Author :
Abstract
Klasik Türk şiirinin veya yaygın ismiyle Divan şiirinin zengin bir çağrışım dünyasına sahip olduğu bilinmektedir. Sosyal meselelere taalluk eden birçok hususun, klasik Türk şiirinde bir yansımasını veya bir izdüşümünü bulmak mümkündür. Son yıllarda bu alanda yapılan çalışmalar da bunu ispatlar niteliktedir. Zaten Müslüman bir topluma mensup olan divan şairinin, toplumun dinî değerlerine, örf ve âdetlerine, kısacası kültürüne bigâne kalması da düşünülemez. Müslümanların dinî hayatında önemli bir yere sahip olan câmi ve câmi ile ilgili birçok husus (câmi, câmi cemaati, hutbe, minber, mihrap vs.) ya bizzat ya da dolaylı olarak klasik şiirimizde yer almıştır. Özelikle İstanbul’da tarihî bir câmi olan Gül Câmi’i ismi şairlere ilham kaynağı olmuş ve çeşitli benzetme ve hayallerle beyitlere konu olmuştur. Bizim tespitlerimize göre bu benzetme ve hayalleri kullanan şairlerin sayısı yirmiye yakındır. Bu beyitlerde gül bahçesi cami’e, bülbül camide cemaate hitap eden hatibe, gül dalı minbere, kumru Kur’an okuyan kimseye, çiçekler cemaate benzetilmiştir. Bu makalede, başta Gül Câmi’i olmak üzere câmi ile ilgili saydığımız bu hususların işlendiği örnek beyitler üzerinde durulacaktır.
Keywords
Abstract
It is known that Classical Turkish poetry or with it's common name Divan poetry has a variety of connotation. In classical Turkish poetry, it is possible to find a projection or a reflection of many aspects which are related to social issues. Many researchs which are conducted in this field show the evidence of this case. It can not be thought that Divan poet who is a member of Muslim society is far away from the religious values, the customary and the culture of the society. The mosques have a huge impact on religious life of muslims and other aspects that are related to mosques (such as religious community, sermon, pulpit, altar etc.) has taken a place either directly or indirectly in our classical poetry. Especially the name of Gül Mosque which is a historical mosque in Istanbul, has inspired poets and has been subject to couplets with various metaphors and dreams. According to the our determination, the number of poet who use these metaphors and dreams is almost 20. In these couplets, there are many metaphors, such as , rose garden has been likened to a mosque, a nightingale to a mosque preacher addressed the congregation, a rose brunch to a pulpit, a doves to anyone who read the Qur'an and flowers has been linkened to the congregation.In this article, mainly Gül Mosque, and some examples couplets inclueded these issues related to mosque will be addressed.
Keywords
- Alpaydın, Bilal (2007), Dîvân-ı Refî’-i Kâlâyî, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul:
- Altun, Kudret (1999), Gelibolulu Mustafa Âlî ve dîvânı, (Vâridatü’l-Enîkâ), Niğde:
- Avşar, Ziya, Revânî Divanı, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr (Erişim tarihi: 15.01.2015)
- Bektaş, Ekrem (2007) Muvakkit-zâde Pertev Divanı, Malatya: Öz Serhat Yayınları.
- Çakır, Mümine (2011), “Kavsî’nin şiirlerinde sosyal hayat”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2(2): s. 105-124.
- Doğan, Muhammet Nur (2002), “Klasik Türk edebiyatında Osmanlı hayatının izleri”, Eski Şiirin Bahçesinde, İstanbul:
- Dilçin, Cem (1999), “Türk kültürünün kaynağı olarak divan şiiri”, Türk Dili, S. 571, s. 619-626, Ankara:
- Eyice, Semavî (1996), “Gül Camii” DİA, C. 14, s. 223-225.
- http://www.islamansiklopedisi.info/index.php?klme=G%C3%BCl+Camii (Erişim tarihi: 24.02.2015).
- Harmancı, Mahmut Esat ( 2007), Süheylî Dîvânı, Ankara: Akçağ Yayınları.
- İpekten, Haluk (1974), Karamanlı Nizâmî hayatı edebî kişiliği ve divanı, Ankara: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
- …………….. (1970), Nâilî-İ Kadîm Divânı, İstanbul: Millî Eğitim Yayınları.
- Kadıoğlu İdris (2005), Diyarbakırlı Lebîb hayatı, edebî kişiliği, eserleri ve dîvânı, Malatya: D.Ü. Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Yayını.
- Kalkışım, Muhsin (1994), Şeyh Gâlib Divânı, Ankara: Akçağ Yayınları.
- Kılıç, Atabey (2004), Mirzâ-zâde Ahmed Neylî Divanı, İstanbul: Kitabevi.
- Kılıç, Filiz, Âşık Çelebi Divânı, https://groups.yahoo.com/neo/groups/metinbankasi/info. (15.01.2015)
- Kurtoğlu, Orhan, Lebib Divanı, http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10623,lebib- divanipdf.pdf?0 ( 15.01.2015)
- Kutlar, Fatma Sabiha (2004), Arpaemîni-Zâde Mustafa Sâmî Dîvân, Ankara:
- Küçük, Sabahattin (1989), “Bâkî’nin şiirlerinde sosyal hayatın izleri”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, S. 59, s. 153-166, İstanbul:
- Mengi, Mine (2004), Mesîhî Dîvânı, Ankara: AKM Yayınları.
- Mermer, Ahmet (1997), Karamanlı Aynî ve dîvânı. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Özbek, Ahmet (2000), Câzim Divanı (Edisyon Kritik-İnceleme), Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Kayseri:
- Şentürk, Atilla (1993), “Klasik Osmanlı edebiyatı ışığında eski âdetler ve günlük hayattan
- Tarlan, Ali Nihad (1992), Hayâlî Bey Divanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
- …………………, (1997), Necâtî Beg Divânı, Ankara: MEB.
- Tolum, Mertol, Tanyeri Mehmet Ali (1977), Nev’î Divânı, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
- Tuğluk, Halil İbrahim (2009), “Edebiyat-Toplum İlişkisi: Lâmekâni’nin bir gazeline göre 17. yüzyıl Osmanlı toplumu”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Cilt 6, Sayı I, s. 81-90, Ankara:
- Yıldırım, Ali (2009), Kâmî Divânı, Ankara: MEB.
