KLASİK ROMANDA SÖZLÜ DİLE ÖZGÜ DİLSEL GÖSTERGELERİN ANALİTİK YORUMLANMASI (YAŞAR KEMAL’İN “İNCE MEMED” ROMANI)
Author :
Abstract
Yazı dilinde sözlü dil inceleme alanı yıllarca ilgi çeken bir dilbilim sahasıdır. Sözlü dil kullanımı bakımından, Türkçenin ve Türk Edebiyatının zenginliği ve çeşitliliği dilbilim araştırmalarına dilsel veri tabanı ve kullanımı açısından kuşkusuz gözle görülür önemli imkânlar sağlamaktadır. Özellikle Edebiyatta, tiyatro ve şiir gibi edebî türlerin yanı sıra romanda da konuşma dilinin farklı yapıları kullanılır. Konuşma dili açısından romanı diğer edebî yazı ve metinlerden ayıran en belirgin özellik romanda “Diyalog etkileşimi” diye tabir edilen karşılıklı konuşmaların yer almasıdır. Sözlü dilin farklı dil düzlemleri olduğu düşünüldüğünde, biz burada daha ziyade Edebiyatta karşılıklı konuşma dili üzerinde duracağız. Romanın dilsel ve biçemsel zenginliğine önemli katkıda bulunan bu sözdizimsel kısımların dilbilimsel açıdan incelenmesi büyük önem arz etmektedir. Söylem ve Sözceleme Dilbilimin konusu olan bu çalışmalarda sözlü söylemlerin çözümlenmesi “sözce” denilen dilsel kuruluşun öncelikle “biçimbilim/sözdizim/anlambilim ilişkili bir yaklaşımla mümkündür. Ancak bu dilbilimsel yaklaşıma mutlaka Sözceleme kuramını da eklemek günümüz dilbilim çalışmalarında artık zarurî hale gelmiştir. Özellikle sözlü dilde söylem ve sözce araştırması ancak böyle çok yönlü pragmatik bir yöntem ve yaklaşımla verimli olabilir. Bu çalışmada Yaşar Kemal’in “İnce Memed” (1955) başlıklı romanında geçen karşılıklı konuşmalar söylem dilbilimi ışığında incelenecektir. Bunun için, öncelikle karşılıklı konuşmaları barındıran farklı yapıdaki sözceler biçimbilim ve sözdizim esaslarına göre özenle seçilerek tasnif edilecektir. Daha sonra, bu sözceler söylem çözümlemesi yapılarak dilbilimsel, yani söylemsel ve sözcelemsel özellikleri bakımından gözlemlenmeye çalışılacaktır. Böylece romanda sözlü dile özgü söylemsel göstergeleri sınıflandırmak ve yorumlamak suretiyle Türkçe Söylem Dilbilimi ve Sözceleme Dilbilimine bir katkı sunmayı amaçlıyoruz. Bu çalışmayı gerçekleştirirken gerek Türk Dilbilimi gerekse de Batı Dilbilimine ait kaynak eserlerden yararlanacağız.
Keywords
Abstract
The study of spoken language in written discourse is a field of linguistics that has attracted attention for years. Regarding the actual use of spoken language, the richness and diversity of the Turkish language and literature undoubtedly provide significant opportunities for linguistic research using linguistic databases and corpora. Regarding spoken language, the most distinctive feature that distinguishes the novel from other literary texts is that there are mutual conversations in the novel, generally known as "talk in interaction". Considering that various aspects of spoken language can be studied on different levels; we tend to focus here more on the mutually constructed speech behavior in literature. It is of great importance to examine these syntactic units, which contribute significantly to the linguistic and stylistic richness of the novel, from a linguistic point of view. The analysis of spoken discourses is possible by considering a major unit of speech called “utterance” primarily within a “morphological, syntactic, semantic” relationship. However, adding the Enunciation theory to this linguistic approach has become indispensable in today's linguistic studies. The study of discourse and utterance, especially in spoken language, can only be fruitful with such a multifaceted pragmatic method and approach. In this study, the mutual conversations in Yaşar Kemal’s novel titled “İnce Memed (Thin Memed)” (1955) will be examined in the light of discourse linguistics. To this end, first of all, different types of utterances that contain mutual speeches will be carefully selected and classified based on the principles of morphology and syntax. A discourse-analytic approach will then be adopted to study these utterances to observe their discursive and enunciative features. Thus, we aim to contribute to Turkish Discursive and Enunciative Linguistics by classifying and interpreting the discursive signs specific to spoken language in the novel.
Keywords
- Aksan, D. (1993). Türkçenin gücü (Türk dilinin zenginliklerine tanıklar). (3. Basım) Ankara: Bilgi Yayınevi.
- Banguoğlu, T. (1995). Türkçenin grameri. (4. Baskı) Ankara: TDK Yayınları.
- Bazin, L. (1987). Introduction à l’étude pratique de la langue turque. Paris: Librairie d'Amérique et d’Orient Adrien Maisonneuve.
- Blanche-Benveniste, Cl. (1997). Approche de la langue parlée en français. Paris: Ophrys. Culioli, A. (1990). Pour une linguistique de L’énonciation. Opérations et représentations. (Vol. 1) Paris: Ophrys.
- Demircan, Ö. (1996). Türkçenin sesdizimi. İstanbul: Der Yayınları.
- Ergin, M. (1990). Türk dil bilgisi. (19. Baskı) İstanbul: Bayrak Basım Yayın.
- Golstein, B. (1997). Grammaire du turc. Paris: L'Harmattan.
- Kemal, Y. (1995). İnce Memed 1. (1. Basım: 1955) İstanbul: Adam Yayınları.
- Korkmaz, Z. (1992). Gramer terimleri sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
- Maingueneau, D. (2009). Les termes clés de L’analyse du discours. (2. Baskı) Paris: Éditions du Seuil.
- Sarıca, M. (Ed.). (2005). Sözlü dil yapısı (Yeni dilbilim kuramları ışığında). İstanbul: Multilingual.
- Uras A., S. Yılmaz ve M.-A. Morel (Ed.). (2004). Vers une grammaire linguistique du turc (A La lumière des théories actuelles en linguistique française) Istanbul: Multilingual.
- Sarfati, G.E. (2007). Éléments d’Analyse du discours. Paris: Armand Colin.
- Saussure, F. (1985). Genel dilbilim dersleri. (B. Vardar, Çev.) Ankara: Birey ve Toplum Yayınları.
- Vardar B. (1998). Açıklamalı dilbilim terimleri sözlüğü. İstanbul: ABC Yayınevi.
- Zülfikar, H. (1977). Yüksek öğretimde Türkçe yazım ve anlatım. (1. Baskı) İstanbul: İlyaz Basımevi.
