MAUPASSANT’IN LE BONHEUR ADLI ESERİNİN TÜRKÇE ÇEVİRİLERİNİN GIDEON TOURY’NİN EREK ODAKLI ÇEVİRİ KURAMI IŞIĞINDA ÇEVİRİ STRATEJİLERİ VE İŞLEMLERİ AÇISINDAN ÇÖZÜMLENMESİ
Author :
Abstract
Çevirinin bir bilim dalı olarak kabul edilmesiyle birlikte çeviri kuramlarının da ortaya çıktığı görülmektedir. Böylelikle çeviri kuramları çerçevesinde çeviri incelemeleri yapılabilmektedir. Roman, şiir, tiyatro, öykü türlerinde yapılan çeviriler yazın çevirisi içinde yer almaktadır. Bu çalışmanın amacı, 19.yüzyıl Fransız edebiyatına öykü türünde damgasını vuran Guy de Maupassant’ın Le Bonheur isimli eserinin Türkçeye yapılmış üç farklı çevirisinin Gideon Toury’nin Erek Odaklı Çeviri Kuramı çerçevesinde çeviri stratejilerini dikkate alarak çözümlemesini yapmaktır. Ele aldığımız çeviri metinlerin Erek Odaklı çeviri kuramının “kabul edilebilirlik” kutbuna mı yoksa “yeterlilik” kutbuna mı uygun olduğu belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmamız sonucunda üç farklı çevirmenin genellikle değiştirme, ekleme, çıkarma, ödünçleme, yerlileştirme stratejileri, çıkarım, genelleştirme, açımlama stratejilerine başvurduğu tespit edilmiştir. Ç2’i kaynak metne bağlılığından dolayı “yeterli çeviri” olarak; Ç1 ve Ç3’ü ise hedef dil ve kültüre uygunluğundan dolayı “kabul edilebilir çeviri” olarak nitelendirebiliriz. Çalışmamızla kısa öykü türünde yapılan çeviri çözümlemelerine katkıda bulunmayı, Toury’nin çeviri kuramındaki çeviri normlarına ve çevirmenin çeviri sürecindeki normlarına dikkat çekmeyi ayrıca kuramsal çeviri alanına katkı yapmayı amaçlamaktayız.
Keywords
Abstract
It is seen that translation theories have emerged with the acceptance of translation as a science. Thus, translation studies can be made within the frame of translation theories. Translations, which are made in novel, poetry, theater and story, are included in literary translation. The aim of this study is to analyze three different Turkish translations of Guy de Maupassant's Le Bonheur, which left his mark on the 19th century French literature in the genre of stories, within the framework of Gideon Toury's Target-Oriented Translation Theory. It is tried to determine whether the translated texts are compatible with the “adequacy” pole or the “acceptability” pole of the Target-Oriented Translation Theory. As a result of the study, it has been determined that three different translators generally benefit from transposition, changing, addition, borrowing, localization, subtraction, generalization strategies in translation texts. We can say that second translation text is “sufficient translation” due to its dependence on the source text while first and third translation text are “acceptable translations” due to their suitability to target language and its culture. With our study, we aim to contribute to the short-story type translation analysis, to draw attention to the translation norms in Toury's translation theory and to the translator’s norms in the translation process, and to contribute to the field of theoretical translation.
Keywords
- Aksoy, N. B. (2002). Geçmişten günümüze yazın çevirisi. Ankara: İmge Kitabevi.
- Aksoy, N. B. (2002). Geçmişten günümüze yazın çevirisi. Ankara: İmge Kitabevi.Altıntaş, Ö. ve Karadağ, A. B. (2019). İlk Türkpolisiye serilerini çeviribilim bağlamındayeniden düşünmek. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (Ö5), 387-400.Arı, S. (2016). Çeviribilimde yeni yaklaşımlar: sembolik formlar kuramı. Uluslararası SosyalAraştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Cilt: 9 Sayı: 43, 39-46.
- Bassnett, S. (2002). Translation studies. London and New York: Routledge. Third edition
- Birkan Baydan, E. (2018). Çeviri ve disiplinlerarasılık. S. Taş (Ed.), Çeviribilimde günceltartışmalardan kavramsal sorgulamalara (ss.80-100). İstanbul: Hiperlink Yayınları.Çetinkaya, S. (2017). Çevirinin dilbilim ve yazınbilim ile ilişkisi. Journal of Social And Humanities Sciences Research, Vol:4 / Issue:12, 1228-1233.
- Demirboğan, B. (2011). Çeviribilimde disiplinlerarasılık ve Türkiye yansımaları. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Ece, A. (2007). Erek-Odaklı kuram, Skopos kuramı ve Bağıntı kuramı bağlamında çevirieğitimi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi,(26),49-58.
- Eruz, S., Demez, N., Şan, F., Alp, E., Camcı, M. ve Ergil, B. (2009). Çeviribilim: bir giriş. Erişim tarihi: 27.02.2020, http://ceviribilim.com/?page_id=1496
- Eruz, S. (2010). Çokkültürlülük ve çeviri: Osmanlı Devleti’nde çeviri. [Blog yazısı]. Erişim adresi: http://ceviribilim.com/?p=3706
- Genç, A. (2019). Charles Perrault masallarının Türkçe çevirilerindeki kültürel unsurların erekodaklı çeviri kuramı açısından incelenmesi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Göktürk, A. (1994). Çeviri: dillerin dili. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Kıran (Eziler), A. (1992). Les Problèmes sémantiques de la traduction. Frankofoni Ortak kitap no:4, 203–214.
- Köksal, D. (2008). Çeviri eğitimi kuram ve uygulama. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Lemoine, F. (1957). Guy de Maupassant. Paris: Editions Universitaires.
- Maupassant, G. d. (1993). Boule de Suif, Mademoiselle Fifi. Paris: Bookking International.Maupassant, G. d. (2004). Gündüz ve gece hikâyeleri. (B. Uzma, Çev.) İstanbul: Oğlak Yayıncılık.
- Maupassant, G. d. (2008). Seçme hikâyeler. (B. Yılmaz, Çev.) İstanbul: Antik Batı Klasikleri, Lacivert Yayıncılık.
- Maupassant, G. d. (2010). Mutluluk. (S. Atayman, Çev.) İstanbul: Siyah Bordo Yayınları.
- Odacıoğlu, C. ve Barut, E. (2018). Çeviri usul, strateji ve yöntemleri üzerine bir derleme. Tarih Okulu Dergisi (34), 1363-1392.
- Özcan, O. (2019). Yazın çevirisi incelemelerinde yorumlayıcı çeviri kuramı. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (16), 587-603.
- Özcan, O. (2020). Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının Frankofon dünyasındaki bir elçisi:Çevirmen Tahsin Saraç. O. Coşkun (Ed.), Çeviribilimden izdüşümler I (ss.11-58). İstanbul: Kesit Yayınları.
- Öztürk Kasar, S. ve Tuna, D. (2015). Yaşam, yazın ve yazın çevirisi için gösterge okuma. Frankofoni Ortak kitap no:27, 457-482.
- Özyön, A. (2014). Çeviri sürecine kaynak metin odaklı yaklaşım. International Journal of Languages’ Education and Teaching, Volume 3, 17-24.
- Raková, Z. (2016). Çeviri kuramları. (Y. Polat, Çev.) Ankara: Çevirmenin Yayını.
- Rifat, M. (2004). Çeviri seçkisi 2: çeviri (bilim) nedir? Başkasının bakışı. İstanbul: DünyaSevinç, M. (2007). Erich Kästner’in “Das Fliegende Klassenzimmer” adlı eserinin Türkçeçevirisine eleştirel yaklaşım. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Suçin, M. H. (2013). Öteki dilde var olmak. İstanbul: Say Yayınları.
- Tahir Gürçağlar, Ş. (2014). Çevirinin ABC’si. 2. Baskı İstanbul: Say yayınları.Türk Dil Kurumu. (2005), Türkçe sözlük, 10. Baskı, Ankara : TDK.
- Vardar, B. (2001). Dilbilimin temel kavram ve ilkeleri. İstanbul, Multilingual.
- Yalçın, P. (2015). Çeviri stratejileri kuram ve uygulama. Ankara: Grafiker Yayınları.
- Yalçın, P. ve Şahin, Ş. (2017). Moliere’in “Cimri” adlı eseri ile Türkçe çevirilerininkarşılaştırmalı çözümlemesi. International Journal of Language Academy Volume 5/6, 1-11.
- Yaşar, H. ve Aydın, A. (2019). Guy de Maupassant’ın ‘hikâye tarzı’ndan Ömer Seyfettin’inhikâyelerine izler ve yansımalar. TYB AKADEMİ Dil Edebiyat ve Sosyal Bilimler Dergisi, (25), 137-152.
- Yazıcı, M. (2005). Çeviribilimin temel kavram ve kuramları. İstanbul: Multilingual. Yazıcı, M. (2007). Yazılı çeviri edinci. İstanbul: Multilingual.
