Author :
Abstract
Türkçe öğretimi ve yabancılara Türkçe öğretimi kitaplarında öğrenilen /duyulan/belirsiz/-miş’li geçmiş zaman” ve “rivayet” adlandırmalarıyla anlatılan, -mIş ve -(y)mIş biçim birimleriyle işaretlenen evidensiyel kategori; bağlama göre farklı durumlarda (bilgiyi başka kişiler ya da kaynaklar aracılığıyla elde elde eder; eylem ya da durumun kılınış sürecine değil sonucuna tanıklık eder; deneyimlerinden, alışkanlıklarından hareketle olayın gerçekleşip gerçekleşmediğinin çıkarımını yapar, bilgiye duyu organları aracılığıyla erişir; olayı sonradan hatırlar, farkına varır) kullanılır. Evidensiyel kategori, her dilde yoktur ya da dillerde farklı biçimlerde bulunur. Bu nedenle kategorinin yabancılara öğretimi konusunun önem arz ettiği ve bu doğrultuda yabancılar için Türkçe ders ve çalışma kitaplarında en çok hangi kullanımına/kullanımlarına yer verildiğinin, değinilmeyen kullanımı/kullanımlarının olup olmadığının belirlenmesi gerektiği düşünülmektedir. Bu bağlamda çalışmanın amacı, yabancılar için Türkçe ders ve çalışma kitaplarında evidensiyel kategorinin konu olarak yer aldığı ünitelerin (metinlerin, etkinliklerin) incelenmesidir. Nitel olan bu çalışmada A2 düzeyindeki ders ve çalışma kitapları amaçlı örnekleme yöntemiyle seçilmiştir. Yeni Hitit serisi (Ankara Üniversitesi TÖMER), Yedi İklim serisi (Yunus Emre Enstitüsü), İstanbul Yabancılar İçin Türkçe ders ve çalışma kitapları araştırmanın veri kaynağını oluşturmaktadır. Veriler, doküman incelemesi yoluyla toplanmış, betimsel çözümleme ile çözümlenmiştir. Çözümlemeler sonucunda kitaplarda en çok “Konuşur, bilgiyi başka kişiler ya da kaynaklar aracılığıyla elde eder ve aktarır” kullanımına yer verildiği, “konuşur, olayın gerçekleşip gerçekleşmediği sonucuna deneyimlerinden, alışkanlıklarından hareketle ulaşır” kullanımına hiç değinilmediği saptanmıştır. Kategorinin farklı kullanımları, mekanik etkinlik cümleleri içerisinde bir bağlam oluşturulmadan cümle bazında verilmiştir. Bazı kullanımlara az yerilmesi, bazılarına hiç değinilmemesi, etkinlik cümlelerinin bir bağlam oluşturulmadan öğrenene sunulması nedenleriyle evidensiyel kategori konusuna ders ve çalışma kitaplarında daha özenle çalışılmalıdır. -mIş/-(y)mIş biçim birimlerinin tüm kullanımları uygun bağlamlarda ve yeterli örneklerle kitaplarda temsil edilmelidir.
Keywords
Abstract
The evidential category which is told in Turkish teaching books and Turkish books for foreigners as learned/ heard/ reported/past perfect tense and “rumor”, marked with had+v3 morphological unit is used in different situations in accordance with the context (it achieves information via different people or sources; it witnesses not the making of an action or a situation but the outcome; it deduces if the event has come true or not with reference to its experiences and habits, it achieves information via the sense organs; it remembers and realizes the event afterwards). The evidential category isn’t present in every language or it is present in other languages in different forms. Thus, it has been thought that teaching the category to the foreigners has an importance and accordingly it is required to determine which use/uses of the category has been included most in Turkish course and workbooks for foreigners and if there are any use/uses of it that haven’t been mentioned. In this context, the aim of the study is to examine the units (texts, activities) in which the evidential category has been included as a topic in Turkish course and workbooks for foreigners. In this study, which is qualitative, the course and workbooks within level A2 have been selected via purposeful sampling. Yeni Hitit series (Ankara University TOMER ), Yedi İklim series (Yunus Emre Institute) and İstanbul Turkish Course and Workbooks for Foreigners have constituted the data source for the study. The data have been collected via document review and analyzed via descriptive analysis. In the consequence of the analysis, it has been detected that the use “It speaks; achieves and transfers information via different people and sources” has been included, the use “It speaks, deduces if the event has come true or not with reference to its experiences and habits” has never been mentioned. Different uses of the category has been stated in the base of sentence without creating a context within mechanical activity sentences. The evidential category should be studied with more caution in the course and workbooks for the reasons that some uses have been included less, some of them has never been mentioned and the activity sentences have been presented to learners without creating a context. All uses of the morphological units “had + v3” should represented in the books within suitable contexts and with adequate examples.
Keywords
- Aikhenvald, A. Y. (2004). Evidentiality. New York: Oxford.
- Aikhenvald, A.Y. (2018). Evidentiality and language contact. A. Y. Aikhenvald (Ed.), Oxford Handbook of Evidentiality (pp. 148-172). Oxford: Oxford University Press.
- Akkaya, A. ve Erol, S. (2019). Türkiye’de öğrenim gören Arap öğrencilerin Türkçe temel düzeyde yaşadığı dil bilgisi sorunları. Tarih Okulu Dergisi (TOD), 12 (40), 549-559.
- Aslan, F. (Ed.). (2013). İstanbul yabancılar için Türkçe ders kitabı- A2 düzeyi. İstanbul: Kültür Sanat Basımevi.
- Aslan, F. (Ed.). (2013). İstanbul yabancılar için Türkçe çalışma kitabı- A2 düzeyi. İstanbul:
- Bacanlı, E. (2006). Türkçedeki dolaylılık işaretleyicilerinin pragmatik anlamları. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 3(1), 35-47.
- Bacanlı, E. (2008). Türkiye Türkçesindeki -mIş ekinin dolaylılık ve dolaylılık-dışı kullanımlarında zamansal atıf. Bilig Dergisi, 44, 1-24.
- Barın, E., Çobanoğlu, Ş., Ateş, Ş., Balcı, M. ve Özdemir, C. (Eds.). (2018). Yunus Emre
- Corcu Gül, D. (2010). Tanıtsallığın durum anlambilimsel sunumu: Türkçede tanıt türleri (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- De Haan, F. (1998). The category of evidentiality. Unpublished manuscript. University of New Mexico.
- De Haan, F. (2013). Coding of evidentiality. M. S. Dryer & M. Haspelmat (Eds.), The world atlas of language structures online. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology. Available online at http://wals.info/chapter/78 Accessed on 2020-06-20.
- Demir, N. (2012). Türkçede evidensiyel. Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 62, 97-118.
- Demir, S. (2016). Yabancılara Türkçe öğretimindeki ders kitaplarında -mIş biçimbiriminin işlevlerinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
- Fidan, D. (2016). Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi ders kitaplarındaki dilbilgisi konuları ve öğretmen-öğrenici görüşleri. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11 (14), 257-276.
- Gül, D. (2009). Semantics of Turkish evidential -(I)mIş. İ. Ergenç & S. Ay (Eds.), Essay on Turkish linguistics (pp. 177-186).Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
- Johanson, L. (2000). Turkic indirectives. L. Johanson & B. Utas (Eds.), Evidentials-Turkic, Iranian and neighbouring languages (pp. 61-87). Berlin & New York: Mouton de Gruyter.
- Johanson, L. (2003). Evidentiality in Turkic. A. Y. Aikhenvald & R. M. V. Dixon (Eds.), Studies in Evidentiality (pp. 273-290). USA: John Benjamins.
- Konfilt, J. (1997). Turkish. New York: Routledge
- Lewis, G. (2000). Turkish grammar. Oxford: OUP.
- Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: an expanded sourcebook. thousand oaks. CA: Sage.
- Nunan, D. (1998). Teaching grammar in context. LT Journal, 52 (2), 101–109.
- Palmer, F. (1986). Mood and modality. Cambridge: Cambridge University Press.
- Plungian, V. A. (2001). The place of evidentiality within the universal grammatical space. Journal of Pragmatics, 33 (3), 349-357.
- Slobin, D. I. & Aksu Koç, A. (1982). Tense, aspect and modality in the use of the Turkish evidential. P. J. Hooper (Ed.), Tense, aspect: between semantics and pragmatics, (pp.185- 200). Amsterdam: Benjamins.
- Uzun, E. (Ed.). (2019). Ankara Üniversitesi TÖMER yeni hitit yabancılar için Türkçe ders kitabı A1-A2 düzeyi. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
- Uzun, E. (Ed.). (2019). Ankara Üniversitesi TÖMER yeni hitit yabancılar için Türkçe çalışma Willet, T. L. (1988). A cross-linguistic survey of the grammaticization of evidentiality. Studies in Language, 12, 51-97.
