Author :
Abstract
Bu çalışmanın amacı, Rus dilbilimci Roman Jakobson’un Göstergelerarası çeviri yaklaşımı çerçevesinde Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Yaban (1932) adlı romanının 1996’da TRT kanalında aynı adla filme uyarlanmasının incelenmesidir. Bu amaçla, Türk köylüsüyle Türk aydını arasındaki düşünce uçurumunu ele alan romanın filme uyarlanmasında romandaki kahramanların ve mekânın aynı niteliği taşıyıp taşımadığı, romanla filmin aynı mesajı verip vermediği araştırılacaktır. Bütüncemizi oluşturan, Kurtuluş Savaşı’nda laik ve antilaik çatışmayı anlatan bu romanının filme uyarlanmasının 96 yılında şeriatçılarla laiklerin çatıştığı bir döneme denk gelmesinden dolayı bir mesaj vererek yaşanılanlara bir göndermede bulunduğunu söylemek mümkündür. Bu film, TRT açısından sosyal bir uyarı niteliğinde kullanılmış olabilir çünkü görsel medyanın ulaşacağı kitle bir romanın ulaşacağı kitleden çok daha fazladır. Böyle bir uyarlama çalışması, çeviribilim alanında Göstergelerarası çeviri kapsamına girmektedir. Bu çeviri türü Jakobson tarafından “sözel bir iletiyi farklı bir gösterge sistemi aracılığıyla yeniden ifade etmek” olarak tanımlandığı için bu çalışma da aynı kapsamda ele alınacaktır. Bütüncemize konu olan roman ve romanın filmi, tematik açıdan incelenecektir. Roman ve film karşılaştırmasını yaparken romandaki dilsel göstergeler, filmde ise dilsel ve dildışı göstergeler (ses, kostüm, arka plan, beden dili) daha geniş bir yelpazede incelenecektir. Romandan filme uyarlama çalışması, bir çeşit çeviri etkinliği olarak nitelendirilirse, izleyici kitlesine vermiş olduğu mesajını da çeviri sosyoloji kapsamında değerlendirmek mümkündür. Aydın kesimi eleştirmenin yanı sıra şeriatın getirebileceği olumsuz sonuçlar doğrultusunda bir uyarı mesajı ilettiğinden, toplumsal bir yönlendirme olarak kabul edilebilir. Bu nedenle yeni gelişmekte olan Göstergelerarası çeviri çalışmaları, diğer tüm çeviri etkinliklerinde olduğu gibi sosyoloji ile disiplinlerarası bir etkileşim içerisinde, toplumsal yansımalar sayesinde bu alandaki çalışmalara yeni bir yön vermektedir.
Keywords
Abstract
The goal of this work is to examine the film adaptation that was made by TRT (Turkish Radio Television Institution) of the novel “Yaban” (1932) by Yakup Kadri Karaosmanoglu. By examining the film adaptation of the novel, which describes the chasm between Turkish peasants and Turkish intellectuals, the question will be explored as to whether the novel and the film convey the same sociological message. Since such an adaptation is described an interpretation of verbal signs by means of signs of nonverbal sign systems, it comes under the category of Intersemiotic translation or transmutation, as defined by Russian linguist Roman Jakobson. The fact that the novel, which describes the conflict between the Turkish secular intellectuals and the antisecular peasants in the Turkish Independence War, was adapted in 1996 means it might be seen as giving a cautionary message to the people since it occurred at a period when the secular intellectuals and the antisecular people had a conflict in Turkey. This film might have been used to deliver a warning social message because visual media has a greater impact than a novel. The novel and the film in this work will be viewed thematically. Since adapting a novel into a film is defined as a translation process, the message it gives to the audience can be viewed within translation sociology. In this respect, the ominous message of the film can be regarded as societal guidance since, on the one hand, it criticises the intellectuals, and on the other hand, it describes the negative consequences of the sharia regime, which the country might lapse into. Intersemiotic translation studies are experiencing growing interest at the moment and they have an interdisciplinary and interactive relation with sociology, guiding new works in this field by means of societal reflections.
