Author :
Abstract
Gezi yazıları, geçmişten günümüze kadar ilgi çeken bir tür olarak kabul edilmektedir. Bu tür yazılar, kaleme alındığı dönemde bir bölgeyi çeşitli yönlerden tanıtmakla kalmayıp; o mekânın bilgilerini yıllar sonrasına aktarması yönüyle de önemlidir. Romanya, konumu itibarîyle çeşitli zamanlarda farklı gezi yazılarına kaynaklık etmiş bir ülke olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunların başında Evliya Çelebi’nin Seyahatname’si gelir. Çelebi, eserinde, bölgenin tarihsel ismi olan Erdel’ i kullanır ve Erdel’in Osmanlı idaresine nasıl geçtiğini, bu bölgenin tarihsel önemini, fetihte kimlerin önemli rol oynadığını kendi üslûbunca uzun uzadıya anlatır. Ayrıca Erdel’in coğrafi özelliklerini, bitki örtüsünü, kalelerini tek tek isimleri ve özellikleriyle birlikte detaylı bir şekilde tasvir eder. Erdel ve civarındaki hayatın nasıl olduğuna dair; bölge insanının popülâsyonundan, dini ve sosyal yaşantısına kadar daha pek çok özellik sıralanır. Evliya Çelebi’den yüzlerce yıl sonra bu bölgelerde dolaşan İslâm Beytulah Erdi, modern Romanya’yı bizlere yeniden anlatır. Bunlar dışında İsmail Habib Sevük, Tuna’dan Batıya adlı eserinde Romanya’nın tarihçesinden, coğrafî özelliklerinden bahsetmiştir. Özellikle Bükreş ve Rusçuk’a yer ayırmış, dil ve kültürel olarak Türklükle yakınlığına değinmiş ve Gagavuz varlığına dikkat çekmiştir. Ayrıca çok yönlü bir kültür insanı olan İlber Ortaylı da İlber Ortaylı Seyahatnamesi, Bir Tarihçi’nin Gezi Notları adlı eserinde Romanya üzerinde durmuş, bölgenin tarihi ile ilgili bilgiler vererek bugünün Romanya’sındaki yaşantıya, özellikle Bükreş'e dair tespitlerde bulunmuştur. Söz konusu gezi yazılarında Romanya’nın yüzyıllar içinde geçirdiği değişikliği adım adım izlemesek de farklı yazarların kaleminden bu bölge ile ilgili farklı bakış açıları kazanabiliriz. Biz de bu çalışmamızda, bu dört eser üzerinden Romanya’yı okuyup eserleri bu bağlamda değerlendirmeye tabi tutacağız. Romanya geçmişten günümüze Türklük dünyası için nedir, ne olmuştur gibi sorulara cevap arayacağız.
Keywords
Abstract
Travel writings are considered as a field of interest over the time. Such articles do not only introduce a region from various aspects solely at the time it was written; It is also important for transferring the knowledge of the time to upcoming future.Romania is a country that has been the source of different travel writings at various times due to its location. Evliya Çelebi's Seyahatname is a prominent piece. In his work, Çelebi uses the historical name of the region, Erdel, and tells the story of how Erdel passed through the Ottoman administration, the historical significance of this region, and who plays an important role in the conquest in its own style. In addition, Erdel's geographic features, vegetation, castles, individual names and features with a detailed description as well as the life in Erdel and its vicinity are pretty much interesting. There are also many other features from the population of the region to the religious and social life. Three hundred years after Evliya Çelebi, Islam Beytulah Erdi circulated in these regions, recounts modern Romania to us.Apart from these, İsmail Habib Sevük mentioned Romania's history and geographical features in his book Tuna’dan Batıya. In his work he mentioned about the history of Romania and its geographical characteristics. Particularly Bucharest and Ruse were focused, the language and the cultur of Turkishness, and the presence of Gagavuz are presented.İlber Ortaylı, who is also a multi-faceted cultural person, made his travel book İlber Ortaylı Seyahatnamesi and Bir Tarihçi’nin Gezi Notları. Ortaylı gave information about the history of the region and made some observations about the experience in today's Romania, especially Bucharest.Although following the steps of to Romania over centuries centuries, we could get different points of view from different authors. In this study, we will read Romania through these four works and evaluate the works in this context. From starting days of Romania over time we will look for answers to questions such as what have happened to the world of Turkishness.
