Author :
Abstract
Ahmet Mithat Efendi’nin romanlarında atıf yaptığı roman yazarlarını kısaca ele almayı hedefleyen bu yazı, onun bütün romanları taranarak oluşturulmuştur. Bu yazı ile onun hangi yazarlardan beslendiği ortaya konulmaya çalışılmıştır. Onun Demir Bey Yahut İnkişaf-ı Esrar, Ahmet Metin ve Şirzat Yahut Roman İçinde Roman, Mesail-i Muğlâka, Henüz On Yedi Yaşında, Karnaval, Çengi, Paris’te Bir Türk, Yeryüzünde Bir Melek, Cellât, Cinli Han, Diplomalı Kız, Haydut Montari, Müşahedat, Fenni Bir Roman Yahut Amerika Doktorları, Esrar-ı Cinayat, Taaffüf romanlarında roman yazarlarına atıflar yaptığı tespit edilmiştir. Çoğunluğunu Batılı roman yazarlarının oluşturduğu bu atıflardan sadece Taaffüf romanında Doğulu yazarlara atıflar yapılmıştır. Roman türünün yeniliği ve bu türün Batılı eserler örnek alınarak oluşturulmaya çalışıldığı düşünülürse bu sonuç oldukça doğaldır. Onun roman yazarlarına genellikle düşüncesini desteklemek veya bir olaydan örnek vermek istediğinde atıf yaptığı görülmektedir. Ancak bazen sırf yazara olan beğenisini dile getirmek için de atıf yaptığı görülmektedir. Batılı roman yazarlarından sadece Emile Zola’yı ve onun gibi yazan romancıları beğenmez. Bununla birlikte örneğin Mesail-i Muğlâka romanında kendi roman kişilerini tanıtmada Zola’nın romanından ve roman kahramanlarından faydalanmaktan çekinmez. Onun roman yazarlarını şu şekilde sıralamak mümkündür: Alexandre Dumas Pere, Jean Jacques Rousseau, Emile Zola, Miguel de Cervantes, Alfred de Musset, Honore de Balzac, Paul de Kock, Octave Feuillet, Jules Verne, Alexandre Dumas Fils, Xavier de Montepin, George Sand, Daniel Defoe, Lev Tolstoy, Rene de Chateaubriand, Emile Gaboriau, Richebourg, Yusuf Kamil Paşa, Aziz Efendi. Ahmet Mithat Efendi’nin geniş külliyatını besleyen bu yazarların Tanzimat dönemi Türk edebiyatına yön verdikleri bilinen bir gerçekliktir.
Keywords
Abstract
This study aims to briefly discuss novelists referred by Ahmet Mithat Efendi by revealing the resources in his novels by scanning all his novels. After scanning through his novels, it was observed that he referred to other novelists in his novels; namely, Demir Bey Yahut İnkişaf-ı Esrar, Ahmet Metin ve Şirzat Yahut Roman İçinde Roman, Mesail-i Muğlaka, Henüz On Yedi Yaşında, Karnaval, Paris’te Bir Türk, Yeryüzünde Bir Melek, Cellât, Cinli Han, Diplomalı Kız, Haydut Montari, Müşahedat, Fenni Bir Roman Yahut Amerika Doktorları and Taaffüf. Majority of these references was from Western novelists while only references to Eastern novelists were in Taaffüf. This observation is quite expected considering how new this novel movement was and texts from Western resources were used for the formation of the novels. Ahmet Mithat Efendi refers to other novelists when he aims to support his arguments and/or to provide an example. However, he occasionally uses references to show his admiration to the novelists. He only does not admire Emile Zola and novelists from the same movement. Moreover, he does not hesitate to use his novels and protagonists for introducing and depicting his characters as he did in Mesail-i Muğlaka. Novelists that were referred by Ahmet Mithat Efendi can be listed as; Alexandre Dumas Pere, Emile Zola, Jean Jacques Rousseau, Miguel de Cervantes, Honore de Balzac, Paul de Kock, Octave Feuillet, Jules Verne, Alexandre Dumas Fils, Xavier de Montepin, George Sand, Daniel Defoe, Lev Tolstoy, Rene de Chateaubriand, Emile Gaboriau, Richebourg, Yusuf Kamil Paşa, Aziz Efendi. It is also known that the novelist supporting his oeuvre did also shaped Turkish literary during Tanzimat era.
Keywords
- Ahmet Mithat Efendi, (2000a). Henüz on yedi yaşında. Nuri Sağlam (Hazırlayan). Ankara: T.D.K. Yayınları
- ………………………… (2000b). Karnaval. Kazım Yetiş (Hazırlayan). Ankara: T.D.K. Yayınları.
- …………………………(2000d). Yeryüzünde bir melek. Nuri Sağlam (Hazırlayan). Ankara: T.D.K. Yayınları.
- …………………………(2000e). Cellât. Nuri Sağlam (Hazırlayan). Ankara: T. D. K. Yayınları.
- …………………………(2000f). Cinli han. Necat Birinci (Hazırlayan). Ankara: T.D.K.
- …………………………(2000g). Çengi. Erol Ülgen-Fatih Andı (Hazırlayanlar). Ankara: T.D.K.
- …………………………(2000h). Esrar-ı cinayat. Ali Şükrü Çoruk (Hazırlayan). Ankara: T.D.K. Yayınları.
- …………………………(2000ı). Hüseyin Fellah. M. Fatih Andı (Hazırlayan). Ankara: T. D.K. Yayınları.
- …………………………(2000i). Gönüllü. Erol Ülgen (Hazırlayan). Ankara, T.D.K .
- …………………………(2001). Yeniçeriler, Letȃif-i Rivayȃt. Fazıl Gökçek-Sabahattin Çağın (Hazırlayanlar). İstanbul: Çağrı Yayınları, ss. 165- 194.
- …………………………(2002a). Demir Bey yahut inkişaf-ı esrar. M. Fatih Andı (Hazırlayan). Ankara: T. D. K Yayınları.
- ………………………...(2002b). Fenni bir roman yahut Amerika doktorları. M. Fatih Andı (Hazırlayan). Ankara: T.D.K. Yayınları.
- …………………………(2002c). Arnavutlar, Solyotlar. Nuri Sağlam (Hazırlayan). Ankara:
- …………………………(2003a). Diplomalı kız. M. Fatih Andı (Hazırlayan). Ankara: T.D.K.
- …………………………(2003b). Haydut Montari. Erol Ülgen (Hazırlayan). Ankara: T.D.K.
- …………………………(2003c). Mesail-i muğlâka. Kazım Yetiş (Hazırlayan) , Ankara: T.D.K.
- …………………………(2006). Müşahedat. Özlem Nemutlu (Hazırlayan). İstanbul: Özgür
- …………………………(2013). Ahmet Metin ve Şirzat. Fazıl Gökçek- Özlem Nemutlu (Hazırlayanlar). Ankara: T.D.K. Yayınları.
- …………………………(2003). Ahbar-ı asara tamim-i enzar. (Yay. Haz.: Nüket Esen). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Okay, Orhan. (2005). Batılılaşma devri Türk edebiyatı. İstanbul: Dergah Yayınları.
- Tanpınar, Ahmet Hamdi. (2001). 19. Asır Türk edebiyatı tarihi (Dokuzuncu Baskı). İstanbul: Çağlayan Kitabevi.
