Author :
Abstract
Günümüz dünyasında araştıran, inceleyen, düşünen, sorun çözen, üreten, yetenekleri doğrultusunda insanlığa değer katan bireylere ihtiyaç vardır. Bireylerin ihtiyaç duyduğu üst düzey beceriler arasında araştırma, inceleme ve bu çalışmalara işlerlik katan soru sorma becerisi, sahip olunması gereken en önemli ve öncelikli becerilerdir. Eğitimin en öncelikli amacı, bireylere günümüzün gerektirdiği üst düzey becerilere sahip olmalarını sağlayarak onları hayata hazırlamaktır. Soru, kişiyi düşünmeye sevk ederek okuyup dinlediğini hatırlamasını, anlamasını veya okuyup dinledikleri üzerinden analiz, sentez, karşılaştırma, değerlendirme, dönüştürme ve çıkarım yapmasını; yeniden yaratımla sözlü/yazılı yeni bilgi üretmelerini sağlayan önemli bir araçtır. Bu araştırmanın amacı, genelde eğitimde sorunun yeri ve işlevleri hakkında bilgi vermek, özelde de Türkçe eğitimi alanı içerisinde soru kullanımı ve soru sorma uygulamaları üzerinde durmaktır. Bu kapsamda soru türleri, soru sormanın amacı ve sorunun eğitim ortamlarına sağladığı yararlar; düşünme ve düşünce üretmede sorunun yeri konusunda bilgilere yer verilmiştir. Ayrıca anlama ve öğrenme bağlamında soru hazırlama, soru oluşturma ve soruluş biçimleri açıklanmış; öğrenme süreçlerinde öğrencilerin de soru sormalarının eğitsel değerine vurgu yapılmıştır. Bununla birlikte soru düzeylerine, tanılayıcı, biçimlendirici ve özetleyici değerlendirme kapsamında sorulabilecek soruların özelliklerine, Türkçe dersi metin işleme ve çözümleme sürecinde soru kullanımına ayrıntılı olarak yer verilmiştir. Son olarak, soru kullanımının öğretmen ve öğrenci odağında eğitimde vazgeçilmez bir uygulama aracı olduğuyla ilgili sonuç ve öneriler sıralanmıştır.
Keywords
Abstract
In today's world, there is a need for individuals who research, examine, think, solve problems, produce and add value to humanity in line with their abilities. Among the high-level skills that individuals need, research, examination and questioning skills that make these studies work are the most important and priority skills to be possessed. The primary purpose of education is to prepare individuals for life by providing them with the high-level skills required today. The question prompts the person to remember and understand what he reads and listens to, or to analyze, synthesize, compare, evaluate, transform and infer from what he reads and listens; It is an essential tool that enables them to produce new verbal/written information through re-creation. The aim of this research is to give information about the place and functions of the problem in education in general, and to focus on the use of questions and questioning practices in the field of Turkish education in particular. In this context, information regarding the types of questions, the purpose of asking questions, the advantages of the question in educational environments, and the place of the problem in thinking and producing thoughts was provided. In addition, in the context of understanding and learning, question preparation, question formation and the way they are asked are explained; Emphasis was placed on the educational value of students asking questions in learning processes. In addition, the question levels, the characteristics of the questions that can be asked within the scope of diagnostic, formative and summative evaluation, and the use of questions in the Turkish lesson text processing and analysis process are given in detail. Finally, conclusions and suggestions regarding using questions as an indispensable tool in education focused on teachers and students were listed.
Keywords
- Açıkgöz, K. Ü. (2003). Aktif öğrenme (2. Baskı). İzmir: Eğitim Dünyası Yayınları.
- Akbulut, T. (1999). İlköğretim okullarında görevli öğretmenlerin soru sorma becerilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Adana.
- Akyol, H. (1997). Okuma metinlerindeki soruların sınıflandırılması. Eğitim ve Bilim, 21(105), 10-17.
- Akyol, H. (2006). Türkçe öğretim yöntemleri. Ankara: Kök Yayıncılık.
- Akyol, H.; Yıldırım, K.; Ateş, S. ve Çetinkaya, Ç. (2013). Anlamaya yönelik nasıl sorular soruyoruz? Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 41-56.
- Anderson, L. W.; Krathwohl, D. R.; Airasian, P. W.; Cruikshank, K. A.; Mayer, R. E.; Pintrich, P. R.; Raths, J. ve Wittrock, M. C. (2010). Öğrenme, öğretim ve değerlendirme (2001 Baskısından Çeviri. Çeviren: D. A. Özçelik). Ankara: Pegem Akademi.
- Başol, G. (2016). Eğitimde ölçme ve değerlendirme (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
- Baysen, E. (2006). Öğretmenlerin sınıfta sordukları sorular ile öğrencilerin bu sorulara verdikleri cevapların düzeyleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(1), 21-28.
- Baysen, E.; Soylu, H. ve Baysen, F. (2003). Soru sorma ve dinleme süresi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 11(1), 53-58.
- Bloom, S. B. (1998). İnsan nitelikleri ve okulda öğrenme (Çev. D. A. Özçelik), İstanbul: MEB Yayınları.
- Borich, G. D. (2017). Soru sorma stratejileri (ss. 224-251, 8. Bölüm Çeviren: S. Demiral), Etkili öğretim yöntemleri (8. Baskıdan Çeviri, Çeviri Editörü: M. B. Acat). Ankara: Nobel Yayınları.
- Budak, Y. (2011). Soru türlerinin öğrenmeyi açıklama gücü. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(1), 1-10.
- Büyükalan, S. (2007). Soru sorma sanatı (2. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- Demirel, Ö. (2009). Öğretme sanatı (15. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
- Doğan, N. (2020). İnsan davranışları ve ölçme araçlarını sınıflama (ss. 75-112), Eğitimde ölçme ve değerlendirme (2. Baskı. Editör: N. Doğan). Ankara: Pegem Akademi.
- Göçer, A. (2011). Evaluation of written examination questions of Turkish language in accordance with Bloom’s Taxonomy. Croatian Journal of Education, 13(2), 161-183.
- Göçer, A. (2014). The assessment of Turkish written examination questions based on the text in accordance with the Barrett’s Taxonomy. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 3, 1-16.
- Göçer, A. (2016a). Lisansüstü eğitim gören Türkçe öğretmenlerinin yazılı sınav sorusu yazabilme yeterlikleri. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17, 4157.
- Göçer, A. (2016b). Lisansüstü eğitim gören Türkçe öğretmenlerinin yazılı sınav sorularının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(3), 23-37.
- Göçer, A. (2018). Türkçe eğitiminde ölçme ve değerlendirme (2. Baskı). Ankara: Pegem
- Göçer, A. (2021). Türkçe öğrenme ve öğretim yaklaşımları (5. Baskı). Ankara: Pegem
- Kabaş, G. ve Baran Tecir, Y. (2021). Güçlü soru sorma sanatı (5. Baskı). İstanbul: Olimpos
- Karakuş, İ. (2002). Türkçe-Türk dili ve edebiyatı öğretimi. Ankara: Anıttepe Yayıncılık.
- Küçükahmet, L. (2003). Öğretimde plânlama ve değerlendirme (14. Baskı). Ankara: Nobel
- Mackay, I. (1997). Soru sorma sanatı (1. Baskı, Yayına Hazırlayan: S. Ulcay). Ankara: İlk Kaynak Kültür ve Sanat Ürünleri Ltd. Şti.
- McMillan, J. H. (2015). Biçimlendirici durum belirleme I: öğrenci öğrenmesine ilişkin veri toplama ve yorumlama (ss. 125-157, 6. Baskıdan Çeviri. Çeviren: H. İ. Karabulut). Sınıf içi değerlendirme (Çeviri Editörü: A. Arı). Konya: Eğitim Yayınları.
- Moore, K. D. (1999). Öğretim becerileri (Çeviri Editörü: E. Altıntaş, Çeviren: N. Kaya). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- Özden, Y. (2010). Öğrenme ve öğretme (10. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
- Tekin, H. (2004). Eğitimde ölçme ve değerlendirme (16. Baskı). Ankara: Yargı Yayınevi.
- Yıldırım, K. (2012). Öğretmenlerin öğrencilerin okuduğunu anlama becerilerini değerlendirmede kullanabilecekleri bir sistem: Barrett Taksonomisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 45-58.
