Türkiye’de çeviri tarihi araştırmalarının odak noktasını son otuz yıldır edebiyat repertuarları oluşturmaktadır. Bu makale çeviri tarihçileri tarafından çoğunlukla göz ardı edilen bilim repertuarları ve özellikle bu repertuarların çeviri yoluyla oluşması konusu ile ilgilidir. Yapılan akademik araştırmalar, Osmanlı ve modern Türk toplumlarının ondördüncü yüzyıldan başlayarak doğu ve batı dillerinden çeviriler yoluyla birçok bilimsel temasta bulunduklarını göstermektedir. Bu araştırmalar üzerinde yapılan eleştirel okuma, bireysel ve kurumsal çeviri öznelerinin bilimsel bilgi ve modellerin seçiminde, ithal edilmesinde ve Osmanlı ve modern Türk bilimsel sistemlere sunulmasında öncü rollere sahip olduklarını ortaya çıkarmıştır. Makalede vurgulanan bir diğer önemli konu da Türkiye’de bilim tarihinin çeviri tarihi ile olan yakın bağlantısıdır. Bu çalışma Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde üretilen bilim repertuarları konusunda çeviri tarihçilerine yeni araştırma alanları sunmayı hedeflemektedir. Çeviri tarihi araştırmaları için özellikle önemli olduğu düşünülen üç araştırma başlığı önerilecektir: a) bilim repertularında gözlemlenen çeviri kavramı ve çeşitli çeviri pratikleri, b) çeviriler ve yeniden çeviriler yoluyla ithal edilen bilimsel kavramlar ve terimler, c) bilim metinlerinin seçimi, üretilmesi ve yaygınlaşmasında etkin rol oynayan bireysel ve kurumsal çeviri özneleri.
Historical translation studies have mainly concentrated on literary repertoires in Turkey for more than thirty years, leaving the other repertoires aside. This article will focus on scientific repertoires, one of the neglected repertoires, paying attention to their formation through translation. Scholarly studies have shown that Ottoman and modern Turkish societies have hosted a plethora of scientific encounters via translations from eastern and western languages since the 14th century. As the critical reading of secondary sources illustrate, individual and institutional agents of translation have played a pivotal role in selecting, importing and presenting scientific knowledge and models into the Ottoman and modern Turkish scientific systems. The present research has shown that history of science is closely linked to history of translation in Turkey. To this end, this article is an attempt to open up possible research areas for translation historians regarding the scientific repertoires generated in the Ottoman and Republican periods. The article further suggests that three research topics stand out as deserving attention from translation historians: a) conceptualization of translation and diverse practices of translation in the scientific repertoires, b) scientific concepts and nomenclature which were imported and developed through translations and retranslations, and c) the status and roles of individual and institutional agents who were involved in selecting, producing and promoting the translations of scientific texts.