Author :
Abstract
Metin yapısı, okuyucuya mesaj taşımak için metindeki düşüncelerin ne şekilde organize edildiğini gösterir. Metin yapıları genel olarak küçük yapı, büyük yapı ve üst yapı şeklinde değerlendirilmektedir. Metnin yapısına ait unsurları ve bunların metindeki işlevlerini kavrayıp tespit edebilen bir birey, kendi yazacağı metinler için de daha sağlam bir yapı oluşturabilir. Özellikle yazma becerisini geliştirmede temel sorumluluğu üstlenecek olan Türkçe öğretmeni adayları, metinde yer alan bilgilerin nasıl kurgulandığını, metin yapılarının metnin işleviyle nasıl ilişkilendirildiğini bilmelidir. Bunun yanı sıra öğretmen adaylarının kendilerini yazılı olarak ifade etme gücüne sahip olmaları beklenir. Dolayısıyla öğretmen adayları türlerin yapısını bilmeli, metinlerde bunları tespit edebilmeli ve kendi oluşturduğu metinlerde kullanabilmelidir. Bu çalışmada, Türkçe öğretmeni adaylarının yazdıkları hikâye metinlerinden hareketle metnin üst yapı unsurlarını kullanma becerileri değerlendirilmeye çalışılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2015-2016 eğitim öğretim yılında Necmettin Erbakan Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Türkçe Öğretmenliği Bölümünde öğrenim gören 61 Türkçe öğretmeni adayı oluşturmaktadır. Çalışma betimsel olup tarama modelinde desenlenmiştir. İncelenen hikâyeler 8 alt başlıktan oluşan metnin üst yapı unsurlarına göre değerlendirilmiştir. Öğretmen adaylarının bu alt başlıklardan karakter, mekân ve zamanı işlemede yüzeysel kaldıkları, olay örgüsüyle bu unsurları ilişkilendiremedikleri gözlemlenirken serim, düğüm ve çözüm bölümlerinin işlenişinde başlatıcı olaya yer verme, çözüm önerisi getirme, çözüm için harekete geçme, olayı sonuçlandırma gibi unsurları çoğunlukla kullandıkları belirlenmiştir. Olayların aktarılmasında daha çok kronolojik bir sıra takip eden öğretmen adayları, hikâyenin önemli unsurlarından biri olan anlatıcı tipinde ise ağırlıklı olarak hâkim anlatıcı tipini tercih etmişlerdir.
Keywords
Abstract
Text structure shows how ideas in a text are organized in order to transmit messages to readers. Text structures are generally evaluated as minor structure, major structure and superstructure. An individual who can comprehend elements belonging to text structure and their functions in the text may form a more solid structure for the text s/he write. Particularly, preservice Turkish-language teachers who will take the main responsibility in developing writing skills must know how to fictionalize information in a text, how to associate text structures to the function of a text. In addition to this, preservice teachers are expected to have the capacity to express themselves in writing. Accordingly, preservice teachers must know the structures of literary genres, be able to determine them in texts and use them in texts created by themselves. In this research, the skills of preservice Turkish-language teachers in using elements of superstructure in stories written by them were tried to be evaluated. The study group of the research consists of 61 preservice Turkish-language teachers studying at Necmettin Erbakan University Ahmet Keleşoğlu Faculty of Education The Department of Turkish-language Teaching in 2015-2016 academic year. It is a descriptive research designed in survey model. The examined stories were evaluated considering superstructure elements of the text which included 8 sub-titles. It was observed that preservice teachers were superficial in manipulating characters, place and time, they could not associate plot to these elements, on the other hand, they mostly included elements such as including an initiating event in developing exposition, climax and resolution parts, offering a solution, taking the action to resolve, concluding the event. The preservice teachers followed a chronological order to convey the events, and they mostly preferred third person omniscient as the narrator type which is one of the important parts of a story.
Keywords
- Adalı, O. (2003). Anlamak ve anlatmak. Ankara: Pan Yayıncılık.
- Akça, G. (2002). Hikâye haritası yönteminin 4. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama beceri düzeyleri üzerine etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Aktaş, Ş. (1984). Roman sanatı ve roman incelemesine giriş. Ankara: Birlik Yayınları.
- Akyol, H. (1999). Hikâye haritası yöntemiyle metin öğretimi. Millî Eğitim Dergisi, 142, 55- 57.
- Arıcı, A. F. (2008). Üniversite öğrencilerinin yazılı anlatım hataları. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, XXI(2), 209-220.
- Baumann, J.F. & Bergeron, B.S. (1993). Story map instruction using children's literature: effects on first graders' comprehension of central narrative elements. Journal of Readin Behaviour, 25(4), 407-437.
- Başaran, M. (2010). Öğretim kademesine göre öğrencilerin hikâye unsurlarına ilişkin beklentileri. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 119-139.
- Baştuğ, M. ve Keskin, H. K. (2013). Öğrencilerin hikâye edici metinlerdeki problemi belirleme becerilerinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 284-290.
- Bayat, N. (2014) Sürece dayalı yazma yaklaşımının yazma başarısı ve kaygısı üstündeki etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14 (3), 1123-1141.
- Bilgin, N. (2006). İçerik analizi. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
- Boulineau, T., Fore, C., Hagan-Burke, S. & Burke, M. D. (2004). Use of story-mapping to increase the story-grammar text comprehension of elementary students with learning disabilities. Learning Disability Quarterly, 27(2), 105-121.
- Bourneur, R., & Quellet, R. (1989). Roman dünyası ve incelemesi. (Çev. Gümüş, H.). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Corbin, J. M. & Strauss, A. C. (2007). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. Thousand Oaks, CA: Sage Publication.
- Coşkun, E. (2005). İlköğretim öğrencilerinin öyküleyici anlatımlarında bağdaşıklık, tutarlılık ve metin elementleri. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Coşkun, E. (2009). Türkçe öğretiminde metin bilgisi. İçinde A. Kırkkılıç ve H. Akyol (Ed.) İlköğretimde Türkçe öğretimi. (s. 231-283). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Coşkun, E., ve Tiryaki, E. N. (2011). Tartışmacı metin yapısı ve öğretimi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 63-73.
- Coşkun, E., ve Tiryaki, E. N. (2013). Üniversite öğrencilerinin tartışmacı metin yazma becerileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(2), 102-115.
- Çakmak, E. (2013). Metin yapısı öğretiminin öğretmen adaylarının tartışmacı yazma becerilerine etkisi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9(4), 379-389.
- Davis, Z. T. (1994). Effects of prereading story mapping on elementary readers' comprehension. The Journal of Educational Research, 87(6), 353-360.
- Demir, A. (2011). Mekânın hikâyesi hikâyenin mekânı. İstanbul: Kesit Yayınları.
- Dilidüzgün, Ş. (2013). Metindilbilim dersinin Türkçe öğretmen adaylarının okuma etkinlikleri geliştirme yetilerine etkisi. Turkish Studies, 8(1), 1239-1258.
- Dimino, J., Gersten, R., Carnine, D., & Blake, G. (1990). Story grammar: An approach for promoting at-risk secondary students' comprehension of literature. The Elementary School Journal, 91, 19-32.
- Doğan, Y. (2002). Türkçe öğretmenliği birinci sınıfta okuyan öğrencilerin okuma ve yazma becerileri ile genel kültür düzeyleri üzerine bir araştırma. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Gökçe, B., ve Sis, N. (2011). Gülten Dayıoğlu’nun çocuk öykülerinin “hikâye haritası” yöntemine göre incelenmesi ve genel bir değerlendirme. Turkish Studies, 6(3), 19251949.
- Gömleksiz, M. N., ve Bozpolat, E. (2014). Hikâye haritası ölçeğine ilişkin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(1), 73-82.
- Günay, V. D. (2003). Metin bilgisi. İstanbul: Multilingual Yayınları.
- Güneş, F. (2013a). Türkçede metin öğretimi yerine metinle öğrenme. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Türkçenin Öğretimi Özel Sayısı, 6(11), 603-637.
- Güneş, F. (2013b). Türkçe öğretiminde yaklaşımlar ve modeller. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
- Kan, M.O., ve Tiryaki, E.N. (2015). Türkçe öğretmeni adaylarının metin oluşturmadaki sorunları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 550-562.
- Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
- Kaynaş, E. (2014). Beşinci sınıf öğrencilerinin öyküleyici metin yazma becerilerinin değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
- Kılıç, B. (2012). İlköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin yazdıkları öyküleyici metinler üzerine bir inceleme. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
- Kurudayıoğlu, M., ve Yılmaz, E. (2014). Türkçe öğretmeni adaylarının oluşturdukları ikna edici metinlerin yapı açısından incelenmesi. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 2(1), 12-21.
- Lubin, J., & Sewak, M. (2007). Enhancing learning through the use of graphic organizers: A review of the literature. Lynchburg College Online Journal of special Education, 4,
- Özdemir, N.H., ve Erdem, İ. (2011). Türkçe öğretmeni adaylarının yazma alışkanlıklarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal BilimlerDergisi, 4(2), 101-125.
- Saenz, L. M., & Fuchs, L. S. (2002). Examining the reading difficulty of secondary students with learning disabilities. Remedial and Special Education, 23(1), 31-32.
- Sallabaş, E. (2008). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin öyküleyici yazılı anlatımlarında metin ögelerine yer verme düzeyleri. Gazi Türkiyat Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 1(2), 193-205.
- Short, E. J., & Ryan, E. B. (1984). Metacognitive differences between skilled and less skilled readers: Remediating deficits through story grammar and attribution training. Journal of Educational Psychology,76, 225-235.
- Sinan, A.T., ve Demir, S. (2011). İlköğretim ikinci kademe Türkçe ders kitaplarındaki anlatısal metinlerin yapı özellikleri ve programa uygunluğu. Turkish Studies, 6(3),
- Smith, B.D. (2004). The reader’s handbook: reading strategies for college and every day life. New York: Teacher College Press.
- Şahin, İ. (2012). İlköğretim öğrencilerinin hikâye edici metinlerde özetleme ve anafikir bulma becerileri üzerinde hikâye haritalarının etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
- Tekin, M. (1989). Roman sanatı ve romanın unsurları. Konya: Selçuk Üniversitesi Basımevi. Temizkan, M., ve Atasoy, A. (2014). Türkçe ders kitaplarında yer alan hikâye türündeki metinlerin üst yapı açısından değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 3(3), 210-237.
- Ülper, H. (2008). Bilişsel süreç modeline göre hazırlanan yazma öğretimi programının öğrenci başarısına etkisi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Ülper, H. (2009). The effect of visual strategies on textual structures in listening process to comprehension level of the listeners. Procedia Social and Behavioral Sciences, 1, 568–574.
- VanDijk, T.A., & Kintsch, W. (1983). Strategies of discourse comprehension,New York:AP.
- Yasul, A.F. (2014). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin öyküleyici metin yazma becerilerinindeğerlendirilmesi (Muş ili merkez ilçesi örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
- Yaylacık, A. (2014). Üstün yetenekli öğrencilerin öyküleyici metin yazma becerileri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
- Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2008). Nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
- Yılmaz, M. (2008). Hikâye haritası yönteminin okuduğunu anlamaya etkisi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 212-225.
- Yılmaz, S.K. (2008). İlköğretim altıncı sınıf öğrencilerinin öyküleyici metin yazma becerileri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
