Author :
Abstract
Gibi, tarihî metinlerde, XI. yüzyıldan beri kipi/kibi, kimi, gibi, bigi vb. biçimlerde tanıklanan; Sibiryadaki Türk lehçeleri hariç, Türkçenin birçok kolunda yaşayan bir edattır. Bu yazıda, Oğuz grubu Türk lehçelerinde kibi, kimi ve gibi biçimleri kullanılan bu edatın Türkiye Türkçesinin ağzılarındaki yan biçimleri (varyantları) ve bunların dağılımları ele alınmıştır. Yazıda, söz konusu edatın ünsüzlerinin, ağızlarda G-B-, G-M-, K-B- ve K-M- olmak üzere dört temel dizilişte görüldüğü; G-B-, ve G-M- dizilişlerinin Batı grubu ağızlarında, K-G- dizilişinin Kuzeydoğu grubu ağızları ile Doğu grubunun II ve III. alt gruplarında, K-M- dizilişinin ise Doğu grubu ağızları ile Batı grubunun VII. alt gruplarında yaygın olduğu ve kimi ağızlarda çeşitli yan biçimlerin bir arada kullanıldığı ortaya konmuştur. Yazıda ayrıca gibi edatlarının yan biçimleriyle ilgili olarak hazırlanan ayrıntılı üç harita bulunmaktadır.
Keywords
Abstract
“Gibi” is a postposition that has been witnessed in the forms of kipi/kibi, kimi, gibi, bigi etc. in historical texts since the 11th century and existed in many branches of the Turkic, except for the Turkic dialects in Siberia. This article examines this postposition used in the forms of kibi, kimi and gibi in Oghuz group Turkish dialects with specific reference to its variants and distribution in Turkish dialects. The article discusses that the consonants of this postposition is seen in such four basic sequences as G-B-, G-M-, K-B- and K-M- and that the G-B-, and G-M- sequences are witnessed in Western group dialects; K-G- in North-eastern and the 2nd and 3rd subgroups of Eastern group dialects; yet K-M- sequence is commonly seen in Eastern and the 6th subgroup of Western group dialects, and various variants have been found to be used together in some dialects. Three detailed maps representing variants of postposition “gibi” are also presented in the article.
