Author :
Abstract
Bu çalışmada Dede Korkut Hikâyeleri’nde kullanılan yükleme ve yönelme durum eklerinin görünümleri, kesişen ve birleşen noktalarının neler olduğu değerlendirilmiştir. Bu iki durum ekinin birbirleri yerine kullanıldıkları yerler belirlenmeye çalışılıp nedenleri üzerinde durulmuştur. Çalışmada çok şekilli kullanılan yükleme durum ekinin fiilin doğrudan etkilediği nesneyi, yönelme durum ekinin ise fiili anlamsal yönden tamlayan adı işaretlediği tespit edilmiştir. Eklerin birbirleri yerine kullanıldıkları sınırlı sayıda örnekte ise bu duruma birden çok bileşenin etkili olabileceği ve benzer konum ve görevdeki adların da birbirlerini çekimlenme bağlamında etkileyebileceği görüşü sunulmuştur.
Keywords
Abstract
In this study were examined uses and intersection points of accusative and dative which are used in the book of Dede Korkut. In the study was determined that accusative item, used multiform, designates object affected by verb and dative item designates noun which completes verb in terms of meaning. In limited number of examples where the accusative item and dative item are used instead of each other, were seen that the situation depend on multiple reason and it also depends on the fact that nouns standing in the same place and used in same functions affect each other.
Keywords
- Aydın Özkan, I. (2017). Türkçede istemi arttıran biçimbilgisel süreçler. The Journal of Academic Social Science Studies, 60, 183-195.
- Aydın Özkan, I. (2017). Türkçede istemi değiştiren anlamsal süreçler. International Journal of Language Academy, 5, 33-46.
- Buran, A. (1999). Türkçede isim çekim ekleri, Türk Gramerinin Sorunları II, Ankara, TDK Yay., s. 270.
- Banguoğlu, T. (2015). Türkçenin grameri. Ankara: TDK Yay.
- Başdaş, C. (2014). Türkçede üçüncü şahıs iyelik eki ve zamir n’si. The Journal of Academic Social Science Studies, 30, 147-161.
- Boz, E. (2007). Türkiye Türkçesinde +{A} durum biçimbirimi. Ankara: Gazi Kitabevi Yay.
- Boz, E. (2007). Adın yükleme (nesne) durumu ve tümcenin nesne ögesi üzerine. Turkish Studies, 2, 102-108.
- Buran, A. (1996). Anadolu ağızlarında isim çekim (hâl) ekleri. Ankara: TDK Yay.
- Canpolat, M. (1992). Eski Anadolu Türkçesinde belirtme durumu (accusativus) ekinin kökeni üzerine. Türkoloji Dergisi X. Cilt, 1, 9-11.
- Cemiloğlu, İ. (2000). Nesne kavramı üzerine. Milli Eğitim Dergisi, 148. Erişim tarihi: 08.06.2019, http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/148/5.htm
- Demir, İ. (2014). Türkçede belirme-yönelme hâli ekleri ve Güneybatı Anadolu ağızlarındaki kullanımları. Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 129-147.
- Deny, J. (2012). Türk dilbilgisi. (A. Benzer, Uyr.). (A. U. Elöve, Çev.) İstanbul: Kabalcı Yay.
- Erdem, M. (2015). Türk dillerinde belirtme-yönelme durum eki değişmesi: Bir değerlendirme. Türkbilig, 30, 167-186.
- Ergin. M. (2008). Türk Dil Bilgisi. İstanbul. Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım.
- Ergin, M. (2018). Dede Korkut Kitabı 1-2. Ankara: TDK Yay.
- Grönbech, K. (2000). Türkçenin yapısı. (M. Akalın, Çev.) Ankara: TDK Yay.
- Gülsevin, G. (1997). Eski Anadolu Türkçesinde ekler. Ankara: TDK Yay.
- Gülsevin, G. (2002). Uşak ili ağızları. Ankara: TDK Yay.
- Hatiboğlu, V. (1978). Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
- Kahraman, T. (1996). Çağdaş Türkiye Türkçesinde fiillerin durum ekli tamlayıcıları. Ankara: TDK Yay.
- Karaağaç, G. (2013). Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü. Ankara: TDK Yay.
- Karahan, L. (1997). Fiil-tamlayıcı ilişkisi üzerine”, Türk Dili, 549, 211-213.
- Karahan, L. (2004). Belirtisiz nesnenin söz dizimindeki yeri üzerine. V. Uluslararası Türk Dil Kurultayı Bildirileri I, 20-26 Eylül 2004. Ankara: TDK Yay.
- Korkmaz, Z. (2005). Batı Anadolu ağızlarında yazı dilinden ayrılan isim çekimi ekleri ve fonologie-morphologie bağlantısı. Türk Dili Üzerine Araştırmalar, II Cilt, s. 222-231, Ankara: TDK Yay.
- Korkmaz, Z. (2014). Türkiye Türkçesi grameri-şekil bilgisi. Ankara: TDK Yay.
- Lewis, G. (2000). Turkish grammar. Oxford Yay.: New York.
- Öner, M. (1999). Türkçede isim çekimi eklerinin kullanım özellikleri ve işlevleri. Türk Gramerinin Sorunları II, 306. Ankara: TDK Yay.
- Özkan, A. (1999). Türkçede fiil-tamlayıcı ilişkisi ve fiillerin istem değiştirmesi”, İnsan Bilimleri Araştırmaları, 1, 125-143.
- Özkan, A. (2011). Eski Anadolu Türkçesindeki bazı fiillerin hâl ekli tamlayıcıları ve bu tamlayıcılarda zaman içinde görülen değişiklikler. Turkish Studies, 6, 521-532.
- Sebzecioğlu, T. (2016). Dilbilim kavramlarıyla Türkçe dilbilgisi. İstanbul: Kesit Yay.
- Timurtaş, F. K. (2012). Eski Türkiye Türkçesi. İstanbul: Kapı Yay.
- Topaloğlu, A. (1989). Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Ötüken Yay.
- Vardar, B. (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Multilingual Yay.
- Yüceol Özezen, M. (2000). Türkiye Türkçesinde Saat Anlatımlarının Sözdizimsel Yapısı. Dil Dergisi, 89, 76-80.
- Yüceol Özezen, M. (2007). Türkçe dil bilgisinde durum ve tamlayıcı konusu. TDAY Belleten, 145-164.
- Yüceol Özezen, M. (2008). Türkiye Türkçesinde +A ve –A ekli zarflar üzerine. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 17/2, 329-344.
