Author:
Abstract
Lehçeler arası ya da lehçe içi, zaman içinde oluşan farklılıkların birtakım usullerle giderilmesi sonucu okurların metinler ile buluşabilmesini sağlayan dil içi çeviri, bu ve buna benzer amaçlar doğrultusunda özellikle dil reformu ve daha sonraları Türk dünyasındaki sınırların ortadan kalkması ile Türk kültür hayatında aktif bir çalışma sahasının adı olmuştur. Bu çalışmada Oğuz Atay’ın Demiryolu Hikâyecileri-Bir Rüya adlı hikâyesinin 1978 yılı Ocak ayında Türk Dili dergisinde yayımlanmış şekli ile Atay’ın kaleminden çıkmış hâli karşılaştırılmış, metne müdahalenin boyutları, başvurulan usuller elde edilen veriler üzerinden ortaya konmaya çalışılmıştır. Her iki metinde değiştirme, ekleme, çıkarma başlıkları altında ek, kelime, cümle, söz dizimi düzeyinde gerçekleşen değişiklikler tespit edilmiş, metinlerin zamanı dikkate alınarak yorumlanmıştır. Metne yapılan müdahalede öne çıkan husus, alıntı 144 kelimenin 57’sinde değişikliğe gidilmesi olmuştur. Bu değişikliklerin bir kısmı bahsi geçen kelimelerin kullanıldığı bütün cümlelerde yapılırken bir kısmında ise değişiklik bir kelimenin metindeki bütün kullanımlarına yansımamıştır. Ek düzeyinde değiştirme, ekleme, çıkarma; kelime düzeyinde ekleme, çıkarma metne yapılan diğer müdahalelerdir. Söz dizimi düzeyinde yapılan değişiklik, en az uygulanan müdahale şekli olmuştur. Metinde yapılan bütün değişiklikler, kendi içinde tutarlı ve düzenli bir şekilde, yazarın önüne geçmeden temsil ettiği anlayışın izlerini silmeden gerçekleştirilmelidir. Bu anlamda Demiryolu Hikâyecileri-Bir Rüya’da yapılan değişiklikler yazarın edebî anlayışının, dile dair yaklaşımı ve üslubunun gözden kaçırıldığı bir uygulamaya dönüşmüştür.
Keywords
Abstract
Intralingual translation has become the name of an active field of study in Turkish cultural life, especially with the language reform and later the disappearance of the borders in the Turkish world. In this study, Oğuz Atay's story Demiryolu Hikâyecileri-Bir Rüya, published in January 1978 in Türk Dili magazine, and the version written by Atay were compared, and the dimensions of the intervention to the text, the methods applied were tried to be revealed through the data obtained. In both texts, changes in affixes, words, sentences, and syntax were determined under the headings of replacement, addition, and extraction, and they were interpreted considering the time of the texts. The prominent issue in the intervention of the text was the changes made in the words. Changes were made in 57 of the 144 loan words. While some of these changes were made in all sentences using the words mentioned above, in some of them, the change was not reflected in all uses of a word in the text. Replacement, addition, and extraction in affixes; addition and extraction in words are other interventions to the text. Syntactic change was the least applied form of intervention. All changes made in the text should be done in a consistent and orderly manner, without erasing the traces of the understanding it represents without getting in the way of the author. In this sense, the changes made in Demiryolu Hikâyecileri-Bir Rüya have become an application in which the author's literary understanding, approach to language, and style are overlooked.