Author :
Abstract
İskender Pala romanlarında Türk-İslam geleneğini, Osmanlı tarihini, Doğu mitolojisini ve İran kültürünü heyecan ve macera unsurlarıyla bir araya getirir. Bu özellikleri taşıyan romanlarından biri de Azdahak’tır. Bu çalışmada Pala’nın Azdahak isimli romanına 16. yüzyıl Osmanlı Devleti’nin hangi yönleriyle yansıdığının belirlenmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma yönteminin ve durum çalışması deseninin kullanıldığı bu çalışmada veriler, Pala’nın 2025 yılında Kapı Yayınlarından çıkan romanından elde edilmiştir. Veri toplama aracı olarak doküman incelemesinin işe koşulduğu çalışmada veriler, tümevarımcı içerik analizine uygun şekilde ele alınmıştır. Çalışmanın sonucunda yazarın 16. yüzyıl Osmanlı Devleti’ne dair kimi özellikleri eserine yansıttığı görülmüştür. Bunlardan ilki, halk ve devlet ricali arasında cehaletin yaygınlaşması ile devlet yönetiminde bilimin ikinci plana itilmesidir. Böylece Pala, 16. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde kendini göstermeye başlayan zihniyet değişimine işaret eder. Romanda norm dışı davranışlar sergileyenlere ve devletin bu kişilere verdiği cezalara yer verilir. Her dinden insanın hatta tanrıtanımazların inançlarını ve inançsızlıklarını yaşayabildiği, bazı devşirmelerin İslamiyet’e ve Hristiyanlığa mahsus ritüelleri bir arada uyguladığı fark edilir. Ramazan ayı bağlamında ise Müslüman halk ile devlet din ortak paydasında birleşir. Bunun yanında Pala, haberleşmenin birer aracı olarak güvercinlere ve arzuhalcilere yer verir. O, meslekleri, dinî anlayış ve yaşama şekillerini, etnik özellikleri ve gençlerin ruh hâllerini kıyafetler üzerinden romanına yansıtır. Yazar, Müslüman kadınların yanlarında bir erkek olmadan toplumsal yaşama katılabildiklerine ve sivil ve askerî merasimlere değinir.
Keywords
Abstract
İskender Pala brings together the Turkish-Islamic tradition, Ottoman history, Eastern mythology, and Iranian culture with elements of excitement and adventure in his novels. One of his novels that bears these characteristics is Azdahak. This study aims to determine the aspects of the 16th-century Ottoman Empire reflected in Pala's novel Azdahak. In this study, where a qualitative research method and case study design were used, the data were obtained from Pala's novel published by Kapı Publications in 2025. In the study where document review was used as the data collection tool, the data were handled in accordance with inductive content analysis. As a result of the study, it was seen that the author reflected some characteristics of the 16th-century Ottoman Empire in his work. The first of these is the spread of ignorance among the public and state officials and the pushing of science into the background in state administration. Thus, Pala points to the change in mentality that began to manifest itself in the Ottoman Empire in the 16th century. The novel covers those who exhibit abnormal behavior and the punishments given by the state to these people. It is noticed that people of all religions, even atheists, can live with their beliefs and disbeliefs, and some devshirme practice rituals specific to Islam and Christianity together. In the context of Ramadan, the Muslim people and the state unite on the common ground of religion. In addition, Pala includes pigeons and petition writers as means of communication in his novel. He reflects the professions, religious understanding and lifestyles, ethnic characteristics, and the mood of young people through their clothes in his novel. The author points out that Muslim women can participate in social life without a man accompanying them and in civil and military ceremonies.
