Author :
Abstract
Eski dönemlerden beri edebiyat eserlerine konu olan kitlesel salgınlar, Apollonik-Diyonizyak dualizm bağlamında düşünüldüğünde Diyonizyak özgürlüğün Apollonik kuralcılığa galibiyetine zemin hazırlayan aracı rollerinde karşımıza çıkmaktadır. Apollonik bilincin çöküşüne yok açan kitlesel salgınlar, Diyonizyak esrime ve doğayla bütünleşme imkânı yaratır. Bu sayede Diyonizyak esrikliğin ve sarhoşluğun etkisinde kural tanımaz ve normsuz yeni bir dünya düzeni inşa edilir. Bu çalışmada dünya edebiyatının önde gelen beş eseri olan Camus’un “Veba”sı Poe’nun “Kızıl Ölümün Maskesi”, Boccaccio’nun “Decameron”u, Daniel Defoe’nun “Veba Yılı Günlüğü” ve Thomas Mann’ın “Venedik’te Ölüm”ü kitlesel salgın motifi ve Apollonik-Diyonizyak düalizm bağlamında incelenmektedir. Apollonik dünyanın katı kuralcılığından ilkel, anomik ve çok katmanlı Diyonizyak dünyaya kaçış motifini işleyen Fransız, İngiliz, İtalyan ve Alman Edebiyatından seçilen eserleri ortak noktada buluşturan ise kitlesel salgınlarda Apollonik-Diyonizyak çatışmanın galibi olan Diyonizyak bilincin zaferini edebi eserlerin kurmacalığında benzer şekillerde dile getirmeleridir. Apollonca düzlemi erozyona uğratan Diyonizyak enerjinin hükümranlığı Albert Camus’nun “Veba”sında diktatörlük dönemlerinde insanlığın darbe alan değer yargılarına ışık tutan bir metafor olarak, Edgar Allan Poe’nun “Kızıl Ölümün Maskesi”nde ekinsel düzlemin dev aynasını paramparça eden bir ölüm meleği eşkalinde, Boccaccio’nun “Decameron”unda baş tacı edilen bir “epidemi tanrısı” olarak, Daniel Defoe’nun “Veba Yılı Günlüğü”nde Apollonik hiyerarşiden özgürleşmenin bir aracı olarak ve Thomas Mann’ın “Venedik’te Ölüm”ünde ise eril yapıdaki Apollonik normlardan kopuşun bir sembolü olarak karşımıza çıkmaktadır ve yeni bir düzeni müjdelemektedir.
Keywords
Abstract
Considering the mass epidemics, which have been the subject of literary works since ancient times, in the context of Apollonic-Dionysiac dualism, the Dionysian appears in the intermediary roles that set the stage for the victory of the freedom to Apollonic rule. The mass epidemics that destroy the collapse of the Apollonic consciousness, the Dionysian creates the possibility of ecstasy and integration with nature. In this way, a new world order without rules and norms is built under the influence of Dionysiac ecstasy and drunkenness. In this study, the five leading works of world literature, Camus's "Plague", Poe's "Mask of the Red Death", Boccaccio's "Decameron", Daniel Defoe's "Plague Year Diary" and Thomas Mann's "Death in Venice" are studied in the axis of the mass epidemic motif and Apollonic-Dionysiac dualism. What brings together these works selected from French, English, Italian and German Literature, which carry the motif of the primitive, anomic, and multilayer Dionysiac from the strict normality of the Apollonic world to the world, is that they express the victory of the Apollonic-Dionysiac conflict in the mass epidemics in similar ways in the fiction of literary works. As a metaphor that sheds light on humanity's impacted value judgments during dictatorship periods in Albert Camus's “Plague”, the reign of the Dionysian energy that erodes the Apollonian plane, in Edgar Allan Poe's “Mask of the Red Death”, as a personification of an angel of death that shatters the giant mirror of the cultural plane, as an “epidemic god” crowned in Boccaccio's “Decameron”, as a means of liberation from the Apollonic hierarchy in Daniel Defoe's “Diary of the Year of the Plague” and in Thomas Mann's “Death in Venice” it appears as a symbol of the break with the Apollonic norms and heralds a new order.
Keywords
- Akyıldız-Ercan, C. (2019). Thomas mann’ın Venedig’te ölüm adlı yapıtında mitolojik izlekler. Humanitas: International Journal of Social Sciences, 7 (14), 266-280.
- Bataille, G. (1997). Eros’un gözyaşları. (M. Mukadder Yakupoğlu, Çev.) İstanbul: Göçebe Yayınları.
- Bayhan, V. (1997). Üniversite gençliğinde anomi ve yabancılaşma. Ankara: Kültür Bakanlığı
- Berkowitz, P. (2003). Nietzsche (Bir ahlak karşıtının etiği. (E. Demirel, Çev.) İstanbul: Ayrıntı
- Boccaccio, G. (1996). Decameron. (R. Teksoy, Çev.) İstanbul: Oğlak Yayınları.
- Camus, A. (1967). Veba. (3. Baskı). İstanbul: Varlık Yayınları.
- Defoe, D. (2016). Veba yılı günlüğü. (İ. Kantemir, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
- Demiray, K. (1994). Temel Türkçe sözlük. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
- Detienne, M. (1992). Dionysos. Göttliche wildheit. Frankfurt a.M.: Campus.
- Deutsch, H. (1969). A psychoanalytic study of the myth of Dionysus and Apollo: Two variants of the son-mother relationship. New York: International Universities Press.
- Dupont, F. (2001). Edebiyatın yaratılışı: Yunan sarhoşluğundan Latin kitabına. (N. Sevil, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
- Ekmekçi, A. (2004). 20–40 yaşlar arası dini hayatın işleyişinde anomi problemi. (Yayımlanmamış Yükseklisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
- Eliuz, Ü. (2016). Eşikteki erkeklik: ÇC hikâyesinin erkekliklerine psikanalitik bir yorum. Turkish Studies 11 (4), 329-346.
- Erhat, A. (2007). Mitoloji sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Heidegger, M. (1968). An introduction to metaphysics. (R. Manheim, Çev.) Yale University Press.
- Homeros (2008). İlyada. (A. Erhat ve A. Kadir, Çev.) İstanbul: Can Yay.
- Homeros. (1998). Odysseia. (10. Baskı). (A. Erhat ve A. Kadir, Çev.) İstanbul: Can Yayınları.
- İndirkaş, Z. (2012). Dionysos yanrının maskesi ya da maskenin tanrısı. Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi 0 (5), 61-70.
- Kuçuradi, İ. (1966). Max Scheler ve F. Nietzsche’de: trajik olan. İstanbul: Yankı Yayınları,
- Kuçuradi, İ. (2013a). Sanata felsefeyle bakmak. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
- Mann, T. (2017). Venedik’te ölüm. (B. Necatigil, Çev.) İstanbul: Can Yayınları.
- Nietzsche, F. (1995). Böyle buyurdu zerdüşt. (T. Oflazoğlu, Çev.) İstanbul: Cem Yayınevi.
- Nietzsche, F. (2003). Müziğin ruhunda tragedyanın doğuşu. (İ. Z. Eyüpoğlu, Çev.) İstanbul: Say Yayınları.
- Nietzsche, F. (2005a). Yunan tragedyası üzerine iki konferans. (M. Kahraman, Çev.) İstanbul: Say Yayınları.
- Nietzsche, F. (2005b). Putların batışı ya da çekiçle nasıl felsefe yapılır. (M. Tüzel, Çev.) İstanbul: İthaki Yayınları.
- Nietzsche, F. (2005c). Ecco Homo. (O. Tuncay, Çev.) İstanbul: Gün Yayıncılık.
- Nietzsche, F. (2010). Tragedyanın doğuşu. (M. Tüzel, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Otto, W. F. (1993). Dionysus myth and cult. (R. B. Palmer, Çev.) Dallas: Spring Publications.
- Öncel, S. (1978). Decameron öykülerinde insan anlayışı. Ankara: Ankara Üniversitesi
- Paglia, C. (2004). Cinsel kimlikler. (A. Hazaryan ve D. Atay, Çev.) Ankara: Epos Yayınları.
- Poe, E. A. (2019). Kızıl ölümün maskesi. (T. Uyar, Çev.) İstanbul: Notos Kitap.
- Sinanoğlu, S. (1958). Giovanni Boccaccio. DTCF Dergisi XVI (1-2).
- Sophokles. (2013). Kral Oidipus. (3. Baskı). (B. Tuncel, Çev.) İstanbul: İş Bankası Yayınları.
- Sourvinou-Inwood, C. (2005). Hylas, the nymphs, Dionysos and others: myth, ritual, ethnicity. Stockholm: Paul Åströms.
- Thomson, G. (1990). Aiskhylos ve Atina. İstanbul: Payel Yayınları.
- Thukydides (2010). Peloponnesos savaşları. (F. Akderin, Çev.) İstanbul: Belge Yayınları.
- Weinreich, O. (1969). Ausgewählte Schriften I. Amsterdam.
