Author :
Abstract
İnsan toplulukları her çağda iletişim kurmak için belli sözcükleri kullanmış, temel ihtiyaçtan kaynaklanan bu ifade etme biçimleri temel söz varlığı unsurlarını doğurmuştur. Temel olarak söz varlığı unsurlarını tespit etme amacı taşıyan bu çalışmada, Nehcü'l- Ferâdîs' te "sevgi"ifadesi taşıyan Türkçe isimler tespit edilmiş, bu isimler, yer aldıkları cümlelerle birlikte, sayfa ve satır numaraları eklenerek verilmiştir. Her örnek için verilen cümle, günümüz Türkiye Türkçesi'ne de aktarılmıştır. Tanrı'ya sevgi, peygambere sevgi, sahabeye sevgi, yöneticiye sevgi, insanlığa sevgi gibi pek çok başlık altında yer alan bu isimler, kullanıldıkları alanlara göre sınıflandırılmış, düzenli olarak "birlikte kullanım"örnekleri varsa bunlara da yer verilmiştir. İlgili sözcüklerin Eski Türkçedeki kullanım şekillerini görebilmek için "An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish"ve "Mahmūd al-Kāšγarī Compendium of The Turkic Dialects (Dīvānu Luγāt at-Turk)"adlı çalışmalara; günümüzdeki kullanım şekillerini görebilmek için de kavram dizini çalışmalarına başvurulmuştur. Eser oldukça hacimli olduğundan "sevgi"ifadesi taşıyan Türkçe fiiller başka bir çalışmada söz konusu edilecektir. Belli bir dönemin söz varlığını ortaya koyacak olan bu çalışma, "sevgi"ifadesi içeren Türkçe isimlerin hem Eski Türkçe ve Tarihi Türk Lehçeleri hem de Çağdaş Türk Lehçeleri ve günümüz Türkiye Türkçesiyle benzerlik ve farklılıkları ortaya koyabilmesi yönüyle mühimdir. Çalışmanın söz konusu alanlarda söz varlığı çalışması yapacak olanlara karşılaştırma imkānı doğması açısından yol gösterici olacağını düşünüyoruz.
Keywords
Abstract
Human societies have used certain words to communicate in every age, and these forms of expression arising from basic needs have given birth to essential vocabulary elements. In this study, which aims to determine the vocabulary elements, Turkish names with the expression "love" in Nehcü'l- Ferâdîs were determined, these names were given together with the sentences they took place adding page and line numbers. The sentence given for each example has also been transferred to today's Turkey Turkish. These names, which are under many titles such as love for God, love for the prophet, love for the Companions, love for the ruler, and love for humanity, are classified according to the fields in which they are used, and if there are typical examples of "common use", these are also included. In order to see the usage patterns of the related words in Old Turkish, please refer to the studies titled "An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish" and "Mahmūd al-Kāšγarī Compendium of The Turkic Dialects (Dīvānu Luγāt at-Turk)"; In order to see today's usage patterns, concept index studies were applied. Since the work is quite voluminous, Turkish verbs with the expression "love" will be discussed in another study. This study, which will reveal the vocabulary of a certain period, is essential in that Turkish nouns containing the expression "love" can reveal similarities and differences with both Old Turkish and Historical Turkish Dialects, Contemporary Turkish Dialects, and today's Turkey Turkish. We think that the study will guide those who will study vocabulary in these fields to provide the opportunity to compare.
Keywords
- Ata, A. (1997). Kısāsü'l- Enbiyā. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Ata, A. (1998). Nehcü’l-Ferâdìs- Uştmahlarnın Açuk Yolı -III dizin-sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Caferoğlu, A. (1984). Türk dili tarihi I-II . İstanbul: Enderun Kitabevi.
- Cin, R. (1971) . Kavramlar dizini. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Clauson, Sir G. (1972). An etymological dictionary of pre-thirteenth century Turkish. Oxford: Oxford University Press.
- Dankoff, R. - Kelly, J. (1985). Mahmūd al-Kāšγarī compendium of the Turkic dialects (Dīvānu Luγāt at-Turk). Part III: Harvard University.
- Eckmann, J. (1956). Nehcü’l-Ferâdìs I- tıpkıbasım. Ankara.
- Eckmann, J. (1995) Nehcü’l-Ferâdîs I - metin II. tıpkıbasım. (Yayımlayanlar; Semih Tezcan- Hamza Zülfikar). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Karamanlıoğlu, A.F. (1968). Nehcü’l-Ferâdìs’in dil hususiyetleri I. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 16 (0), 55-72.
- Karamanlıoğlu, A.F. (1969). Nehcü’l-Ferâdìs’in dil hususiyetleri II. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 17 (0), 33 - 56.
- Karamanlıoğlu, A.F. (1970). Nehcü’l-Ferâdìs’in dil hususiyetleri III. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 18 (0), 57 - 80.
- Karamanlıoğlu, A.F. (1971). Nehcü’l-Ferâdìs’in dil hususiyetleri IV, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 19 (0), 145 - 170.
- Köprülü, F. (1986). Türk edebiyatı tarihi. İstanbul: Ötüken Yayınları.
- Köprülü, F. (1988). "Çağatay". İslam Ansiklopedisi: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları. 3, 278.
- Nas, G. E. (2019). Bartın ağızlarının tematik sözlüğü. Erzurum: Fenomen Yayıncılık.
