TÜRK KADIN VE ERKEK DİLİNDEKİ ORTAK KELİMELER NE ÖLÇÜDE EŞ DEĞERDİR? KADIN KELİMESİ ÖRNEKLEMİNDE CİNSİYETLER ARASI ANLAM VE EŞ DİZİM ÖRTÜŞMESİ
Author :
Abstract
Özellikle 60'lı yıllardan sonra kadın ve erkeklerin farklı dil özelliklerine sahip oldukları düşüncesi, cinsiyetin dil üzerindeki etkisine yönelik çalışmaları tetiklemiştir. Cinsiyetin dile nasıl yansıdığına dair ilk çalışmalar, kadın ve erkeklerin “fonolojik, morfolojik, söz dizimsel veya sözcüksel düzeyde” konuşma biçimleri arasındaki farklılıklara odaklanırken, daha sonraki çalışmalar konuşma analizine dayalı bulguları merkeze almıştır. Bu çalışmalarda kadınların erkeklere oranla onaylama sorularını, nezaket biçimlerini, açıklayıcı ifadelerde soru tonlamalarını, kip yapılarını, dolaylı emirleri ve rica ifadelerini, pekiştirici ifadeleri, alıntıları daha fazla kullandıkları, dil bilgisi ve sesletimde en doğru biçimleri kullanmaya çalıştıkları ve özel bir kelime hazinesine sahip oldukları belirlenmiştir. Çağdaş ölçünlü Türkiye Türkçesinin yapısında sadece etkileşimde bulunduğu dillerden edindiği az sayıda cinsiyet ayırıcı unsur bulunmakla birlikte yapılan araştırmalar Türk kadınlarının dil kullanımlarının özellikle yukarıda listelenen özellikler açısından Türk erkeklerinden farklı olduğunu ortaya koymuştur. Bu çalışmada merkeze çağdaş ölçünlü Türkiye Türkçesinde hem erkek hem de kadın konuşmacılar tarafından ortak olarak kullanılan sözcükler alınmıştır ve bu kelimelerin gerçekten eş değer olup olmadığı sorusuna kadın kelimesi örnekleminde derlem temelli bir yöntemle cevap aranmıştır. Araştırmada yararlanmak üzere kadın ve erkek yazarlar tarafından kaleme alınan edebî eserleri içeren iki farklı derlem hazırlanmıştır. Bu derlemler aracılığıyla anahtar kelimenin anlam ve eş dizim özellikleri belirlenerek karşılaştırılmıştır.
Keywords
Abstract
The idea that men and women have different characteristics of language especially after 60’s triggered the studies of the effect of gender on language. The first studies about how gender is reflected in language focused on differences between the ways men and women talk on a “phonological, morphological, syntactic or lexical level”, later studies concentrated on findings based on conversational analysis. In these studies, it was determined that women use tag questions, polite forms, question intonation in declarative statements, modal constructions, indirect commands and requests, intensifiers, direct quotation, hypercorrect grammar and pronunciation more than men.and have a special lexicon. Even though modern standard Turkish exhibits only a few, peripheral gender distinctions in its structure studies on Turkish showed that Turkish women use language different than Turkish men, especially in terms of the features listed above. In this study the common words used by both gender is taken to the center and the answer to the question of whether these words are really equivalent has been sought with a corpus-based method in the sample of the word woman. Two different corpora of literary works written by male and female authors have been prepared for use in the research, and the semantic and collocational properties of the keyword have been determined and compared by these corpora.
Keywords
- Ağaçsapan, A. (1989). Ahmet Kanatlı Lisesinde uygulamalı çalışma. Kız ve erkek öğrencilerin cinsiyetten kaynaklanan dil kullanımı farklılıkları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Yabancı Diller Eğitimi Bölümü, Alman Dili Eğitimi Anabilim Dalı, Eskişehir.
- Akünal Okan, Z. (1998). Dil ve cinsiyet: Reklam dili çözümlemesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(5), 187-198.
- Atayurt, D. (2009). ‘Dişil dil’: bir örneklem olarak 1990’larda Türk edebiyatında ‘kadın’ Şairler (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kadın Çalışmaları Ana Bilim Dalı, İstanbul.
- Aydınoğlu, N. (2014). Kadın ve dil. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 217- 230.
- Balcı, T. ve Balcı, H. (1996). Kadın erkek eşitsizliğinin nedenleri ve dil kullanımına yansıması. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40-55.
- Bergvall, V. L. (1996). Constructing and enacting gender through discourse: Negotiating multiple roles as female engineering students. V. L. Bergvall, J. M. Bing ve A. F. Freed (Ed.), Rethinking language and gender research. theory and practice (ss. 173201). Singapore: Longman.
- Bingölçe, F. (2002). Kadın argosu sözlüğü. İstanbul: Metis Yayınları.
- Butler, J. (1990). Language and gender. Cambridge: University Press.
- Cameron, D. (1995). Rethinking language and gender studies: Feminism into the 1990s, S. Mills (Ed.), Language and Gender: Interdisciplinary Perspectives (ss. 31-45). London: Longman.
- Cameron, D. (Ed.) (1990). The feminist critique of language: A reader. New York: Routledge.
- Chambers, J. K., Trudgill, P. (1980). Dialectology. Cambridge: University Press.
- Coates, J. (1986). Women, men and language: A sociolinguistic account of gender differences in language. London: Longman.
- Çek, S. (2015). Türk halk ninnilerinde kadın diline ait metaforlar üzerine bir değerlendirme. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4(2), 717-732.
- Daşman, A. (2017). “Kadın” ve kadın leksikolojisinin anlambilimsel özellikleri. SDÜ Fen- Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Ağustos, 41, 113-122.
- Doğru S. ve Güneş, B. (1999). Kadınlar da erkekler kadar argo kullanır mı?, Edimbilimsel Bir Araştırma. A. S. Özsoy (Ed.), XIII. Dilbilim Kurultayı bildirileri (ss. 247-253). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
- TDK (2020). Güncel Türkçe sözlük. Erişim tarihi: 18.10.2020, https://sozluk.gov.tr/.
- Hoey, M. (1991). Pattern of lexis in text. Oxford: Oxford University Press.
- Holmes, J. (1992). Women’s talk in public contexts. Discourse and Society 3(2):131-150.
- Holmes, J. (2006). Gendered talk at work. Oxford: Blackwell.
- Irzık, S. (2004). Kadınlar dile düşünce. İstanbul: İletişim Yayınları.
- König, G. Ç. (1992). Dil ve cins: Kadın ve erkeklerin dil kullanımı. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 25-36.
- Labov, W. (1973). Sociolinguistic patterns. Pennsylvania: University Press.
- Lakoff, R. (1975). Language and woman’s place. Oxford: Blackwell.
- Lyons, J. (1995). Linguistic semantics: an introduction. Cambridge: Cambridge University Press.
- Özçalışkan, S. (1994). Kadın ve erkeklerin küfür kullanımı üzerine. Dilbilim Araştırmaları, 5, 274-287.
- Öztürk Dağabakan, F. (2012). Toplumdilbilimsel bir kavram olarak kadın-erkek dil ayrımına Türkçe ve Almanca açısından bir yaklaşım. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 47, 87-106.
- Partington, A. (1998). Patterns and meaning, using corpora for English language research and teaching. Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamins Publication Company.
- Sebzecioğlu, T., Coşkun Özgür, S. (2015). Cinsiyete bağlı argo kullanımı üzerine bir twitter etiketi örneklemi. TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 3(5), 75-93.
- Sunderland, J. (2004). Gendered discourse. New York: Palgrave Macmillan.
- Sunderland, J. (2006). Language and gender. London: Routledge
- Şimşek, B. (2006). Kadınlar arası konuşma sürecinde toplumsal cinsiyetin dil üzerinden sergilenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kadın Çalışmaları Anabilim Dalı, Ankara.
- Tannen, D. (1994). Talking from 9 to 5. London: Virago.
