Author :
Abstract
Manas Destanı, Kırgız Türklerinin millî destanıdır. Manas Destanı, Kırgızların düşmanları olan Kalmuklar ve Çinlilerle yaptıkları savaşları ve kendi içlerindeki mücadeleleri anlatmaktadır. Destan Kırgızların tarihinde önemli izler bırakmış tarihî ve menkıbevî kahramanlara ait parçaları ihtiva eder. Bu destana sonradan M.S. XVI-XVII. yüzyıllara ait bazı Nogay ve Kalmuk kahramanlarının menkıbeleri de girmiştir. Eser göçebe hayatıyla medenî şehir hayatının bir mücadelesi olarak görülebilir. Destan anlatımında anlatımı daha anlaşılır hâle getirmek için kullanılan yöntemler arasında tasvirler önemli yer tutar. Tasvir çevreyi, kişileri, olayları daha iyi tanımamızı sağladığı gibi destan anlatıcısı ile dinleyicisinin buluşmasını sağlayan bir unsur olarak da dikkati çeker. Tasvir destanda yer alan kişileri, yerleri, nesneleri sanatın imkânlarından faydalanarak görünür kılmaktır. Her dilin kendisine ait kuralları, o dili kullanan halkın hayat tarzı, geçimi, âdet ve geleneği, düşünce tarzı ile ilgili olan bir tasvir etme sistemi vardır. Manas Destanı’nda yapılan tasvirler Kırgızların dünya görüşlerini yansıtmaktadır. Destanlarda yapılan tasvirler şahıslar hakkında bilgi vermekle beraber, metnin estetik değerini de kat kat arttırmaktadır. Tasvir anlatımı daha belirgin, canlı ve çarpıcı hâle getirmek için yapılır. Var olan veya düşünülen şey tasvir yoluyla somutlaştırılır ve kalıcı hâle getirilir. Bu makalede Manas Destanı’nda yer alan kahraman tasvirleri tespit edilmeye çalışılacaktır. Bu sayede bu anlatmaları yaratan insanların inanç ve değerler sistemi, hayat tarzı, geçimi, düşünce tarzı ile ilgili bazı sonuçlara ulaşılacaktır.
Keywords
Abstract
Manas Epic is national epic of Kyrgyz Turks. Manas Epic tells the interior struggle of Kyrgyz Turks and their battle with the enemies, Kalmuk and China. Epic involves the parts belong to historic heroes who leave impress in Kyrgyz history. Some Nogay and Kalmuk’s heroes’ sagas added later to this epic in A.D. XVI-XVII. centuries. Handwork can be seen the struggle of nomadic life and civilized city life. Description reserve an important place in the narration of epic among methods to make narration more understandable. Description provides to recognize environment, people, events better as well it takes attention to provide meeting for narrator of epic and audience. Description is making visible people, places, objects in the epic by taking advantage of art’s facility. Every language has own it’s rules and system of description which involves public’s life style, livelihood, custom and tradition, ideology. Description made in Manas Epic reflects the worldview of Kyrgyzs. Descriptions in the epics both give information about people and increase the aesthetic valve of text. Description is used to make narration more explicit, lively and striking. Existing and thinking entity is embodied and permanented by description. In this article, hero description in the Manas Epic will be tried to fix. By this means, came some outcomes related to faith and worth system, life style, livelihood, ideology of people who create narration.
Keywords
- Bang, W.-Arat, R. R. (1988). Oğuz kağan destanı (Yayına Hazırlayan: Muharrem Ergin). Ankara: Hülbe Yayınları.
- Çobanoğlu, Ö. (2007). Türk dünyası epik destan geleneği. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Çoruhlu, Y. (2006). Türk mitolojisinin anahatları. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- Duymaz, A. (2007). Oğuz Kağan Destanı’ndan Dede Korkut Kitabı’na kahramanların beden tasvirlerinin sembolik anlamları üzerine değerlendirmeler. Millî Folklor, S. 76, s. 50-58.
- Elmas, N. (2010). Memduh Şevket Esendal’ın hikâyelerindeki tasvirlerde anlatıcıların durumu ve konumu. Turkish Studies, S. 5/4, s. 1049-1062.
- Ergin, M. (1997). Dede Korkut kitabı I. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Geyikoğlu, H. (2001). Tarih açısından Manas Destanı ve Sovyetler Birliği’ndeki Türklerin milli duygularına etkisi. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S.6, s. 201-207.
- Gülensoy, T. (2002). Manas Destanı. Ankara: Akçağ Yayınları.
- İnan, A. (1998). Makaleler ve incelemeler c. 1. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
- Jirmunskiy, V. M. (Çev. Oktay Selim Karaca). (1998). Epik gelenek. Milli Folklor, S. 37, s. 171-176.
- Kaplan, M. (2004). Türk edebiyatı üzerinde araştırmalar 1. İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Kaplan, M. (2005). Türk edebiyatı üzerinde araştırmalar 3 tip tahlilleri. İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Kaya M. (2009). Destandan halk hikâyesine değişen beden tasvirleri. Beden kitabı. İstanbul: Kitabevi Yayınları, s. 201-213.
- Köprülü, M. F. (2004). Türk edebiyatı tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Ögel, B. (2006). Türk mitolojisi c. II. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
- Tekin, M. (2003). Roman sanatı 1 (romanın unsurları). İstanbul: Ötüken Neşriyat.
