Author :
DOI : 10.29228/ijla.58109
Year-Number: 2022-41
Yayımlanma Tarihi: 2022-04-27 22:29:50.0
Language : Türkçe
Konu : Türkçe Eğitimi
Abstract
Bu çalışmanın amacı iki dillilik ile ilgili yapılan lisansüstü tezleri çeşitli açılardan incelemektir. 2001-2021 yılları arasında olmak üzere 20 yıllık süreçte iki dillilik ile ilgili hazırlanan tezler çalışmaya dâhil edilmiştir. İki dillilik üzerine hazırlanan lisansüstü tezler; yayım yılı, tez türü, yapıldığı üniversite, kullanılan anahtar kelimeler, konu, araştırma yöntemi, çalışma grubu ve sonuçlar açısından incelenmiştir. Çalışma, nitel araştırma yöntemine göre tasarlanmıştır. Çalışmanın veri kaynaklarını YÖK Ulusal Tez Merkezine kayıtlı, elektronik ortamda ulaşılabilen ve dili Türkçe olan 52 yüksek lisans ve 13 doktora tezi olmak üzere toplam 65 lisansüstü tez oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri doküman incelemesi yöntemi kullanılarak elde edilmiştir. Verilerin analiz edilmesinde, betimsel içerik analizi kullanılmış ve elde edilen bulgular tablolaştırılarak gösterilmiştir. Çalışmanın sonucunda, iki dillilik üzerine yapılmış lisansüstü tezlerin büyük çoğunluğunun 2021, 2016 ve 2019 yıllarında yapıldığı ve en çok Gazi Üniversitesi ile Hacettepe Üniversitesinde hazırlandığı tespit edilmiştir. Tezlerde en çok iki dillilik, ana dil, Türkçe, Türkçe öğretimi, tek dillilik ve yazma becerisi anahtar kelimelerinin kullanıldığı; iki dilli öğrencilerin dört temel dil becerisi ile tek ve iki dilli bireylerin karşılaştırılması konularının çoğunlukta olduğu tespit edilmiştir. İki dillilik üzerine yapılmış lisansüstü tezlerde ağırlıklı olarak nicel araştırma yöntemleri kullanıldığı, en çok ortaokul öğrencileri üzerinde çalışıldığı ve elde edilen sonuçların en fazla iki dillilerin eğitimiyle ilgili olduğu belirlenmiştir.
Keywords
Abstract
The aim of this study is to analyze the postgraduate theses on bilingualism from various aspects. Postgraduate theses on bilingualism which have been prepared in the 20 years period from 2001 to 2021 were included in this study. Postgraduate theses prepared on bilingualism were analyzed in terms of publication year, type of theses, university, used keywords, subject, research method, study group and results. The study was designed according to the qualitative research method. The data sources of this study consist of 65 postgraduate theses in total including 52 master's and 13 doctoral theses, which are registered on the Higher Education Council National Dissertation Center, can be accessed electronically and, whose language is Turkish. The data of the study were collected by document analysis method. In the study, descriptive content analysis was used for analyzing the data and findings of the research were shown in tables. As a result of the study, it was determined that the majority of postgraduate theses on bilingualism were made in 2021, 2016, and 2019 and mostly prepared at Gazi University and Hacettepe University. It was determined that bilingualism, native language, Turkish, Turkish teaching, monolingualism, and writing skill keywords are used most in theses and the subjects of the four basic language skills of bilingual students and the comparison of monolingual and bilingual individuals are in the majority. In this study; it was determined that quantitative research methods were mainly used in postgraduate theses on bilingualism, mostly secondary school students were studied, and the results obtained were mostly related to the education of bilinguals.
Keywords
- Çalışmanın verileri doküman incelemesi yöntemi kullanılarak toplanmıştır. Öncelikle ikidillilikle ilgili “iki dil”, “iki dillilik”, ve “iki dilli” anahtar kelimeleri belirlenmiş ve budoğrultuda YÖK’e bağlı Ulusal Tez Merkezi sayfasında taramalar yapılmıştır. Yapılantaramalar sonucunda iki dilliliğe yönelik yapılmış en eski tezin 1988 yılında hazırlandığıancak bu tezin erişime kapalı olduğu görülmüştür. Bunun dışında bir tanesi 1994, ikitanesi 1995 ve bir tanesi de 1999 yılında hazırlanmış tezlerin de erişime kapalı olduğugörülmüş bu nedenle bu tezler çalışma dışı bırakılmıştır. Ulaşılabilen tezlerden ikitanesinde “iki dilli” ifadesi iki dilli hazırlanan sözlükler, bir tanesinde ise yerli film ismiolarak kullanıldığı için çalışma dışı bırakılmıştır. Yabancı dillerde hazırlanmış tezler deçalışmaya dâhil edilmemiştir. Böylece çalışmada ulaşılabilen tezlerden en eski hazırlananı2001 yılı, en yeni hazırlananı 2021 yılı olmak üzere Türkçe yazılan 52 tanesi yüksek lisans13 tanesi doktora tezi olan 65 tez ele alınmıştır. Lisansüstü tezleri incelemek amacıyla,alanyazın taraması yapılarak benzer çalışmalarda yapılan sınıflandırmalar incelenmiş(Boyacı ve Demirkol, 2018; Günaydın, 2020; Maden ve Önal, 2021; Türkben, 2018) vearaştırmacılar tarafından yıl, tür, üniversite, anahtar kelime, konu, araştırma yöntemi, örneklem/çalışma grubu ve sonuç kategorilerini içeren bir form oluşturulmuştur.
- Çalışmada elde edilen veriler betimsel içerik analizi ile çözümlenmiştir. “Betimsel içerikanalizi; belirli bir konu üzerinde yapılan çalışmaların ele alınıp eğilimlerinin ve araştırmasonuçlarının tanımlayıcı bir boyutta değerlendirilmesini içeren sistematik çalışmalardır”(Çalık ve Sözbilir, 2014, s. 34). Çalışmaya dâhil edilen tezler önce pdf formatında bilgisayarortamına aktarılıp numaralandırılmıştır. Sonrasında tezler birçok kez incelenmiş veörneklem/çalışma grubu ve ulaşılan sonuçlar olmak üzere sekiz temel kategori altındasınıflandırılmıştır. Geçerlik ve güvenilirliği sağlamak için tezleri kategorilendirme işlemiyapılırken bir uzman görüşüne başvurulmuştur. Merriam’a (2018) göre nitel çalışmalardauzman görüşüne başvurmak araştırmanın tutarlılığı ve güvenilirliği açısından önemtaşımaktadır. Çalışmada, anahtar kelime, konu, yöntem, örneklem/çalışma grupları vesonuçlar sınıflandırılırken tezlerde yer verilen bilgiler aynen alınmış, herhangi bir bilgininverilmediği durumlarda ise araştırmacılar tarafından adlandırılmaya gidilmeyip‘belirtilmemiş’ şeklinde ifade edilmiştir. Daha sonra elde edilen veriler alt problemler ölçüt alınarak analiz edilmiş, tablolaştırılarak sayısal olarak ifade edilmiştir.
- Yıllar Yüksek Lisans Doktora Toplam 2001 1 - 1
- 2005 - 2 2Toplam 52 13 65
- Tablo 1 incelendiğinde 20 yıllık süreçte iki dillilik üzerine 52’si yüksek lisans 13’ü doktoraolmak üzere toplam 65 tez hazırlandığı görülmektedir. Tabloda, iki dillilik ile ilgililisansüstü tezlerin en fazla 2021 (f=16) ve 2016 (f=11), en az ise 2001 (f=1), 2006 (f=1),2007 (f=1), 2008 (f=1), 2010 (f=1), 2011 (f=1) ve 2013 (f=1) yıllarında hazırlandığıgörülmüştür. Yapılan tezler lisansüstü düzeyleri açısından incelendiğinde iki dilliliküzerine yapılan yüksek lisans tezlerinin en çok 2021 (f=13) yılında hazırlandığı; 2005, 2007ve 2013 yıllarında ise tez hazırlanmadığı görülmüştür. Doktora tezlerinin ise en çok 2021(f=3) yılında hazırlandığı; 2001, 2006, 2008, 2011, 2014, 2015, 2018 ve 2019 yıllarında isetez hazırlanmadığı görülmüştür. Genel dağılıma bakıldığında iki dillilik üzerine yapılan yüksek lisans tezlerinin (f=52) doktora tezlerinden (f=13) fazla olduğu görülmektedir.
- Bu çalışmada iki dillilik üzerine Türkiye’de yapılan lisansüstü tezler tür, yıl, üniversite,anahtar kelime, konu, çalışma grubu, araştırma yöntemi ve elde edilen sonuçlar açısındanincelenmiştir. Alanyazında iki dillilik ile ilgili taranan tezlerden ulaşılabilen en eski tez2001, en yeni tez ise 2021 yılında hazırlanmıştır. Bu doğrultuda 20 senelik bir zamanaralığında iki dillilik üzerine yapılan 65 lisansüstü tezin yeterli olmadığı söylenebilir.Özellikle doktora tezlerinin sayısının az olması bu alanın gelişimine katkı sağlamakaçısından yetersiz kalmıştır. Günaydın (2020) da iki dillilik üzerine hazırlanmış çalışmalarıincelediği araştırmasında 10 yıllık süreçte bu konuyla ilgili yayımlanmış makalelerin sınırlısayıda olduğunu tespit etmiştir. Benzer şekilde Ortaköylü, Satılmış ve Eyüp (2020) deçalışmalarında iki dilli Türk çocuklarla ilgili yapılan çalışmaların sayısının son yıllardakısmen artmasına rağmen çok sınırlı olduğunu belirtmişlerdir. Şahin, Kana veVarışoğlu’nun (2013) Türkçe eğitimi bölümlerinde yapılan lisansüstü tezlerinin araştırmaeğilimlerini belirlemeyi amaçlayan çalışmalarında Türkçe eğitimi alanında en çok okuma,yazma, dinleme ve konuşma becerilerinin araştırıldığını belirlemişlerdir. İki dillilikkonusunun ise konu alanı dağılımı listesinde yer almadığı görülmektedir. Çalışmada elealınan lisansüstü tezlerin yıllara göre dağılımlarına bakıldığında, 2012-2021 yıllarıarasında yapılan çalışmalar 2001-2011 yıllarında yapılan çalışmalara göre kısmen artışgöstermiş, 2021 yılında ise en yüksek sayıya ulaşmıştır. Bu durumun sebeplerinden biriolarak siyasi nedenlerden ötürü yaklaşık 10 yıldır ülkemizde yaşayan Suriyeli mültecilerve bu mültecilerin Türkçe öğrenme ihtiyaçları gösterilebilir. 2011 yılından itibarenSuriye’deki iç savaştan kaçarak Türkiye’ye sığınan mültecilerin ülkemizde yaşamaları vedoğan çocukların Türkiye’de doğması iki dilliliğin oluşmasına sebep olmuştur (Biçer veAlan, 2018). Bir başka sebep olarak da bu dönem aralığında birçok yeni üniversiteninaçılması gösterilebilir. Nitekim Eyüp (2020) de çalışmasında Türkçe öğretmenleri ile ilgiliyapılan tezlerin 2010 yılından sonra artmasında yeni açılan üniversitelerin ve akademikkadroların etkili olabileceğini belirtmiştir. Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminin sonyıllarda gitgide önemini arttırması (Açık, 2008) sonucunda bu alanda yapılan çalışmalarınsayısı da artmaktadır (Biçer, 2017; Boyacı ve Demirkol, 2018; Küçük ve Kaya, 2018; Çelebi,Ergül, Usta ve Mutlu, 2019; Maden ve Önal, 2021; Türkben, 2018). Bu durumun iki dilliliküzerine yapılan lisansüstü çalışmaların sayısının çoğalmasına da etki ettiği söylenebilir.
- İki dillilik üzerine yapılan lisansüstü tezlerin 29 farklı üniversitede hazırlandığıbelirlenmiştir. Çalışmaların üniversitelere dağılımı incelendiğinde tezlerin en çok GaziÜniversitesi, Hacettepe Üniversitesi ve Sakarya Üniversitesi tarafından hazırlandığısonucuna ulaşılmıştır. Bu sonucun ortaya çıkmasında bu üç üniversitede de Yurt DışındakiTürk Çocuklarına Türkçe Öğretimi Yüksek Lisans Programı’nın olması etkili olabilir. Tezler,tür bakımından incelendiğinde ise yüksek lisans tezlerinin sırasıyla en çok HacettepeÜniversitesinde; doktora tezlerinin ise en çok Gazi Üniversitesinde hazırlandığı tespitedilmiştir. Maden ve Önal’ın (2020) çalışmasında da yabancı dil olarak Türkçe öğretimialanında yapılmış olan tezlerin en fazla Gazi Üniversitesi ve Hacettepe Üniversitesitarafından hazırlandığı, Ortaköylü, Satılmış ve Eyüp’ün (2020) yurt dışında yaşayan Türkçocuklarına yönelik yapılan çalışmaları analiz ettikleri araştırmalarında da en çok tezinGazi Üniversite’sinde yapıldığı tespit edilmiştir. Bu üniversitelerde hem Türkçe hem deyabancı dil olarak Türkçe eğitimi bölümlerinin daha önceden kurulmuş olması bu sonucunortaya çıkmasında etkili olabilir (Türkben, 2018). İncelenen çalışmaların türü açısındanbakıldığında, yüksek lisans tezlerinin 28 farklı üniversitede hazırlandığı görülürkendoktora tezlerinin 7 farklı üniversitede hazırlandığı belirlenmiştir. Yüksek lisans tezlerininüniversitelere göre dağılımlarının daha fazla çeşitlilik göstermesinde iki dilliliğin yalnızcaTürkçe ve yabancı dil olarak Türkçe eğitimi ile ilgili bir kavram olmaması etkilidir. Ziraincelenen tezler arasında Dil ve Konuşma Terapisi, Türk Dili ve Edebiyatı, Psikoloji,Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi bölümleri gibi bölümler de yer almaktadır. Hazırlanandoktora tezlerinin sınırlı sayıda üniversiteler tarafından hazırlanması ise ülkemizde TürkçeEğitimi yüksek lisans programının doktora programı sayısına göre daha fazla olmasıyla açıklanabilir (Eyüp, 2020).
- İncelenen tezlerde kullanılan anahtar kelimeler incelendiğinde 205 farklı anahtar kelimekullanıldığı sonucuna ulaşılmıştır. En çok ‘iki dillilik’, ‘ana dil’, ‘Türkçe’, ‘Türkçe öğretimi’,‘tek dillilik’, ‘yazma becerisi’ anahtar kelimelerinin kullanıldığı görülmüştür. Ele alınantezlerin iki dilliliğe yönelik olmaları sebebiyle ‘iki dillilik’, ‘ana dil’, ‘tek dillilik’ kavramlarınınen çok kullanılan anahtar kelimeler arasında yer alması beklenilen bir durumdur. Avcı veKurudayıoğlu (2022) da iki dillilik çalışmalarının bibliyometrik analizini yaptıklarıaraştırmalarında, inceledikleri çalışmalarda ‘iki dillilik’, ‘ikinci dil edinimi’, ‘çokdillilik’ gibianahtar kelimelerin sıkça kullanıldığını belirlemişlerdir. Çalışmada, farklı anabilim dallarıadı altında hazırlanmış tezler olsa da birçok tez Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi AnabilimDalı adı altında hazırlanmıştır. Bu durum ‘Türkçe’ ve ‘Türkçe öğretimi’ kavramlarının ençok kullanılan anahtar kelimeler arasında yer almasında etkilidir. Benzer şekilde Eyüp(2020) de Türkçe öğretmenleri ile ilgili yapılmış tezleri incelediği çalışmasında en çokkullanılan anahtar kelimelerin yine bu alanla ilgili kelimeler olduğunu tespit etmiştir.Tezlerin konuları arasında dört temel dil becerisi önemli bir yer tutması ve bu becerilerdende konuşma becerisinden sonra en fazla yazma becerisinin ele alınması sebebiyle ‘yazmabecerisi’ kavramı en sık kullanılan anahtar kelimelerden birisidir. Sevim ve İşcan’ın (2012)Türkçe eğitimi alanında yapılmış yüksek lisans tezlerinde geçen anahtar kelimeleriinceledikleri çalışmada yazma becerisiyle ilgili anahtar kelimelerin diğer dil becerileriyleilgili anahtar kelimelerden daha fazla sayıda olduğu sonucuna ulaşılmıştır. En sıkkullanılan anahtar kelimeler incelendiğinde, ‘ana dil’ ile ‘ana dili’ anahtar kelimelerininfarklı anlam taşımalarına rağmen aynı anlamda kullanıldığı görülmüştür. Bu durum ikikelime grubu arasındaki anlam farkının bilinmediğini göstermektedir. Çalışmada tespitedilen anahtar kelimelerin büyük çoğunluğunun birer kez kullanıldığı tespit edilmiştir. Budurumun ortaya çıkmasında iki dillilik üzerine yapılan tezlerin birden fazla farklı bölümde hazırlanması etkilidir.
- Çalışmalar ele aldıkları konular açısından incelendiğinde, tezlerde toplam 27 farklıkonunun çalışıldığı belirlenmiştir. Bu durum iki dillilik alanında yapılan lisansüstü tezleringeniş bir alana yayılmasını sağlaması açısından olumludur. İncelenen tezlerde iki dilliöğrencilerin dört temel dil becerisi ile tek ve iki dilli bireylerin karşılaştırılması konularınınçoğunlukta olduğu belirlenmiştir. Büyükikiz ve Yıldız’ın (2021) yurt dışında yaşayan Türkçocuklarına yönelik yapılan lisansüstü tezleri inceledikleri çalışmada, tezlerin odaklandığıkonular arasında temel dil becerilerinin ilk sırada yer aldığı belirlenmiştir. İki dilliliküzerine yapılan tezlerde temel dil becerilerinden konuşma ve yazma üzerinde durulduğu,dinleme ve okuma becerisine yönelik herhangi bir çalışma yapılmadığı tespit edilmiştir. Budurumda iki dilliliğe yönelik çalışmalarda dinleme ve okuma becerilerinin ihmal edildiğisöylenebilir. Nitekim Büyükikiz ve Yıldız (2021) da çalışmalarında incelenen tezlerde dörttemel dil becerilerinden yazma becerisi üzerinde durulduğunu, bunu sırasıyla konuşma veokuma becerisinin takip ettiğini ve en az ele alınan konunun dinleme becerisi olduğunubelirlemişlerdir. Günaydın’ın (2020) iki dillilik ile ilgili makaleleri analiz ettiği çalışmasındatek ve iki dilli bireylerin karşılaştırılması konusunun bir kez ele alındığı belirlenmiştir.İncelenen tezlerde en fazla ele alınan diğer konuların iki dillilere Türkçe öğretimindestrateji- yöntem-teknik-etkinlik kullanımı, belirli bir bölgeye özgü iki dilliliğin incelenmesi,iki dillilik hakkında görüşler şeklinde sıralandığı, birçok konunun ise birer kez ele alındığıÇalışmada iki dillilik üzerine yapılmış lisansüstü tezlerin ağırlıklı olarak nicel çalışmalarolduğu, en çok kullanılan yöntemin ise tarama yöntemi olduğu belirlenmiştir. Nitelçalışmalarda ise en çok eylem araştırması ve fenomenoloji yöntemlerinin kullanıldığıbunun yanında nitel araştırma olduğu belirtilip hangi yöntemin kullanıldığı belirtilmeyençalışma sayısının da aynı oranda olduğu tespit edilmiştir. Alanyazın incelendiğinde en sıkkullanılan araştırma yöntemleriyle ilgili farklı sonuçlara ulaşıldığı görülmektedir.Büyükikiz ve Yıldız (2021) yurt dışında yaşayan Türk çocuklarına yönelik yapılanlisansüstü tezleri inceledikleri araştırmalarında en çok nicel yöntemlerin tercih edildiğinitespit etmişlerdir. Benzer şekilde Baki (2019) de yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ile ilgililisansüstü tezleri incelediği çalışmasında nicel yöntemlerin ağırlıkta olduğu sonucunaulaşmıştır. Günaydın (2020) ise iki dillilik ile ilgili makaleleri analiz ettiği çalışmasında,araştırmalarda en fazla nitel desenlerin kullanıldığını bununla birlikte nitel çalışmalariçerisinde yöntemi belirtilmeyenlerin çoğunlukta olduğunun altını çizmiştir. Benzer şekildeOrtaköylü, Satılmış ve Eyüp’ün (2020) yurt dışında yaşayan Türk çocuklarına yönelikyapılan çalışmaları analiz ettikleri araştırmalarında, Bölükbaş Kaya, Golynskaia ve Dereli(2019) yabancı uyruklu öğrencilerin Türkçe eğitimi üzerine hazırladıkları tezleriinceledikleri çalışmalarında, Maden ve Önal (2021) yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ileilgili lisansüstü tezleri incelediği çalışmasında ve Eyüp (2020) Türkçe öğretmenleri ile ilgiliyapılmış tezleri incelediği çalışmasında, çoğunlukla nitel yöntemlerin kullanıldığını tespitetmişlerdir. İki dillilik üzerine yapılan lisansüstü tezlerde en az kullanılan modelin karmamodeller olduğu tespit edilmiştir. Karma yöntem nitel ve nicel verilerin bir aradakullanılarak bütünleştirildiği yöntemdir ve bu yöntemde her iki veri setinin avantajlarındanyararlanılır (Creswell, 2017). Bu nedenle iki dillilik üzerine yapılan lisansüstü tezlerde dahafazla kullanılması beklenmekteydi ancak ortaya çıkan sonuç bunun tam tersinisöylemektedir. Çalışmada elde edilen bir diğer sonuç da incelenen lisansüstü tezlerdearaştırma modelinin belirtilmediği tezlerin önemli bir sayıda olmasıdır. Bu durumun yöntem bilgisi eksikliğinden kaynaklandığı söylenebilir.
- İki dillilik alanında yapılan lisansüstü tezlerde çalışma grubu olarak en fazla ortaokulöğrencilerinin tercih edildiği sonucuna ulaşılmıştır. Özçakmak’ın (2017) Türkçe eğitimialanında yapılmış lisansüstü tezleri incelediği çalışmasında da en fazla örnekleme alınangrubun ortaokul öğrencileri olduğu tespit edilmiştir. İki dillilik ile ilgili tezlerde ortaokulöğrencilerinden sonra sırasıyla yetişkinler, öğretmenler, okul öncesi öğrencileri, ilkokulöğrencileri, lise öğrencileri, üniversite öğrencileri, ebeveynler, 0-9 yaş arası çocuklar,dokümanlar, okul yöneticileri ve öğretim elemanları üzerinde çalışıldığı belirlenmiştir.Örneklem gruplarındaki çeşitlilik iki dilliliğe farklı açılardan yaklaşıldığını göstermesiaçısından olumlu bir durumdur. Alanyazında yapılmış çalışmalarda da farklı çalışmagrupları üzerinde çalışıldığını tespit eden araştırmalar mevcuttur (Büyükikiz ve Yıldız,2021; Maden ve Önal, 2021). Örneklemlerin dağılımına bakıldığında öğrencilerin büyükçoğunluğu oluşturduğu görülmüştür. Bu durumun, tezlerde doğrudan hedef kitleyeyönelik uygulamalı çalışmalar yapılmasından kaynaklandığı söylenebilir. Çalışmadan eldeedilen diğer önemli bir sonuç da incelenen tezlerde dokümanlar üzerine yapılan çalışmasayısının düşük olmasıdır. Alanyazında bu durumun tersini gösteren çalışmalarbulunmaktadır. Günaydın’ın (2020) çalışmasında en çok dokümanlar üzerinde çalışıldığı,Maden ve Önal’ın (2021) çalışmasında TÖMER öğrencilerinin ardından en fazladokümanların örnekleme alındığı; Çelebi, Ergül, Usta ve Mutlu’nun (2019) çalışmasındaise tezlerde yükseköğretimdeki yabancı uyruklu öğrenciler ile Türkçe öğretimindekullanılan setler üzerinde yoğunlaşıldığı tespit edilmiştir. Bu çalışmada dokümanlarayönelik tezlerin düşük sayıda olmasında nitel araştırma yöntemlerinin kullanıldığı tez sayısının az olmasının etkili olduğu söylenebilir.
- İncelenen tezlerden elde edilen sonuçlar incelendiğinde, en çok iki dilli bireylerin velilerininTürkçe öğrenmeye karşı olumlu tutumları olduğu, iki dillilerin zihinsel becerileri kullanmaaçısından tek dillilere göre daha iyi performans gösterdikleri ve kullanılan yöntem, teknikve stratejiler iki dilli öğrencilerin yazma becerilerini geliştirdiği sonuçlarına ulaşıldığıgörülmüştür. Belet (2009) de çalışmasında ebeveynlerin, çocuklarının Türkçeyi ve Türkkültürünü öğrenmelerini istediklerini tespit etmiştir. Benzer şekilde Şengül ve Yokuş (2021)da çalışmalarında velilerin Türkçe ve Türk kültürü derslerinin iki dilli çocuklarının kişiselgelişimlerine katkıda bulunduğunu belirtmişlerdir. Bununla yanında alanyazındaderslerde çeşitli yöntem teknik ve strateji kullanımının öğrencilerin dil becerilerinigeliştirdiği ve akademik başarıyı arttırdığına yönelik çalışmalar da bulunmaktadır (Çelik,2016; Karatay ve Uzun, 2019). Tezlerde iki dillilerin Türkçeyi kazanımlarında eksikliklergöze çarptığı, iki dilliliğin eğitime hem olumlu hem olumsuz yansımaları olduğu ve tek dillibireylerin anlatma becerilerinde iki dilli bireylere göre daha başarılı oldukları belirlenmiştir.Çalışmada, tek dilli bireylerin anlatma becerilerinde iki dilli bireylere göre daha başarılıoldukları tespit edilmiştir ancak iki dilli bireylerin dilsel yapıyı anlama becerilerinin dahagelişmiş olduğunu belirleyen çalışmalar da vardır (Yılmaz, 2014). İki dilli bireylerinçoğunluğun kullandığı dili kullanmaya daha yatkın olması ve iki dilli bireylerde baskın dilindiğer dili aşındırması çalışmada ulaşılan diğer sonuçlardandır. Baskın iki dillilik, iki dillibireylerde bir dilin kullanımının diğer dile göre ağır basması durumudur ve göçmenailelerin Türk çocuklarında gözlemlenebilmektedir (Süverdem ve Ertek, 2020). İncelenentezler arasında da yurt dışındaki Türk çocuklarda ikinci dilin ana dilden daha baskınolduğu çalışmalar bulunmaktadır. Özdemir’in (2016) çalışmasında da İskoçya’da yaşayanTürklerin öncelikli olarak İngilizce konuşmayı tercih ettiği ve İngilizce dil becerileriningelişmiş olduğu tespit edilmiştir. Ancak ana dilinde yetkinlik ikinci dil edinimini olumsuzyönde etkilememektedir (Büyükaslan, 2011). Bu sebeple iki dilli bireylerin iletişimisürdürebilmeleri için hem ana dili hem çoğunluk dilini yeterli düzeyde bilmeleri gerekmektedir (Yılmaz, 2014).
- Açık, F. (2008). Türkiye’de yabancılara Türkçe öğretilirken karşılaşılan sorunlar ve çözümönerileri. Uluslararası Türkçe Eğitimi ve Öğretimi Sempozyumu Bildirisi. Doğu Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Bölümü, Lefkoşa.
- Akkaya, N., & İşçi, C. (2016). Akademik çevrenin iki dillilik kavramı hakkında düşündükleri. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 328-343.
- Ateşal, Z. (2017a). İki dillilik ve çift dil. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1(7), 1-12.
- Ateşal, Z. (2017b). İki dilliliğin sebepleri. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1(8), 43-52.
- Avcı, M., & Kurudayıoğlu, M. (2022). Türkçede iki dillilik çalışmalarının bibliyometrik analizi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 10(1), 252-265.
- Aydın, G. (2018). İki dilli Türkçe öğretmenlerinin Türkçeye ilişkin metaforik algıları: Makedonya Örneği. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 12(25), 230-254.
- Baker, C. (2007). A parents’ and teachers’ guide to bilingualism (3th edition). Clevedon, England: Multilingual Matters.
- Baki, Y. (2019). Yabancılara Türkçe öğretimi alanındaki araştırma eğilimleri. International Journal of Language Academy, 7(3), 22-41.
- Belet, Ş. D. (2009). İki dilli Türk öğrencilerin ana dili Türkçeyi öğrenme durumlarına ilişkinöğrenci, veli ve öğretmen görüşleri Fjell İlköğretim Okulu örneği, Norveç. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (21), 71-85.
- Bican, G. (2017). İki dilliliğin tanımlanması: Kuramsal tartışmalar ve güncel yaklaşımlar. Ana Dili Eğitimi Dergisi. 5(2), 353-366.
- Bican, G., & Demir, N. (2018). Danimarka'da Türkçe-Danca konuşan öğrencilerin dil baskınlığının iki dillilik temelinde incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 43(194).
- Biçer, N. (2017). Yabancılara Türkçe öğretimi alanında yayınlanan makaleler üzerine biranaliz çalışması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (27), 237- 245.
- Biçer, N., & Alan, Y. (2018). İki dillilik bağlamında Suriyeliler üzerinde Türkçenin etkisi. Yeni Türkiye Yeni Türk Dili Özel Sayısı-II, 24(100), 346-352.
- Boyacı S., & Demirkol, S. (2018). Türkçe eğitimi alanında yapılan doktora tezlerinin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(2), 512-531.
- Bölükbaş Kaya, F., Golynskaia, A., & Dereli, K. (2019). Türkçe eğitimi üzerine yabancıöğrencilerce yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8(2), 1052- 1067.
- Bussmann, H. (1996). Routledge Dictionary of Language and Linguistics. London: Routledge.
- Büyükaslan, A. (2011). Türkçe konuş(a)mayan Türk çocukları: yurt dışındaki Türk çocukları. Yetişkin Bildirileri Kitabı, 75.
- Büyükikiz, K. K., & Yıldız, A. G. (2021). Araştırmalar Ne Diyor? Yurt Dışındaki TürkÇocuklarına Türkçe Öğretimine Yönelik Yapılan Lisansüstü Araştırmalarının Değerlendirilmesi. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 9(2), 81-95.
- Cengiz, A. K. (2006). Dil kültür ilişkisi açısından Hatay’da iki dillilik (Yayımlanmamışyüksek lisans tezi). Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
- Creswell, J. W. (2017). Karma yöntem araştırmalarına giriş. (M. Sözbilir, çev. ed.). Ankara: Pegem Akademi.
- Creswell, J. W. (2019). Eğitim araştırmaları: nicel ve nitel araştırmanın planlanması,yürütülmesi ve değerlendirilmesi. (H. Ekşi, çev. Ed.). İstanbul: EDAM Yayınları.
- Crystal, D. (2007). Dillerin katli-Bir dilin ölümü bir milletin ölümüdür. (Çev. G. Cansız). İstanbul: Profil Kitap.
- Cummins, J. (1979). Linguistic interdependence and the educational development of bilingual children. Review of Educational Research, 49(2), 222-251.
- Çalık, M., & Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39(174), 33-38.
- Çelebi, C., Ergül, E., Usta, B., & Mutlu. M. (2019). Türkiye’de yabancılara Türkçe öğretimialanında hazırlanmış lisansüstü tezler üzerine bir meta-analiz çalışması. Temel Eğitim Dergisi, 1(3), 39-52.
- Çelik, Y. (2016). Fransa’da yaşayan iki dilli Türk çocuklarına öz düzenleyici öğrenmestratejileriyle Türkçe öğretimi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Çanakkale OnSekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
- Çelik, M. E. (2020). İki dillilik ve Bulgaristan Türklerinin iki dilliliği üzerine bir inceleme. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 10(20), 241-262.
- Demirel, G. (2019). İki dillilik ve Hollanda’daki iki dilli Türk çocuklarının anadilleri vehâkim dilleri arasındaki ilişki üzerine bir inceleme. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 1312-1339.
- Demirdöven, G. H. ve Okur, A. (2017). İki dilli Türkçe öğretmeni adaylarının iki dillilikolgusuna yönelik görüşleri (Duisburg/Essen Üniversitesi örneği). Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(4), 774-805.
- Eyüp, B. (2020). Türkçe öğretmenleri ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin eğilimleri: bir içerikanalizi (2000-2019). RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (21), 536-558.Eyüp, B., & Güler, E. B. (2020). İki dilli Türk çocukların dil tercihleri ve bu tercihlerinin sebepleri: Londra örneği. Researcher, 8(3), 1-24.
- Grosjean, F. (1982). Life with two languages: an introduction to bilingualism. Cambridge, MA: Harvard University Press.
- Günay, V. D. (2015). İki ya da çok dillilik ve Avrupa toplumu. Turkophone, 2(1), 68-72.
- Günaydın, Y. (2020). İki dillilik ile ilgili yayımlanan makalelerin incelenmesi (2010-2020). International Journal of Language Academy, 8(5), 352-365.
- Kalı, G., Özkaya, P. G., & Coşkun, M. (2021). Türkçe öğretmenlerinin iki dilli ortaokulöğrencilerinin Türkçe konuşma becerilerine yönelik görüşleri. Milli Eğitim Dergisi, 50(230), 195-220.
- Karatay, H., & Uzun, O. (2019). Seçici dinleme stratejisi öğretimi ile 5. sınıf öğrencilerinindinlediğini not alma ve özetleme becerilerinin geliştirilmesi. Millî EğitimKesmez, A. (2015). İki dillilik, Zazaca-Türkçe iki dilli akademisyenlerde dil kullanımı vetercihler. Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi, 1(1), 157-165.
- Küçük, S., & Kaya, E. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ile ilgili hazırlanan tezlerdegeçen anahtar kelimelere yönelik içerik analizi. Journal of History Culture and Art Research, 7(5), 442-456.
- Leseman, P. P. M. (2000). Bilingual vocabulary development of Turkish preschoolers in theNetherlands. Journal of Multilingual and Multicultural Development, 21(2), 93–112. Mackey, W. F. (1967). Bilingualism as a world problem. Montreal: Harvest House.
- Maden, S., & Önal, A. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ile ilgili lisansüstü tezlerinaraştırma eğilimleri. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi, 7(1), 42-56.
- Merriam, S. (2018). Nitel araştırma-desen ve uygulama için bir rehber. (Çev. Ed. S. Turan). Ankara: Nobel Yayıncılık.
- Oksaar, E. (1992), Intercultural communication in multilingual settings. International Journal of Applied Linguistics, 2, 3–16.
- Ortaköylü, S., Satılmış, S., & Eyüp, B. (2020). Yurt dışında yaşayan Türk çocuklarınayönelik yapılan araştırmalar üzerine bir analiz çalışması. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(1), 87-112.
- Özçakmak, H. (2017). Türkçe eğitimi lisansüstü araştırmalarında yeni yönelimler (2011- 2015). Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(3), 1607-1618.
- Özdemir, S. (2016). İskoçya’da yaşayan Türklerin dil kullanımları ve dil tercihlerinde bireysel etmenler. Turkish Studies, 11(4), 761-782.
- Robert, M. S. (2017). The bilingual world: a study on bilingualism and its cognitive effects. Barcelona: Universitat Pompeu Fabra.
- Saydı, T. (2013). Avrupa Birliği vizyonuyla ikidillilik, çokdillilik ve eğitimi. Journal of International Social Research, 6(28), 269-283.
- Sevim, O., & İşcan, A. (2012). Türkçenin eğitimi ve öğretimi alanında yapılan yüksek lisanstezlerinde geçen anahtar kelimelere dönük bir içerik analizi. Turkish Studies, 7(1), 1863-1873.
- Süverdem, F. B. ve Ertek, B. (2020). İki dillilik ve iki kültürlülük: göç, kimlik ve aidiyet. TheJournal of International Lingual Social and Educational Sciences, 6(2), 183-207.
- Şahin, E. Y., Kana, F., & Varışoğlu, B. (2013). Türkçe eğitimi bölümlerinde yapılanlisansüstü tezlerin incelenmesi. International Journal of Human Sciences, 10(2), 356- 378.
- Şengül, K., & Yokuş, Y. (2021). İsveç’te yaşayan iki dilli Türk çocuklarının Türkçe öğrenme ve kullanma durumlarına ilişkin veli görüşleri. Asya Studies, 5(17), 15-32.
- Türk, H. & Cengiz, K. (2014). Hatay'da iki dillilik ve iki dillilikten kaynaklanan dilkarışması/bilingualism in Hatay and interference due to bilingualism. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(12), 190-208.
- Türkben, T. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi alanında yapılan lisansüstüçalışmaların değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2464-2479.
- Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Yılmaz, M. Y. (2014). İki dillilik olgusu ve Almanya’daki Türklerin iki dilli eğitim sorunu. Turkish Studies, 9(3), 1641-1651.
- Yılmaz, M. Y., & Demirel, G. (2016). İki dillilik ve türleri üzerine. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 3, 1693-1701.
