Author :
Abstract
Bu çalışmada bir halk hikâyesi olan ve son dönem Osmanlı Türkçesi özelliklerini taşıyan Bî-Namaz Hikâyesindeki dini kelimelerin nitelikleri ve tarihî seyir içindeki değişmeleri art zamanlı olarak verildi ve terimler sınıflandırıldı. Son dönem Osmanlı toplum yapısında bir takım dini değerlere nasıl yaklaşıldığı, bu yaklaşımın tarih içinde ne gibi değişmeler geçirdiği, bunun dile ve sözcüklere yansımasının nasıl olduğu, belirginleşirken, aynı zamanda bugünkü terminolojinin geçmişi ortaya koyulmaya çalışıldı. Dini terimlerin geçmişleri ele alınırken, Türk dilinin tarihi devirlerindeki temel eserler incelendi. Bu eserler Karahanlı dönemi, Uygur dönemi, Harezm dönemi, Kıpçak sahası, 15. yüzyıl geçiş dönemi, Eski Anadolu dönemi, Osmanlı dönemi eserlerinden seçildi. Osmanlı son dönem eseri olan Bî-Namaz Hikâyesindeki dini terimler ile Türk dilinin tarihi dönemlerinden seçilen eserlerdeki dini terimler anlam ve yapı olarak karşılaştırıldı. Bu yapılırken karşılaştırmanın daha anlaşılır olması için eserlerdeki dini terimler, içinde yer aldıkları cümlelerle birlikte verildi. Cümle içindeki dini terimler şekil ve anlam bakımından daha kolay değerlendirildi. Değerlendirmelerde dini terimlerin bazen değişmeden devam ettiği bazen de şekil ve anlam olarak değişiklik gösterdiği görüldü. Dini terimlerin şekil ve anlam değerlendirmeleri, örnek cümlelerdeki terimlerin karşılaştırılmasından sonda çalışmada yer aldı. Bu şekil ve anlam değerlendirmesi her terim için ayrı ayrı yapıldı. Sonuç olarak bu çalışmada; Türklerin İslam dinine girdikleri ilk dönemden günümüze kadar dini terimlerin anlam ve şekil olarak hangi değişimleri geçirmiş olduklarını ortaya kondu.
Keywords
Abstract
The qualifications and the changes in the historical process of the religious words in the Bî-Namaz Story, which is a folktale and involves the Reatures of the last period of Ottoman Turkish, are revealed diachronicly and the terms are classified in this study. While it is clarified that how it was approached to some religious values during the last period of the Ottoman society strucucture, what typ of changes this approach had in history, how this affected the language and the words, the past of tuday's terminilogy is also tried to reveal. While the history of the religious terms are discussed the main works of Turkish language in historical periods are examined. The works are chosen among the Karakhanid Period, the Uyghur period, the Kharezm period the Kipczak area, the 15 th. Century, the Old Anatolian period and the Ottoman Period. The religious terms in Bî-Namaz Story, which is awork of the last Ottoman period, are compared with the ones in the works which are chosen among the historical periods of the Turkish language in terms of semantics and structure. To make the comparison more meaningful the religious terms in the works are given with the sentences in which they exist. The religious terms in the sentences are evaluated in terms of formand meaning more easly. It is observed that in the evaluation the religious terms sometimes proceed without changing and sometimes show a change in terms of form and meaning. The assessments of the religious terms in terms of form and meaning takes place in the study after comparing the terms in the sample sentences. The assessment of form and meaning is done separately for each term. In conclusion, in this study it is revealed that what kind of changes the religious terms has had in terms of form and meaning since the Turks embraced Islam.
