Author :
Abstract
Deyimler, belli bir durumu, bir kavramı, bir duyguyu dile getirmek amacıyla genellikle birden çok sözcükten kurulan öğelerdir (Aksan, 2011: 91). Türkçede deyimlerin söylemsel işlevlerine yönelik olarak Koaster’ı (2000) temel aldıkları çalışmalarında Can ve Ercan (2013) TV dizilerinde deyimlerin farklı işlevler taşıdığını saptamışlardır. Deyimlerin tartışma söyleminde de oldukça sık kullanılan dilsel düzeneklerden biri olduğu iddia edilmektedir (Koester, 2006: 134). Bu nedenle araştırmamızın amacı üç farklı TV kanalında yayınlanan üç farklı politik tartışma programında deyimlerin söylemsel işlevlerini saptamak ve yüzleşme, açılış, tartışma, sonuçlandırma aşamalarından oluşan tartışma söyleminde (van Eemeren ve Grootendorst, 2004: 59) deyimlerin hangi aşamada ve ne türden söylemsel işlevlerle daha yoğun kullanıldığını ortaya koymaktır. Çalışmamız kapsamında deyimlerin tartışma söylemindeki öneminin Türkçe tartışma söylemi için geçerliliği de değerlendirilmiş ve deyimlerin alanyazında yapılan çeşitli çalışmalarda saptandığı biçimde (Drew ve Holt, 1998, 2005; Moon, 1998; Simpson, 2004; Handford, 2007 aktaran Handford ve Koester, 2010: 41; Koester, 2000, 2006) farklı söylemsel işlevleri taşıdığı belirlenmiştir. Bunlar; (i) Yeni konu açma; (ii) Söylemin bir bölümünü ya da tamamını özetleme ve sonlandırma; (iii) Sorun-çözüm örüntüsünü işaret etme; (iv) Değerlendirme ve olumlu/olumsuz yargıda bulunma; (v) Saygınlığı/Yüzü Koruma işlevleridir. Bulgularımız ayrıca tartışma söyleminde deyimlerin yoğunlukla tartışma aşamasında yeğlendiğini ve üzerinde tartışılan konunun da deyim kullanım sıklığında etkili olduğunu göstermiştir.
Keywords
Abstract
Idioms are linguistic elements generally consisting of more than one word formed to express a particular situation, a concept and an emotion (Aksan, 2011: 91). In their study on the discursive functions of idioms in Turkish Can and Ercan (2013), basing their study on Koester (2000), found that in TV series they have different functions. Idioms are asserted to be one of the frequent linguistic devices used in argumentative discourse (Koester, 2006: 134). Thus the purpose of our study is to identify their discursive functions in three different political debate programs broadcast on three different TV channels and reveal on which state of argumentative discourse, formed of confrontation, opening, argumentation and concluding stages (van Eemerenand Grootendorst, 2004: 59), idiom use ismore frequent and what discursive function is of higher preference. Within the scope of our study, the significance of idioms has been assessed in Turkish argumentative discourse and we found out that they have different discursive functions as stated in various studies in literature (Drew and Holt, 1998, 2005; Moon, 1998; Simpson, 2004; Handford, 2007 cited by Handfordand Koester, 2010: 41; Koester, 2000, 2006). These functions are; (i) opening up a new topic, (ii) summarizing and closing off a discourse or part of it; (iii) signaling problem-solution patterns; (iv) evaluating and expressing positive/negative judgment; (v) protecting face. Our findings also reveal that idioms are more frequently preferred on the argumentation stage and the topic is of importance in the frequency of idiom use.
Keywords
- Abdou, A. (2012). Arabic idioms: A corpus-based study. New York: Routledge.
- Akar, Y. (1991). Türkçe deyimler ve sorunları. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1-13.
- Aksan, D. (1996). Türkçenin sözvarlığı. Ankara: Engin Yayınları.
- Aksan, D. (2011). Türkçenin gücü. Ankara: Bilgi Yayınevi.
- Can, Ö. & Ercan, G.S. (2013). Popüler TV dizilerinde deyimlerin söylemsel işlevleri. 27. Ulusal Dilbilim Kurultayı, Bildiri Özetleri Kitabı, s.25. Antalya, 02-04 Mayıs 2013.
- Can, Ö. & Ercan, G.S. (2015). 2. Sözlükbilimi Sempozyumu “Elektronik Sözlükler”. Bildiri Özetleri Kitabı, s.25. İstanbul, 3-4 Kasım 2015.
- Demir, C. (2008). Türkçede deyimlerin sözdizimsel özellikleri. Türk Dili, 677, 428-444.
- Ercan, G.S. & Can, Ö. (2015). Deyimlerin edimbilimsel olarak ulamlaştırılmasına ilişkin bir öneri: Türkçede “erkek”e gönderimde bulunan deyimler. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 63-83.
- Fromkin, V. & Rodman, R. (1993). An introductionto language. United States of America: Harcourt Brace Jovanovich College Puplishers.
- Gencan, T. N.(2001). Dilbilgisi. Ankara: Ayraç.
- Gökdayı, H. (2008). Türkçe’de kalıp sözler. Bilig Dergisi, 44, 89-110.
- Handford, M. & Koester, A. (2010). It’s not rocket science: metaphors and idioms in conflictual business meeting. Text and Talk, 30(1), 27-51.
- Karasar, N. (2010). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- Koester, A. (2000). The Role of idioms in negotiating workplace encounters. İçinde Trappes-Lomax, H. (Ed.). Change and Continuity in Applied Linguistics. Selected Papers from the Annual Meeting of the British Association for Applied Linguistics held at the University of Edinburgh. (s.169-183). Clevedon, UK: Multilingual Matters.
- Koester, A. (2006). Investigating workplace discourse. United States of America: Routledge.
- Püsküllüoğlu, A. (1998). Türkçe deyimler sözlüğü. Ankara: Arkadaş Yayınevi.
- Uzun, L. (1991). Deyimleşme ve türkçede deyimleşme dereceleri. İçinde Gül Durmuşoğlu, Kamile İmer, Ahmet Kocaman, Sumru Özsoy (Ed.) Dilbilim Araştırmaları. (ss. 2939). Ankara: Hitit Yayınevi.
- Van Eemeren, F.H. & Grootendorst, R. (2004). A Systematic Theory of Argumentation: The pragma- dialectical approach. New York: Cambridge.
- Van Eemeren, F.H., Grootendorst, R., Henkemans, F. S. & diğ. (1996). Fundamentals of Argumentation Theory. New Jersey: Erlbaum.
