FRANSIZCADAN TÜRKÇEYE GEÇEN KİMYA TERİMLERİNİN ÇEVİRİBİLİM VE SÖZCÜKBİLİM AÇISINDAN SÖZLÜKSEL SORUNLARININ İNCELENMESİ VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Author :
Abstract
2007 ve 2009 yıllarında Türk Dil Kurumu tarafından basılmış iki ayrı terimler sözlüğündeki kimya terimlerinin bir sözlükte özgün adla yazıldıkları, diğer bir sözlükte ise aynı terimlerin öz Türkçe adlandırılmalarından kaynaklı, farklılıklar olduğu gözlenmiştir. Bu çalışmada, ilk tanı söz konusu çalışmalarda terim adlandırmasında birliğin olmadığıdır. Bu durumun çeviri metin, terim ve çevirmen açısından geri dönülmez hatalara sebep olacağı açıktır. Çalışmada, aynı alandaki bilim insanlarının aynı terimi farklı şekillerde kullandıklarında oluşacak karmaşanın boyutuna değinilmiştir. Toplum açısından düşünüldüğünde ise, aynı karışıklığın olacağı, insanlar arasında aynı kavramın farklı adlandırmalarla ifade edileceği, anlaşma olasılığının ortadan kalkacağı vurgulanmıştır. Türk Dil Kurumu tarafından sözlüklerin basılması faydalı olmakla birlikte; sözlüklerin basımı sırasında üniversitelerin ilgili bölümlerindeki öğretim üyeleri ve çeviri derneklerinin de işin içine katılması gerektiği öngörülmektedir. Bu çalışmada, elde bulunan Türk Dil Kurumunun iki yıl arayla (2007-2009 yıllarında) basmış olduğu iki ayrı eserde kimya terimlerinin adlandırılmaları arasında fark olduğu saptanmıştır. Her iki esere ait hazırlamış olduğumuz asılları Fransızca olan ortak 56 kimya terimi listesi, Hatay Mustafa Kemal Üniversitesinden 33 ve Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesinden 17 kimya bölümü öğrencisine anket yapılarak sorulmuştur. Alanla ilgili toplam 50 öğrencinin en çok öz Türkçe adlandırmaları mı yoksa özgün adlandırmaları mı kullandıkları, kavram kargaşasının öğrenciler üzerindeki etkisi ve sonuçları incelenmiştir. Ortaya çıkması olası ve geri dönüşü zor sorunlara neden olacak durumlar incelenmiştir. Zira çevirmenin bir hatası tüm ülke insanına mal olmaktadır. Bu nedenle Türk Dil Kurumu dilde birliğin önemini her alanda tekrar etmeli ve terim birliği sağlamalıdır. Böylelikle hem toplum kavramları daha iyi anlayacak, hem çevirmenlerin ortak bir tercüme dili olacaktır. Elde edilen sonuçlara göre konunun önemine vurgu yapılarak çözüm önerileri sunulmaya çalışılmıştır.
Keywords
Abstract
The present study focuses on two different dictionaries of chemical terms published by the Turkish Language Society in 2007 and 2009 and deals with why original chemical terms were used in one of these dictionaries while pure Turkish equivalents were used in the other. The first finding suggests a non-standardized fashion in the use of chemical terms. It is quite likely that this may lead to several problems in terms of translation and translators and result in irrevocable mistakes in the long run. The present study also emphasizes that people in Turkish society will tend to use different terms for the same concept, which will inevitably cause a communicative problem. In this respect, it is suggested that the standardization of chemical terms should be achieved by Turkish Language Society and the academic community, including university lecturers and other bodies such as translators associations. The present study found significant differences between chemical terms in two different dictionaries published by the Turkish Language Society in 2007 and 2009. A total of 50 students studying at the department of chemistry at Kahramanmaraş Sütçü İmam University and Hatay Mustafa Kemal University were asked to participate in a survey consisting of 56 different chemical terms derived from French in both dictionaries. The students were asked to state whether they used original or pure Turkish chemical terms in their studies. The researcher also evaluated the non-standardization of chemical terms as a translator and shed light on various situations, leading to irreparable mistakes resulting from such differences. A standardized scientific terminology will also help translators. The present study finally offers solutions to the existing problems in terms of non-standardized chemical terms.
Keywords
- Aksoy Ö.A. (1975). Gelişen ve özleşen dilimiz. Ankara: TDK Yayınları.
- Balaban A. (2015). Yabancı kelimelere karşılık bulmada karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri, Turkish Studies, İnternational Periodical For The Languages, Litterature And History of Turkish or Turkic, 10 (8), 573-596.
- Bertrand G. (2009). 1280/2009 Turquie, France: Le voyage des mots 313 10.12.2019. URL :http://journals.openedition.org/hommesmigrations/313;
- Boz E. (2018). Türk dil bilgisi terminolojisinde çok terimlilik sorunu. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür, Eğitim Dergisi. 7/3, 1592-1603.
- Gülensoy T. (2007). Türkiye Türkçesindeki Türkçe sözcüklerin köken bilgisi sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
- Gülsevin G. (2011). Türkçede Batı kökenli kelimeler sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
- Kahraman M. (2017). Türk dilinin terimsel gelişim sürecine tarihi bakış. Medeniyet ve Toplum. 1 (1), 137-160.
- Korkmaz Z. (1995). Türk dili üzerine araştırmalar II. Cilt. Ankara: TDK Yayınları, 629.
- Köklügiller A. (1970). Batıdan gelen sözcükler. Türk Dili Aylık Dil ve Edebiyat Dergisi, 228, 466-467.
- Magrelo İ. (2011). Türkçede Batı kökenli yabancı sözcükler. IJSES International Journal of Social and Economic Sciences, (1)7.
- Mert E.L. (2012). Türkçe öğretmeni adaylarının yabancı kökenli sözcük kullanımlarına ilişkin bir inceleme. Ankara: Turkish Studies-İnternational Periodical For The Languages, Litterature and History of Turkish or Turkic, 7/4, 2357-2369
- Mıhçıoğlu C.; Tezcan S.; Saraç T. ve Dilaçar A. (1977). Batı kaynaklı sözcüklere karşılıklar. Türk Dili Aylık Dil ve Yazın Dergisi, 313, 348-349
- Özdemir M. ve Dağtaş A. (2014). Dilde sadeleşme tartışmaları: 1970 Yılı “Türk Dili” dergisinde Arapça, Farsça ve Batı dillerinden gelen kelimelere karşı takınılan tavır. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(26), 27-51.
- Salim M. (2019). XV. yy ait iki eserde geçen Balkan ve Batı kökenli sözcükler. Balkanistik Dil ve Edebiyat Dergisi, 1 (2), 1-16.
- Sarı M. (2008). Türkçenin Batı dilleriyle ilişkisi. Ankara: TDK Yayınları.
- Sarıtosun N. (1994). Türkiye Türkçesinde bilim dili ve terim sorunu. İÜ İletişim Fakültesi tarafından düzenlenen VIII. Dilbilim Kurultayı'nda sunulan bildiri, İstanbul Üniversitesi iletişim Fakültesi. http://www.avnioztopcu.com/dersbelgeligi/dil/bilim.htm
- Semercioğlu U. (1979). Les mots turcs dans le vocabulaire Français. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- Sezgin F. (2004). Türkçede Batı kaynaklı kelimelerin yoğunluğu. Ankara: TDK Yayınları.
- Sığırcı İ. (2016). Avrupa Birliği’ne Üyelik Sürecinde Türkçenin Terim Sözlükleri. International Journal of Language Academy, , 4 (1), 115-123.
- Sığırcı İ. (2017). Avrupa Birliği sürecinde Türkiye’nin çeviri ve terim sorunları. Social Sciences Studies Journal, 3, 1668-1674.
- Sinanoğlu O.(2007). Açıklamalı fizik, kimya, matematik ana terimleri sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
- Somer G., Yaşar, A. (2009). Kimya terimleri sözlüğü. İstanbul: TDK Yayınları.
- Terzi A. (2010). Türk dili ve yabancı sözlere karşılıklar, Türk Dili, 700, 507-542,
- Zülfikar H. (2014). Yükseköğretimde karşılaşılan terim sorunları, Türk Dili, 28-32. https://www.tdk.gov.tr/wp-content/uploads/2014/07/20140710.pdf İnternet Kaynakçası
- Sankur,B. (25 Haziran 2019). Terimler, terimler, terimler.
- Erişim tarihi: 15.07.2020, https://sarkac.org/2019/06/terimler/,
- Mert, N. (Mart-Nisan 2015), Sade Türkçe karşısında öz Türkçeciler. Erişim tarihi: 23.08.2020 https://necatimert.com.tr/d/1555/sade-turkce-karsisinda-ozturkceciler-karabatak-sayi-19-mart-nisan-2015.
