YİRMİNCİ ASIRDA ZEKÂ DERGİSİ’NDEKİ ÇOCUK EDEBİYATI ÜRÜNLERİNİN DEĞERLER EĞİTİMİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
Author :
Abstract
Çocuk edebiyatı, çocukların duygu, düşünce ve hayallerine hitap eden sözlü ve yazılı muhtelif yayınlardan oluşmaktadır. Çocuk edebiyatı üzerine yapılmış önemli yayın türlerinden biri de çocuk dergileridir. Tanzimat’la birlikte çıkmaya başlayan çocuk dergileri II. Meşruiyetten sonra da çıkmaya devam etmiştir. Bununla birlikte çocuk dergisi olmayı sayfalarında çocuklar için yayınlara yer ayırmış bazı dergiler de vardır. Bu dergilerden biri olan ve 1912-1914 yılları arasında 34 sayı yayımlanan Yirminci Asırda Zekâ’da pek çok çocuk edebiyatı ürünü yayımlanmıştır. Dergi, Ömer Seyfeddin ve Baha Tevfik gibi önemli yazarların yer aldığı felsefi ve edebî ağırlıklı bir dergidir. Makalenin amacı, söz konusu dergide yayımlanan çocuklara yönelik ürünleri tespit edip inceleyerek araştırmacılar için görünür hale getirmek ve bu ürünleri değerler eğitimi açısından değerlendirmektir. Çalışma kapsamında çocuk edebiyatı ile ilgili kısa bir açıklamadan sonra adı geçen dergi hakkında tanıtıcı bilgilere yer verilmiş; daha sonra çocuklara yönelik tiyatro, hikâye, fıkra, şiir ve hatıra gibi 19 civarında yayımlanmış çalışmalar tanıtılarak değerler eğitimi açısından incelenmiştir. Ayrıca dergide çocukların eğitimi üzerine yazılmış bir makaleden de bahsedilmiştir. Araştırma, nitel araştırma yöntemi kapsamında değerlendirilen doküman analizi ve içerik analizi ile yapılandırılmıştır. Her bir metinde verilmek istenen değerler tespit edilmiştir. Sonuç olarak bu metinlerde adalet, dostluk, dürüstlük, öz denetim, sabır, saygı, sevgi, sorumluluk, yardımseverlik, hoşgörü, şefkat, merhamet, vefa gibi değerlerin verilmeye veya sezdirilmeye çalışıldığı görülmektedir. Yapılan bu çalışma ile çocuk edebiyatına, çocuk edebiyatı tarihine ve çocuk eğitimine bir nebze de olsa katkı sağlayacağı düşünülmüştür. İçinde çocuk edebiyatına yönelik sayfaları ve materyalleri bulunan diğer süreli yayınların da taranarak, alanla ilgili malzemelerin ortaya çıkarılmasının, çocuk edebiyatı araştırmalarına çeşitlilik katacağı önerilmiştir.
Keywords
Abstract
Children's literature includes various oral and written publications addressing children's feelings, thoughts and dreams. One of the important types of publications on children's literature is children's magazines. Children's magazines, which started to be published with the Tanzimat Era, continued to be published after the Second Constitutional Era. However, there are also some magazines, not for children but include publications for children on their pages. Many children's literature products were published in Yirminci Asırda Zekâ (Intelligence in the Twentieth Century), one of these magazines published in 34 issues between1912-1914. It is a philosophical and literary magazine with important authors such as Ömer Seyfeddin and Baha Tevfik. The aim of this article is to identify and analyze the products for children published in this magazine, to make them visible to researchers and to evaluate them in terms of values education. In the study, an introductory information about the magazine was given after a short explanation about children's literature, then about 19 published works such as drama, story, anecdote, poetry and memoir for children were introduced and examined in terms of values education. An article on children's education in the magazine was also mentioned. The study was structured with content analysis and document analysis evaluated within the scope of qualitative research method. The values in each text were determined. As a result, it is seen that the values such as justice, friendship, honesty, self-control, patience, respect, love, responsibility, benevolence, tolerance, compassion, mercy and faithfulness were tried to be given or perceived. It is thought that this study will contribute to children's literature, the history of children's literature and children's education. It is suggested that examining other periodicals, not children's magazines but containing pages and materials on children's literature, and revealing materials related to the field will add diversity to children's literature research.
Keywords
- Akyüz, K. (1979). Modern Türk edebiyatının ana çizgileri I (1860-1923). Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları (3.baskı).
- Alabaş, R. (2018). Çocuk Haftası dergisi ve çocuk eğitimi açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26 (5) , 1765-1784. DOI: 10.24106/kefdergi.3077
- Alabay, E. , Can, B. H. , Kandemir, A. B. ve Güney, K. (2018). TÜBİTAK tarafından yayınlanan Meraklı Minik çocuk dergisinin değerler açısından incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 16(35), 7-26.
- Altan, M. Z. (2001). Çoklu zekâ kuramı ve değerler eğitimi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(4), 53-57.
- Argunşah, H. (2001). Ömer Seyfettin bütün eserleri- makaleler 1. İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Ataç, N. (1968). Sözden söze-ararken. İstanbul: Varlık Yayınevi.
- Aydın, E. (2019). Değerler eğitimi açısından Atabetü’l Hakayık’ın incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Berg, B. L. ve Lune, H. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (H. Aydın, Çev.). Konya: Eğitim Kitabevi.
- Cemiloğlu, M. (2009). İlköğretim okullarında Türkçe öğretimi. Bursa: Alfa Akademi. (5. Baskı).
- Cengiz, Ş. (2020). Çocuk Haftası dergisindeki tahkiyeli eserlerin Türkçe öğretimi ve değerler eğitimi açısından incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Çapoğlu, E. ve Okur, A. (2015). Ortaokul 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki şiirlerde yer alan değerler. Sakarya University Journal of Education, 5(3), 90-104.
- Destebaşı, F. (2011). Çocuk edebiyatı eserlerinin 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin karakter gelişimine etkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Abant İzzet Baysal
- Ercan, A. N. (2014). Etfal gazetesinin metin ve değerler eğitimi açısından incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Güneş, M. (2019). 'Çocuklara Mahsus Gazete'de değerler eğitimi (1319 yılı/1-50 sayılar). [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler
- Karatay, H. (2007). Dil edinimi ve değer öğretimi sürecinde masalın önemi ve işlevi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(3), 463-475.
- Kavcar, C. (1999). Edebiyat ve eğitim. Ankara: Engin Yayıncılık. (Genişletilmiş 3. Basım).
- Kaya, E. (2008) Yirminci Asırda Zekâ dergisi (1328-1330/ 1912-1914): inceleme ve seçilmiş metinler [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Kaya, M. ve Erdem, İ. (2020). Çocuk edebiyatı eserlerinin 7. sınıf öğrencilerinin empati becerisinin gelişimine etkisi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1) , 79-114. DOI: 10.33711/yyuefd.671863.
- Karaca, N. (2015). İrade eğitimi, değer aktarma ve rol model olmada edebiyatın yeri ve önemi, Turkish Studies, 10(16), 827-846.
- Koç, Y. (2019). Değerler eğitimi ve okul etkinlikleri. Balıkesir Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 5(1), 186-188
- Koçer, G. (2017), İsmet Kür’ün eserlerinde eğitim meselesi ve eğitimciler. International Journal of Language Academy, 5(1), 252-267.
- MEB (2019). Millî Eğitim Bakanlığı Türkçe dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul). Erişim tarihi: 17.12.2021. (20195716392253-02-Türkçe Öğretim Programı 2019.pdf (meb.gov.tr)
- Özdemir, M. ve İdi Tulumcu F. (2017). Değerler eğitiminde edebî eserlerden yararlanma: Fatma Aliye’nin Muhadarat romanı örneği. Sakarya University Journal of Education, 7(4-özel sayı), 720-729. https://doi.org/10.19126/suje.377548.
- Sever, S. (2000). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme. Ankara: Anı Yayınları.
- Shaini, R. (2019). Makedonya Türk çocuk edebiyatında değerler eğitimi Tomurcuk dergisi örneği. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri
- Sınar, A. (2006). Türkiye’de çocuk edebiyatı çalışmaları. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 4(7), 175-225.
- Sınar, A. (2018). Türkiye’de çocuk edebiyatının gelişimi. R. Korkmaz (Ed.), Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı 1839-2000. (ss. 575-598). Ankara: Grafiker Yayınları.
- Sönmez, Veysel ve G. Alacapınar. (2019) Füsun. Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri (7.bs.). Ankara: Anı Yayıncılık.
- Şen, Ü. (2007). Millî Eğitim Bakanlığının 2005 yılında tavsiye ettiği 100 temel eser yoluyla Türkçe eğitiminde değerler öğretimi üzerine bir araştırma. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Tekinşen, A. B. (2019). TRT Çocuk Dergisi'nde yer alan edebî metinlerin değerler eğitimi açısından incelenmesi (1-70). [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gaziantep Üniversitesi / Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Yıldırım, S. G. ve Demirel, M. (2019). Türk tarihinde Değerler ve Değerler Eğitimi Üzerine Bir İnceleme. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 5(1), 92-99.
