TÜRK DİL KURUMU (TDK) TARAFINDAN TÜRETİLEN VE ÖNERİLEN “YABANCI KELİMELERE TÜRKÇE KARŞILIKLAR”IN LİSE ÖĞRENCİLERİ TARAFINDAN BİLİNME DÜZEYİ
Author :
Abstract
Dil insanlar arasında iletişimi sağlayan en önemli araçtır. Aynı dili konuşan insanlar aynı kültür, tarih ve coğrafya bilinciyle birbirine bağlanarak milleti oluştururlar. Dil, milleti birbirine bağladığı gibi kuşaklar arasında önemli bir köprü kurar. Bu önemden dolayı Türkçe gelecek kuşaklara bırakılacak en önemli ulusal mirastır. Dünya dilleri arasında kelime alışverişinin olması kaçınılmazdır. Türkçenin son yıllardaki en büyük sorunu, bu kaçınılmaz alışveriş sonucu bünyesine aldığı yabancı sözcüklerdir. İçinde bulunduğumuz yüzyıl itibarıyla, sayıları inanılmayacak kadar artan bu sözcüklerin bir kısmı bazı zorunluluklar sebebiyle dile girmektedir. 12 Temmuz 1932’de Atatürk tarafından kurulmuş olan Türk Dil Kurumu (Türk Dili Tetkik Cemiyeti) millî bir kuruluşumuzdur. “Türk dilini yabancı etkilerden korumak ve geliştirmek” Türk Dil Kurumunun (TDK) yerine getirmeye çalıştığı önemli bir görevidir. Bu görevi yerine getirmek için TDK 1993’te Yabancı Kelimelere Karşılık Bulma Komisyonunu oluşturmuştur. Bu Komisyon yabancı kelimelere Türkçe karşılıklar türeterek ve önererek kamuoyunun karşısına çıkmaktadır. Komisyon son yıllarda Türkçeye girmiş olan selfie, bienal, fax, hit, free shop, referandum, by-pass, mega, sit-com, chat, link, peeling, joystick, otizm gibi kelimelere -en ücra köylerdeki halk kitlelerine kadar yayılmadan ve daha önemlisi mânilere, deyimlere girerek Türk kültürünün malı olmadan- Türkçe karşılıklar önermektedir. Bu bilgiler ışığında, çalışmanın amacı; TDK tarafından yabancı kelimelere Türkçe karşılık olarak türetilmiş ve önerilmiş kelimelerin lise öğrencileri tarafından bilinip bilinmediğini ortaya çıkartmaktır. Bu amaç doğrultusunda TDK genel ağ sayfasında bulunan Yabancı Sözlere Türkçe Karşılıklar Kılavuzu’ndaki 1960 kelimeden günlük hayatta kullanılan 100 kelimenin yer aldığı bir anket formu oluşturulmuştur. Anket formu 352 lise öğrencisine uygulanmıştır. Toplanan veriler yüzde (%) ve frekans (f) analizleri yapılarak incelenmiştir. Araştırma bulgularına göre beslenme uzmanı (diyetisyen), belgeç/belgegeçer (fax), derin dondurucu (deepfrize), yapboz (puzzle), çıkartma (sticker), özçekim (selfie) vb. kelimelerin lise öğrencileri tarafından bilindiği fakat ayakça (pedal), imce (paraf), duyar (sensör), dur gül (sit-com), soyum (peeling), ilişim (link), para şişkinliği (enflasyon) gibi kelimelerin bilinmediği tespit edilmiştir.
Keywords
Abstract
Language is the most important means of communication between people. People who speak the same language, connect with the same culture, history and geography consciousness to form the nation. Language connects the nation and forms an important bridge between generations. Because of this importance, the language is the most important national heritage. The biggest problem of Turkish language in recent years is the foreign words it has acquired as a result of this inevitable exchange process. The Turkish Language Association (TDK) founded by Atatürk on July 12, 1932, is a national organization. “Protecting and improving the Turkish language from foreign influences” is an important task that TDK tries to fulfil. In order to fulfil this duty, TDK established the commission of foreign words corresponds in 1993. This Commission proposes Turkish equivalents to foreign words or produces a new word. The Commission proposes Turkish equivalents for foreign words such as selfie, biennial, free shop, by-pass, sit-com, chat, link, peeling, joystick, autism without spreading to the masses of people in our most remote villages, and more importantly, without entering the culture and expression of our culture. The purpose of this study is to determine whether the words suggested by TDK as Turkish equivalents to foreign words are known by high school students. For this purpose, a questionnaire was prepared containing the 100 most used words in daily life from 1960 words in the Turkish Provisions Guide to Foreign Words on TDK web page. The questionnaire was applied to 352 high school students. The collected data were analyzed by percentage (%) and frequency (f) analysis. According to the findings of the research, while some equivalents for words like dietician, deep freeze, puzzle, sticker and selfie are known by high school students, some equivalents like sensor, peeling, program, link, inflation are unknown.
Keywords
- Akçay, A. & Özcan, M. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının bilgisayar ve genel ağ terimlerinin Türkçe karşılıklarını bilme yeterlikleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 1 (4), 151-161.
- Akçay, A. (2013). Türkçe öğretmeni adaylarının yabancı kökenli bilişim terimlerinin Türkçe karşılıklarını bilme yeterliklerinin çeşitli değişkenlerden açısından incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (11), 1-19.
- Aksan, D. (2006). Anlambilim (4. Baskı). Ankara: Engin Yayınevi.
- Alyılmaz, C. (1997). Teknoloji ve dil. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 8, 3336.
- Balaban, A. (2015). Yabancı kelimelere karşılık bulmada karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 10/8 (573-596).
- Çetin, C. & Karalar, S. (2016). X, Y ve Z kuşağı öğrencilerin çok yönlü ve sınırsız kariyer algıları üzerine bir araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 28, 157-197.
- Demir, N. (2005). Türkiye’nin bekçisi Türkçedir. Türk Yurdu, 210 (133-134).
- Gülensoy, T. (1975). Yaşayan Farsça ve Arapçadaki Türkçe kelimeler üzerine notlar. İ. Ü. Edebiyat Fak. TDE Dergisi, C.XXI, İstanbul.
- Karaağaç, G. (2008). Türkçe verintiler sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Karasar, N. (2010). Bilimsel araştırma yöntemi (21. Baskı). Ankara: Nobel Yayınevi.
- Kavalcı, K. & Ünal, S. (2016). Y ve Z kuşaklarının öğrenme stilleri ve tüketici karar verme tarzları açısından karşılaştırılması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20 (3), 1033-1050.
- Küçük, S. & Koç, A. (2017). İbrahim Arısoy’un Gürcüce-Türkçe sözlüğünde yer alan Türkçe, Farsça ve Arapça kökenli sözcükler. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(52), 1-22.
- MEB, (2018). Ortaöğretim Türk dili ve edebiyatı dersi öğretim programı. http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=353 adresinden erişildi. (E.T.:12.03.2020).
- MEB, (2019). Türkçe dersi öğretim programı. http://mufredat meb.gov.tr/ Dosyalar/20195716392253-02-T%C3%BCrk%C3%A7e%20%C3 %96%C4 %9 Fretim%20Program%C4%B1%202019.pdf adresinden erişildi. (E.T.:12.03.2020).
- Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis. London: Sage Publication.
- Oblinger, D. & Oblinger, J. (2005). Is it age or ıt: First steps toward understanding the netgeneration. Educating the Net Generation, 2 (1–2), 20.
- Özkan, M. (1999). Kitle iletişim araçlarında Türkçe kullanım sorunu. III. Uluslararası Türk Dili Kurultayı, Ankara, s. 871-881.
- Prensky, M. (2001). Digital natives, digital immigrants. On the Horizon, 9(5), 1-6.
- Soylu, Ü. (2019). Türk dilinin dünya dilleriyle ilişkisi bağlamında Almancaya geçen Türkçe sözcükler. Journal of International Social Research, 12 (66).
- Taş, H. Y., Demirdöğmez, M., Küçükoğlu, M, (2017). Geleceğimiz olan z kuşağının çalışma hayatına muhtemel etkileri. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 7(13), 1031-1048.
- TBMM, (2008). “Türkçedeki bozulma ve yabancılaşmanın araştırılması, Türkçenin korunması ve geliştirilmesi için alınması gereken önlemlerin belirlenmesi amacıyla kurulan (10/35, 43, 49, 70) esas numaralı meclis araştırması komisyonu raporu. https://acikerisim.tbmm.gov.tr/handle/11543/124? show=full adresinden erişildi. (E.T.:01.02.2019).
- TDK, (2002). Yabancı kelimelere Türkçe karşılıklar. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- TDK, (2019). Yabancı sözlere karşılıklar kılavuzu. http://tdk.gov.tr/icerik/diger- icerikler/yabanc-soezlere-karlklar-klavuzu/ adresinden erişildi. (E.T:13.10.2019).
- Toker, B. (2009). Türkçe ve İspanyolcanın ortak söz varlığı üzerine bir inceleme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Toker, B. (2012). Türkçeden İspanyolcaya ve İspanyolcadan Türkçeye geçtiği düşünülen bazı kelimeler hakkında tespitler. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1(1), 191-198.
- Uzuner Yurt, S. & Aktaş, E. (2016). Öğretmen adaylarının yabancı sözcüklerin Türkçe karşılıklarını bilme düzeyleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (37), 166-186.
- Yağbasan, M. (2010). Kültürlerarası etkileşim bağlamında Türkçe ve Yunancadaki ortak sözvarlığının değerlendirilmesi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (1), 367-388.
- Yiğit, M. S. & Karaduman, A. (2011). Eğitim fakültesi öğretmen adaylarının bilgisayar terimlerini Türkçe olarak kullanmaya ilişkin görüşleri. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 1(1), 15-23.
