Author :
Abstract
Çocuk edebiyatı kaynakları içerisinde birçok edebi tür vardır. Masal, öykü, söylence, bilmece, tekerleme, fabl gibi türler bunlar arasında gösterilebilir. Bilmece de çocuk edebiyatı açısından önemli bir tür olarak karşımıza çıkar. Bilmeceler, çocukların dil becerilerinin geliştirilmesinde, duygu ve hayal dünyalarını zenginleştirmede ve onların problem çözme becerilerini kazanmasında önemli bir etkiye sahiptir. Bilmecelerin kendine has soru sorma ve cevaplama geleneği vardır. Özellikle bilmeceleri cevaplayan çocukların, bilmece sorulması ve cevaplanması kısmında merakları en üst seviyeye çıkar. Bilmecelerin cevaplarını düşünerek zihin jimnastiği yaparlar, verilen ipuçlarını düşünerek sonuca ulaşmaya çalışırlar. Bunları yaparken de çocuklara eğlenerek öğrenme fırsatı verilmiş olur. Bu çalışmada öncelikle çocuk edebiyatı açısından bilmecelerinin yeri ve önemi üzerinde durulmuştur. Çalışmada ayrıca Çorum ili, Bayat ilçesi, Hacıbayramköyü’nde söylenegelen bilmeceler üzerine bir derleme çalışması yapılmıştır. Saha çalışması yapılarak bu yörede söylenegelen bilmecelere ulaşmak ve bu bilmeceleri çocuk edebiyatı açısından değerlendirmek amaçlanmıştır. Saha çalışmasında birinci kaynaklardan görüşmeler yoluyla elde edilen veriler kayıt cihazıyla kayıt altına alınmıştır. Kayıt altına alınan veriler daha sonra aynen yazıya aktarılmıştır. Çalışmanın yönteminde betimsel analiz kullanılmıştır. Veriler, betimsel analiz yoluyla incelenmiş ve bilmeceler kategorize edilmiştir. Elde edilen verilerde çocuklar için sakıncalı olabilecek argo bilmeceler tasnif dışı tutulmuştur. Toplam altı adet tema oluşturulmuş, elde edilen veriler bu temalara uygun gelecek şekilde temaların altına yazılmıştır. Temalar; “insanlarla ilgili”, “hayvanlarla ilgili”, “bitkilerle ilgili”, “doğa ile ilgili”, “eşyalarla ilgili” ve “dini kavramlarla ilgili” bilmeceler şeklinde belirlenmiştir. Çocuk edebiyatının kanyakları arasında yer alan bilmecelerin çocukların dil gelişimi, sosyal gelişimi, zekâ ve bellek gelişimleri açısından önemli olduğu düşünüldüğünde, derlenen bu bilmeceler, alanyazına kazandırılarak çocukların gelişimine olumlu yönde katkı sağlayacaktır.
Keywords
Abstract
There are several genres in children's literature sources. Tales, stories, myths, riddles, nursery rhymes, fables are shown between genres like these. Riddle also appears as an important species in terms of children's literature. Riddles have a major impact in the development of children's language skills, enrich their imagination and emotions and winning their problem-solving skills. Riddles have their own tradition method of asking questions and answering. Especially while children are answering riddles their curiosity rise to the highest level on the part of the riddle asked and answered. They do mental gymnastics considering the answers to the riddles, they try to reach a conclusion in mind with the tips given. While doing these It is given the opportunity to learn to the kids with having fun. In this study primarily it was focused on the role and importance of the riddles in terms of children's literature. Also in the study a compilation work of riddles told by the Hacıbayramvillage in Çorum provience Bayat town. By doing field study ıt was aimed to reach this mentioning riddles in this region and intended to evaluate them in terms of children's literature. The data obtained through interviews from the first source of field study were recorded with the recorder. Later the recorded data is transcribed exactly to writing. Descriptive analysis is used in the method of the study. Data were examined by descriptive analysis and riddles have been categorized. In the obrained data the slang riddles that might be objectionable for children have been kept unclassified. A total of six themes have been created, the data obtained under the theme written in such a way that compliance with these themes. Themes are defined as riddles Related to person, related to animals, related to plants, related to nature, related to items and related to the religious concepts. The riddles which take part in child literature sources are thought to be important in terms of intelligence and memory improvement of language development of the riddles located between cognac of children's literature, social development, these compiled riddles will provide a positive contribution to the literature on imparting the development of children.
Keywords
- Alaylıoğlu, R. ve Oğuzkan, A. F. (1976). Ansiklopedik eğitim sözlüğü. İstanbul: İnkılap ve Aka Kitabevleri.
- Artun, E. (1997). Adana'da bilmece sorma geleneği. Sözel Bildiri, I. Halkbilimi Bilgi Şöleni Bildirileri. Balıkesir.
- Balta, E. E. (2013). Bilmecelerin dil-düşünme bağlamında eğitimdeki yeri ve önemi. Turkish Studies, 8(1), 891-899.
- Boratav, P. N. (1992). 100 soruda Türk halk edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
- Çelebioğlu, A., ve Öksüz, Y. Z. (1995). Türk bilmeceler hazinesi. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
- Elçin, Ş. (1983). Türk bilmeceleri. Ankara: Başbakanlık Basımevi.
- Enginün, İ. (1987). Çocuk edebiyatına toplu bir bakış. Mustafa Ruhi Şirin (Ed.) Çocuk Edebiyatı Yıllığı. İstanbul: Gökyüzü Yayınları, s.37-46.
- Erdal, K. (2013). Çocuk edebiyatının kaynakları. Yılar, Ö. ve Turan, L. (Ed.) Eğitim Fakülteleri İçin Çocuk Edebiyatı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Güleç, H. Ç., ve Geçgel, H. (2005). Çocuk edebiyatı, Ankara: Kök Yayıncılık.
- Güleryüz, H. (2003). Yaratıcı çocuk edebiyatı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Kılıçarslan, R. (2011). Fatih Erdoğan’ın eserlerinde çocuk ve eğitim teması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
- Meriç, C. (1987). Çocuk edebiyatı. Mustafa Ruhi Şirin (Ed.) Çocuk Edebiyatı Yıllığı. İstanbul: Gökyüzü Yayınları, s. 3-13.
- Nas, R. (2002). Örneklerle çocuk edebiyatı. Bursa: Ezgi Kitabevi Yayınları.
- Şirin, M. R. (1994). Çocuk edebiyatı. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
- ______(1987). Çocuk edebiyatına eleştirel bir bakış. Mustafa Ruhi Şirin (Ed.) Çocuk Edebiyatı Yıllığı, İstanbul: Gökyüzü Yayınları, s. 47-55.
- TDK. (2005). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Tezel, N. (2004). Türk halk bilmeceleri. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
- Yalçın A., ve Aytaş G. (2008). Çocuk edebiyatı. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Yılar, Ö., ve Turan L. (Ed.). (2013). Eğitim fakülteleri için çocuk edebiyatı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Yıldırım, A., ve Şimşek H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
