Author :
Abstract
Eşdizimlilik bilgisi bir dili hem ana dili hem de ikinci dil olarak öğrenenler için önemli bir yeterlilik düzeyidir. Bir sözlükçü hem ana dili konuşurları hem de Türkçeyi ikinci dil olarak öğrenenler için hazırlanacak öğrenci ya da okul sözlüklerinde eşdizimilik bilgisine mutlaka yer vermelidir. Bir öğrenci sözlüğünde eşdizimlilik bilgisi arttıkça öğrencinin metin çözümleme ve metin oluşturma becerileri de o denli gelişir ve kolaylaşır. Bununla birlikte eşdizimlilik bir sözlükçü için en büyük tehditlerden biridir. Özellikle öğrenci sözlüklerinde eşdizimsel yapılardan ne kadarının, hangi türünün, nerede, nasıl sunulduğu oldukça önemlidir. Eşdizimlilik bilgisinin gelişigüzel verilmesi, olması gereken yerde sunulmaması öğrencilerin gereksinimlerini karşılamadığı gibi sözlüklerin yorucu ve kullanılamaz hâle gelmesine yol açar. Eşdizimsel yapılar bir dilin söz varlığının gözardı edilemeyecek unsurlarından biri olarak sözlüklerin görmezden gelemediği sözcük birleşmeleridir. OALD ve LDCE gibi çağdaş öğrenci sözlüklerinin aksine Türkçe öğrenci sözlüklerinin eşdizimsel yapıları pek önemsemediği, Türkçede eşdizimlilik farkındalığı olmadığından eşdizimsel yapıların gelişigüzel biçimde betimlendiği, çoğu zaman bu yapılara hiç yer verilmediği; deyim, kalıp söz ve birleşik fiil gibi diğer sözcük birleşmeleriyle karıştırıldığı görülür. Eşdizimsel yapıların deyim ve kalıp söz gibi diğer sözcük birleşmelerinden ayrılması, Türkçe öğrenci sözlüklerinde sözlüğün işlevlerine ve türüne göre tutarlı ve sistemli biçimde betimlenmesi gerekir.
Keywords
Abstract
Collocational knowledge is an important level of proficiency for both native speaker and non-native speaker. An lexicographer necessarily need to include the collocation knowledge to mono-lingual and bi-lingual dictionaries of learner or school that will be prepeared for both native speaker and non-native speaker of Turkish. As collocation knowledge increase in a dictionary of learner, so learner’s proficiency of decoding and encoding also develops and gets easy. However, collocation is one of the most major threats in terms of lexicographer. Specially, it is quite important that how many, what type, where, how collocational structures are presented in a learner’s dictionaries. The fact that collocations are throwed together and are presented in the place where they need to stay on causes dictionries to be tiring and unusable; besides, they also not satisfy the needs that learners need. Collocational structures which one can not overlooks as an important item of vocabulary of a language are word combinations that dictionaries can’t also have ignored. Unlike OALD and LDCE which are contemporary learner’s dictionaries, it is understood that learner’s dictionaries of Turkish ignore the collocational structures and they are describes either cursorily because of collocational unawareness specially in monolingual learner’s Turkish and are mostly confused with such other word combinations as idioms, routine, formulaic expressions and compound verbs. Collocational structures need be distinguished form such other word combinations as idioms and formulaic expressions, and need be described in monolingual and bilingual dictionries consistently and systematically.
Keywords
- ALLERTON, D. (1984). Three (Or Four) Levels Of Word Cooccurence Restriction. Lingua 63, pp. 17-40.
- ATKINS, B. T. Sue and Michael RUNDELL. (2008). The Oxford Guide to practical lexicography. Oxford University Press.
- BENSON, M., BENSON E. and R. ILSON. (1986a). The BBI combinatory dictionary of English, Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
- BENSON, Morton, BENSON, Evelyn, ILSON, Robert. F. (1986b). Lexicographic Description of English, Amsterdam: John Benjamins Publishing Company.
- BAUER, Laurie (1983). English word-formation. Cambridge: Cambridge University Press.
- COWIE, A. P. (1998). Phraseology: Theory, analysis, and applications. Oxford: Clarendon Press.
- COWIE A.P. (1981). The treatment of collocations and idioms in Learners' Dictionaries. Applied Linguistics, II, ss. 223-235. . (2012). Dictionaries, language learning and phraseology. International Journal of Lexicography, Vol. 25, No. 4, ss. 386–392. . (1996). Phraseology. In the encyclopedia of language and linguistics, (Ed. Keith Brown). Oxford: Elsevier, ss. 579-584. . (1988). Stable and creative of vocabulary use. Vocabulary and Language Teaching, (Eds. Ronald Carter and Michael McCarthy). Malaysia: Longman, ss. 127-139.
- COWIE, A. P. vd. (1993). Oxford Dictionary of English ıdioms. Hong Kong: Oxford University Press.
- COWIE, A. P. and R. Mackin. (1975). Oxford Dictionary of current ıdiomatic. English Volume 1: Verbs with Prepositions & Particle, Hong Kong: Oxford University Press. . (1993). Oxford Dictionary of phrasal verbs. Volume 1: Verbs with Prepositions & Particle, Hong Kong: Oxford University Press.
- ÇETİNKAYA, Bayram. (2014). Sözlüklerde tanımlama söz varlığı üzerine bir inceleme. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/9 Summer 2014, s. 395-406.
- EVERT, S. (2004). The statistics of word cooccurrences: Word pairs and collocations. PhD Thesis, University of Stuttgart.
- FIRTH, JR. (1957). Modes of meaning. Papers in Linguistics 1934-1951. Oxford University Press, Oxford, ss. 190-228.
- FIRTH, JR. (1968). A synopsis of linguistic theory, 1930–1955. Selected papers of Firth, J. R. 1952–1959, (Ed. F. R. Palmer), Indiana University Press, Bloomington, ss. 168– 205.
- FONTENELLE, T. (1998). Discovering Significant lexical functions in dictionary entries. Phraseology: theory, analysis, and applications, (Ed. A.P. Cowie), Oxford University Press, ss. 188-207.
- HALLIDAY, M. A. K. (1966). Lexis as a linguistic level. In Memory of F. R. Firth, (Ed. C.E. Bazell vd.), London: Longman, ss. 148-162.
- HARTMANN, R.R.K. and JAMES, G. (2002). Dictionary of lexicography. Routledge/Taylorand Francis, London/New York.
- HAUSMANN, F. J. (1991). Collocations in monolingual and bilingual English diictionaries. Language in Contact and Contrast, Vladimir Ivirand Damir Kalogjera, Berlin/New York: Mouton de Gruyter.
- HOWARTH, P. (1998). The phraseology of learners' academic writing. Phraseology: theory, analysis, and applications, (Ed. A.P. Cowie). Oxford University Press, ss. 188-207.
- HANKS, P. (2006). Lexicography: Overview. Encyclopedia of Language & Linguistics, Oxford: Elsevier, ss. 113-128.
- MEL’ČUK, I. (1998). Collocations and lexical functions. Phraseology: theory, analysis, and applications, (Ed. A.P. Cowie), Oxford University Press, ss. 23-54.
- NESSELHAUF, N. (2005). Collocations in a learner corpus. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing.
- ÖZKAN, B. (2010). Türkçenin öğretiminde sıfatların eşdizim sözlüğü: Yöntem ve uygulama. e-International Journal of Educational Research, Volume 1, No. 2, Autumn 2010, ss. 51-65. . (2012). Türkiye Türkçesinin eşdizim sözlüğü. IV. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu Bildirileri Kitabı, (C. II, ss. 93-102), (Ed. M. N. Önal)Muğla/Türkiye. . (2011). Türkiye Türkçesinde belirteçlerle fiillerin birlikte kullanılması ve eş dizimlilik. Ankara: TDK Yay.
- SINCLAIR, J. M. (1991). Corpus, concordance, collocation. Oxford: Oxford University Press.
- SVENSÉN, B. (2009). A Handbook of lexicography: The theory and practice of dictionary- making. Cambridge University Press.
- WOOD, D. (2015). Fundamentals of formulaic language: An introduction. USA: Bloomsbury.
- YAVUZARSLAN, P. (2005). Türk Sözlükçülük Geleneği Açısından Osmanlı Dönemi Sözlükleri ve Şemseddin Sâmî’nin Kâmûs-ı Türkî’si. DTCF Dergisi, 44(2), 185-202.
- ZGUSTA, L. (1971). Manual of Lexicography. Prague: Academia.
- Oxford Advanced Learner’s Dictionary (OALD) (2010). Sally Wehmeier vd. (eds.), Oxford: Oxford University Press.
- Longman Dictionary of Contemporary English (LDCE) (2004). Della Summers (eds), Harlow/England: Longman.
- Türkçe Sözlük (2011). Şükrü Haluk Akalın vd., Ankara: Türk Dili Kurumu yay.
- Okul Sözlüğü (2000). İsmail Parlatır vd. (haz.), Ankara: Türk Dili Kurumu yay.
- İlköğretim Okulları için Türkçe Sözlük (2014). Şükrü Haluk Akalın vd. (haz.), Ankara: Türk Dili Kurumu yay.
- Resimli Okul Sözlüğü (2008). Şükrü Haluk Akalın vd. (haz.), Ankara: Türk Dili Kurumu yay.
- Redhouse Sözlüğü (İngilizce-Türkçe /Türkçe-İngilizce) (2005). İstanbul: Sev Yay.
