Author :
Abstract
Kültür, bir milletin ortak yaşayışından doğan maddî ve manevî değerler bütünü, yaşam tarzıdır. İşte bu kültürel değerler içerisinde yer alan din, insanların ruhî yönünü besleyen, milleti bir arada tutan inanışlar manzumesi ve manevî değerdir. Toplumlara yol göstermek, onların bir arada yaşamalarına imkân sunmak için var olması gereken değerleri ortaya koyar. Başta Kur’an-ı Kerîm olmak üzere pek çok dinî eserler bu amaçla oluşmuş ve bu eserlerdeki dinî kaideleri, düşünce ve görüşleri yaymak için her dönemde mutasavvıflar yetişmiştir. Bu çalışmada Tarihî Türk lehçelerine ait eserler değerlendirilmiştir. Bu eserler şunlardır: Karahanlı Türkçesi dönemi eseri, Divân-ı Hikmet; Kıpçak Türkçesi dönemi eseri, Anonim Satır-Altı Kur’an Tercümesi; Çağatay Türkçesi dönemi eseri, Mahbûbu’l-Kulûb ve Eski Anadolu Türkçesi dönemi eseri, Yunus Emre Divânı’dır.Bu çalışmada bu eserlerde yer alan nefs, yetim, namaz, oruç algısı değerlendirilmeye çalışılmıştır. Yetim algısı içerisinde, yetime yapılması gereken ve yapılmaması gereken muameleler ifade edilmiştir. Nefs algısı içerisinde, nefse muamele, nefsten şikâyet, nefsin insana verdiği zarar, nefse uyma gibi konular ele alınmıştır. Namaz ve oruç algısında, Allah’a ulaşma, kulun isteklerini elde etme, Allah’ın sevdiği kul olma, cehennemden uzaklaşma hususları vurgulanmıştır. Ayrıca bu çalışmada, insanların yaşamını kolaylaştıran, hoşgörüyü ve sevgiyi artıran, hem bu dünya hem de ahiret için kurtuluşa ermede önemli olan bu dinî değerlerin zaman içerisinde kaybolmadan her dönem eserlerinde yaşadığı ve yaşatıldığı gösterilmeye çalışılmıştır. Eserlerde yer alan diğer dinî konu ve kavramların incelenmesi, değerlendirilmesi ve tasavvufçuların görüş ve düşüncelerinin ifade edilmesi, Kur’an-ı Kerîm’de ifade edilen konuların daha kolay anlaşılmasını sağlayacak, kültürel değerin temel taşlarından biri olan dinin, hayat dini olduğu ve yaşamı kolaylaştırdığı görülecektir.
Keywords
Abstract
Culture is the whole of material and spiritual values, lifestyles born from the common life of a nation. The religion that exist in these cultural values is the spiritual value of the beliefs that nourish the spiritual direction of people and hold the nation together. Religion sets out the values that must exist to guide societies and enable them to live together. Many religious artifacts, especially the Qur'an, have been formed for this purpose and in order to disseminate the religious bases, thoughts and opinions in these works, Sufis have been trained at all times. In this study, works belonging to historical Turkish dialects were evaluated. These works are: Karakhanid Turkısh period work, Divân-ı Hikmet; Kypchak Turkısh period works, Anonymous Row Koran Translation; Chagatai Turkish period Work, Mahbûbu’l-Kulûb; Old Anatolian Turkish period works, Yunus Emre is the Divan. The nafs, orphans, prayers and fasting perceptions in these works have been tried to be evaluated. Within orphan perception, the treatments that should and should not be done are stated. Within the self-perception, the subjects such as the treatment of the nafs, the complaint of in the nafs, the harm caused by the human being, and compliance with the nafs were discussed. In the perception of prayer and fasting, it was emphasized that reaching Allah, getting the desires of the creature, being a benefactor of God, and moving away from hell.In addition to, ın this study, it has been tried to show that these religious values which are important in liberation for this world and the Hereafter, haven’t been lost in time and are present in their works in every period, which makes people's life easier, increases tolerance and love.
