Author :
Abstract
Milletlerin hissettikleri duygular ile dil arasındaki bağ çok kuvvetlidir. Kırgızistan ile Türkiye coğrafi konumları uzak ülkeler olarak görünseler de gerek dil gerekse gönül bağı açısından yakın “kardeş” ülkelerdir. 1930’lu yıllarda Sovyetler Birliği altında yaşayan Kırgızlar Türk uruklarına Rus kökenli Türk alfabesi getirilmiştir. Bu yaptırım Türk ulusları arasındaki anlaşmaları, eser aktarmalarını hayli zorlaştırmıştır. Bir milletin dilini değiştirmek, o milletin kimliğini değiştirmek ile eşdeğerdir. Biz de bu eserleri Türkiye Türkçesine aktararak İlminsky’nin öncesinde Sovyetleştirme -dil ve dinin kaybına zorlama- şimdilerde ise Ruslaştırma yani ‘ayrılık’ politikasına karşılık, Kırım’da “Dilde, fikirde, işte birlik.” düsturunu yeşerten büyük mütefekkirimiz İsmail Bey Gaspıralı’nın yolundan gitmeliyiz; nitekim biz birlikte güçlüyüz. Bu çalışmada Kırgız Türkçesine ait çocuk masallarından biri olan Kımça Bel Kumurskalar’da geçen edatlar ele alınmıştır. Kımça Bel Kumurskalar, Aydarbek Sarmanbetov’un kaleme aldığı güzide bir eserdir. İçinde Türklere ait mitolojik unsurlar bulundurması sebebiyle önem arz etmektedir. Edatlar yalnız bir anlam ifade etmeyen fakat yanlarına bazı kelime yahut kelime grupları geldiği zaman anlamları olan kelimelerdir. Bir dilde kullanılan kelime gruplarının yerli ya da yabancı kökenli olmaları o dil için önemlidir. Çalışmada bu eser taranarak edatlar bulunmuş, Türkçe karşılıkları ve daha iyi kavranılması açısından o edata ait örnekler verilmiştir.
Keywords
Abstract
The connection between the nation and language is very strong. Even why Kyrgystan and Turkey related to the geographical location may seem to be far away they are close countries both in terms of language and heart ties. In the 1930s, the Kyrgyz living under the Soviet Union introduced the Turkish Uruks. This construction og agreements between the Türkish nation, the transfer of Works made it very difficult. Changing the language of nation is equivalent to changing the identity of that nation. We also transferred these Works to Turkish, before Ilmsky’s Sovietization -forcing the loss of language- and religion an now in Crimea, in response to Russification, that is, the ‘separation’ policy, “in language, in opinion, here is unity.” We must go in the way of Ismail Bey Gaspiral, our great thinker, whose motto flourishes; as a matter of fact, we are strong together. In this study, the propossitions mentioned in Kımça Bel Kumurskalar, one of the children’s tale of Kyrgyz Turkish, were not discussed. Kimça Bel Kumurskalar is a distinguished work written bu Aydarbek Sarmanbetov. It is important because it contains mythological elements beloging to Turks. Prepositions are words that do not only have meaning but have meaning when some words or groups of words come to their sides. It is important fort he language to be of vabancı origin. In this study, prepositions were found by scanning this work, Turkish counterparts and life span of that prepositions were given in terms of beter understanding.
Keywords
- Buran, A. ; Alkaya E. (2017). Çağdaş Türk lehçeleri. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Banguoğlu, T. (2011). Türkçenin Grameri. Ankara: TDK Yayınları.
- Çankaya, S. (2014). Kırgız sözlüğü Kırgızca-Türkçe. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
- Ergin, M. (2013), Türk dil bilgisi. İstanbul: Bayrak Yayınları.
- Gümüş, M. (2010). Türkçe ile Kırgızca dil yapılarının dil öğretimi amaçlı karşılaştırılması. (Yüksek Lisans Tezi). Erişim adresi.https://www.ulusaltezmerkezi.net/turkce-vekirgizca-dil-yapilarinin-dil-ogretimi-amacli-karsilastirmasi/ (Erişim Tarihi: 26.05.2018).
- Karaağaç, G. (2013), Türkçenin ses bilgisi. İstanbul: Kesit Yayınları.
- Kasapoğlu Çengel, H. (2017). Kırgız Türkçesi grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Kudaybergenov, S. (edit) (1980) Kırgız adabiy tilinin grammatikası. 1. bölüm fonetika cana morfologiya. Frunze: İlim.
- Özgen, N. (2014). Yirminci yüzyılın ilk yarısında (1900-1950) Kırgız edebiyatı tarihi. Ankara: TDK Yayınları.
- Porzıg, W. (2018), Dil denen mucize (Çev. Vural Ülkü). Ankara: TDK Yayınları.
- Sarmanbetov, A. (1991). Kımça Bel Kumurskalar. Bişkek: Kırgızistan Yayınları.
- Vural, H. ; Böler, T. (2012). Ses ve şekil bilgisi. İstanbul: Kesit Yayınları.
- Yudahin, K. (1998), Kırgız sözlüğü (Çev. Abdullah Taymas) (Cilt I-II), Ankara: TDK Yayınları.
- Kırgız Medeniyet Merkezi (2014). Erişim adresihttps://kmb3.kloop.asia/2014/12/18/ajdarbek-sarmanbetov/ (Erişim Tarihi: 20.05.2020).
