı görülmüştür. Bu incelemeyle, bundan sonra hazırlanacak iki dilli eserlerin çevirisinde “kaynak metin odaklı” çeviri yaklaşımının önemi ortaya konmaya çalışılmıştır.
Keywords
Abstract
This article analyses the Turkish-German bilingual work of “Dede Korkut Boy Boyladı” (1984), comprising the original Turkish version and its German translation prepared by Adnan Binyazar and Hartwig Mau. This book is proposed for teaching Turkish as a native language in bilingual schools in Germany. The book is recommended for children and young people who were born and who have been living in Germany. As a result of restricted input in Turkish and lack of the Turkish cultural environment, these children are known to have deficiencies in reading, writing, speaking and pragmatics skills in their native Turkish language and lack the knowledge of Turkish cultural realities (REF). Therefore it is important, that the young readers encounter with their own culture. In this respect, the children’s literature researcher Göte Klingberg (1973) attempted to reveal the cultural objects in the source and target texts in the light of the approach of cultural transfer in translation. The aim of this study is to show how cultural elements are transferred in the target text.It has been reported that the target audience groups tend to read such bilingual books first in their dominant language, German, and then in Turkish (REF). In this respect the translation methods and approaches are of crucial importance. For this reason, this article examines and discusses Binyazar’s work focusing on its German translation and tries to demonstrate what translation strategies are adopted while transferring cultural elements in the translation. The findings of the analyses have revealed that the translation depicts Turkish customs and traditions, and gives bilingual children a chance to get in touch with their heritage language and culture. In this respect, the availability of bilingual children’s book including a narrative in the first language with its efficient translation strategies is of crucial importance for bilingual young people living abroad. Such books give the young people living abroad a chance to resolve their linguistic deficiencies in their native Turkish language and learn more about Turkish culture. It has been determined, that the translation of Binyazar's work into German, reflects a great deal of cultural elements of the source culture. With this study, it has been tried to reveal the importance of the “source text-oriented” translation approach in the translations of the bilingual works to be prepared in future.
Keywords
- Aixela, J. F. (1996). Culture-specific items in translation. Translation, Power, Subversion. Roman Alvarez & Carmen Africa Vidal (yay. haz.). Clevendon: WBC Book Manufacturers Ltd., 52-77.
- Binyazar, A. (1984). Dedem Korkut Boy Boyladı. Vier Alttürkische Nomadensagen neu erzählt von Adnan Binyazar. Aus dem Türkischen von Hartwig Mau. Texte in zwei Sprachen. Berlin: Ararat Verlag.
- Boratav, P. N. (1978). 100 soruda Türk Halk Edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
- Çevirme, H. (2004). Şiirsel halk edebiyatı ürünlerinin çocuğun dil eğitimine katkıları. Malatya: Eğitim Fakültesi Dergisi, İnönü Üniversitesi C. 5, 7.
- Dilidüzgün, S. (2005). Çağdaş çocuk yazını: Yazın eğitimine atılan ilk adım. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
- Dirim, İ. (2009). Göçmenlerin Anadili Sorunu ve Çözüm Önerileri Sempozyumu. 23-24. Mayıs. http://politeknik.de/sempozyum-sunum-oezetleri/ (2009) (erişim tarihi: 27.03.2015).
- Dirim, İ. (2011). „Mehrsprachigkeit im Einwanderungsland Österreich.“
- http://medienportal.univie.ac.at/uniview/professuren/detailansicht/artikel/inci-dirim- mehrsprachigkeit-im-einwanderungsland-oesterreich/ (erişim tarihi: 27.03.2015).
- Ergin, M. (2003). Dede Korkut kitabı. Önsöz. Hisar Kültür Gönüllüleri. Yayına Hazırlayanlar: Murat Emre Şahin-Hasan Kadıköylü. www.hisargazetesi.com (erişim tarihi: 27.03.2015).
- Ergin, M. (2009). Dede Korkut kitabı-1. İstanbul: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Erten, A. (2011). Çocuk yazını çevirisine yaklaşımlar. Ankara: Hacettepe Yayıncılık.
- Ewers, H. H. (1990). Das doppelsinnige Kinderbuch. D. Grenz (yay. haz.) Kinderliteratur auch für Erwachsene? Zum Verhältnis von Kinderliteratur und Erwachsenen Literatur. Münih: Fink Verlag.
- Ewers, H. H. (2000). Literatur für Kinder und Jugendliche: Eine Einführung in grundlegende Aspekte des Handlungs- und Symbolsystems Kinder- und Jugendliteratur. Stuttgart: UTB.
- Gözaydın, N. (2011). AB ülkelerinde Türk dili öğretimi üzerine. http://www.tdk.gov.tr/images/css/TDD/2008s678/2008s67801GOZAYDIN.pdf. (erişim tarihi 22.04.2015).
- Gözaydın, N. (2012). Çağdaş edebiyatımız Almanca’da I. Türk Dili Dergisi. http://www.tdk.gov.tr/images/387-398.pdf (erişim tarihi: 27.03.2015).
- Gözaydın, N. (2012). Çağdaş edebiyatımız Almanca’da II. Türk Dili Dergisi. http://www.tdk.gov.tr/images/11-nevzat%20g%C3%B6zayd%C4%B1n.pdf (erişim
- Gözaydın, N. (2014). Almanya’da Türk çocukları için kitaplar. Türk Dili Dergisi Özel Sayısı, (855-863). Türk Dili, Dil ve Edebiyat Dergisi, Cilt: CVII Sayı: 756 Aralık 2014, Türk Dil Kurumu Adına Sahibi ve Genel Yayın Yönetmeni, Prof. Dr. Mustafa S. KAÇALİN, Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Ali KARAÇALI.
- Günay, D. (2001). Metin bilgisi. İstanbul: Multilingual Yayınevi.
- Huber, E. (2009). Göçmenlerin anadili sorunu ve çözüm önerileri. 23-24 Mayıs 2009. Essen Üniversitesi. http://politeknik.de/sempozyum-sunum-oezetleri/ (erişim
- Huber, E. (2010). Çokdilliliğin okul başarısındaki rolü. - Prof. Dr. Emel HUBER “Göçmenlerin Anadili, Eğitim, Kültür ve Entegrasyon Sorunları” Sempozyumu 1617 Ekim 2010. Duisburg-Essen Üniversitesi.
- Klingberg, G. (1973). Kinder- und Jugendliteraturforschung: Eine Einführung. Viyana, Köln, Graz: Böhlaus wissenschaftliche Bibliothek, Böhlau Verlag.
- Klingberg, G. (1978). The different aspects of research into the translation of children’s books and its practical application. Göte Klingberg, Mary Orvig, Stuart Amor. Children’s Books in Translation: The Situation and the Problems. Stockholm: Almqvist & Wiksell, 84-89.
- Kurultay, T. (1994). Probleme und Strategien bei der kinderliterarischen Übersetzung im Rahmen der interkulturellen Kommunikation. Ewers, Hans-Heino; Lehnert, Gertrud, O’Sullivan, Emer. Kinderliteratur im interkulturellen Prozess. Studien zur Allgemeinen und Vergleichenden Literaturwissenschaft. Stuttgart / Weimar: Metzler Verlag, 119-201.
- Lathey, G. (2006). The translation of children's literature. Clevedon: Multilingual Matters Ltd.
- Oitinnen, R. (2000). Translating for children. Londra: Garland Publishing.
- Oitinnen, R. (2004). Translating for children-theory. Peter Hunt (yay. haz.) International Companion Encyclopedia of Children’s Literature. Londra: Routledge Vol: II.
- Oitinnen, R. (2006). The verbal and the visual: On the carnivalism and dialogics of translating for children. Gillian Lathey (yay. haz.), The Translation of Children’s Literature: A Reader a Reader. Ontario: Multilingual Matters.
- O’Sullivan, E. (1991). Bausteine für ein Seminar zum kinderliterarischen Übersetzen. Mitteilungen des Instituts für Jugendbuchforschung. 2/1991, 4-10.
- O’Sullivan, E. (1991/1992). Kinderliterarisches Übersetzen. Fundevogel 93/94 – Dezember/Januar, 1991/92, 4-9.
- O’Sullivan, E. (2000). Kinderliterarische Komparatistik. Heidelberg: Universitätsverlag C. Winter.
- Özcan, H. (2008). Halk edebiyatı metinlerinde çocuk edebiyatına kaynak olması ve örneklem olarak Dede Korkut Hikâyeleri. Turkish Studies. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 3/2 Spring 2008, 582-603. http://www.turkishstudies.net/sayilar/sayi8/%C3%B6zcanh%C3%BCseyin.pdf) (erişim tarihi: 18.03.2015).
- Puurtinen, T. (1995). Linguistic acceptability in translated children’s literature. Joensuu: University of Joensuu.
- Reiß, K. (1982). Zur Übersetzung von Kinder-und Jugendbüchern. Theorie und Praxis. Lebende Sprachen, 27:1, 1-13.
- Reiß, K. und Hans J. V. (1991). Grundlegung einer allgemeinen Translationstheorie. Tübingen: Niemeyer Verlag.
- Shavit, Z. (1986). Poetics of Children’s Literature. London: The University of Georgia Press.
- Toury, G. (1980). In search of a theory of translation. Tel Aviv: Porter Institute for Poetics and Semiotics.
- Yıldız, C. (2012). Yurt dışında yaşayan Türk çocuklarına Türkçe öğretimi (Almanya Örneği) Ankara: Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı.
