Author :
Abstract
Eski Türk yazıtlarında yalın hâldeki bir ad, bir cümleciğin ya da cümlenin belirsiz nesnesi olabilir. Buna eksiz belirtme durumu denir. Belirli nesne durumu ise; iyelik eksiz gövdelere +g/+g, iyelik ekli gövdelere +n eklerinin eklenmesiyle kurulmaktadır. Bu durum, nadiren de çokluk kişi ve işaret adıllarından sonra +nI; teklik kişi ve işaret adıllarından sonra +I ekinin getirilmesiyle oluşturulmaktadır. Bu çalışmada, Eski Türk yazıtlarıyla ilgili okuma ve aktarma sorunlarına değinen bir yaklaşım içerisinde belirtme durumu ekleri açıklanmıştır ve Köl Tigin Doğu 38. ve Tun?yukuk 23. satırlardaki ifadelerin okunuşlarıyla ilgili görüşler sunulmuştur.
Keywords
Abstract
In Old Turkic inscriptions a name in the nominative case can be an indefinite object of a sentence or a clause. This is referred to as an accusative case without suffix. And the definite object case is formed by adding the suffixes +g/+g to the stems without possessive suffix, the suffix +n to the stems with possessive suffixes. This case is also formed very rarely by adding +nI after the personal and demonstrative pronouns in the plural case and +I after the personal and the demonstrative pronouns in the singular case. In this study, accusative suffixes were explained in an approach that addresses the problems of reading and translation in relation to the Old Turkic inscriptions, and the opinions on the readings of the expressions in Köl Tigin East 38th and Tun?yuquq 23rd lines were presented.
Keywords
- ARAT, R. R. (1947). Kutadgu Bilig I metin. (1. baskı). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
- ARAT, R. R. (1979). Kutadgu Bilig III indeks. İstanbul: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
- ARAT, R. R. (1991). Eski Türk Şiiri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- ARAT, R. R. (1999). Kutadgu Bilig I metin. (4. baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- ARSLAN, H. Ç. (2018). Kök-Türkçede Belirtme Durumu, Belirli Nesne Eki {+I} ve Ardışık Belirtme Durumu Eklerinin Açıklama İşlevi. In Түрк Дүйнөсү: Билим - өнөр булагы конференциясы, pp. 105-117, 3rd-4th March 2018, Bishkek, Kyrgyzstan.
- AYDAROV, G. (1971). Yazık orhonskih pamyatnikov drevnetyurkskoy pis’mennosti VIII veka. Alma-Ata.
- AYDIN, E. (2007). Şine Usu yazıtı. Çorum: KaraM Yayınları.
- AYDIN, E., R. ALİMOV, F. YILDIRIM (2013). Yenisey-Kırgızistan yazıtları ve Irk Bitig. Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
- AYDIN, E. (2014). Orhon yazıtları (Köl Tegin, Bilge Kağan, Tonyukuk, Ongi, Küli Çor) (2. baskı). Konya: Kömen Yayınları.
- BALCI, M. (2011). Orhun yazıtları -Türkçedeki ilk çalışmalar-. Konya: Çizgi Kitabevi.
- BARUTÇU ÖZÖNDER, F. S. (2006). Çöyr yazıtı. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, Eylül 2006, 3 (3), ss. 108-124.
- BERTA, Á. (2010). Sözlerimi iyi dinleyin… Türk ve Uygur runik yazıtlarının karşılaştırmalı yayını. (Çev. Emine Yılmaz). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- CANPOLAT, M. (1992). Eski Anadolu Türkçesindeki belirtme durumu (accusativus) ekinin kökeni üzerine. Türkoloji Dergisi, X. Cilt, Sayı: 1: 9-11. Ankara: DTCF Yayınları.
- CLAUSON, Sir G. (1961). Notes on Irk Bitig. Ural-Altaische Jahrbücher, Volume 33. Wiesbaden: 218-225.
- CLAUSON, Sir G. (1972). An etymological dictionary of pre-thirteenth-century Turkish. Oxford: Clarendon Press.
- DOERFER, G. (1963). Türkische und mongolische Elemente im Neupersischen I. Wiesbaden: Franz Steiner Verlag.
- DOERFER, G. (1965). Türkische und mongolische Elemente im Neupersischen II.
- DOERFER, G. (1967). Türkische und mongolische Elemente im Neupersischen III.
- ERCİLASUN, A.B. - Z. AKKOYUNLU. (Haz.) (2015). Kâşgarlı Mahmud Dîvânu Lugâti’t-Türk, giriş-metin-çeviri-notlar-dizin (2. baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- ERCİLASUN, A.B. (2016). Türk kağanlığı ve Türk bengü taşları. İstanbul: Dergâh Yayınları.
- ERDAL, M. (1991). Old Turkic word formation. A functional approach to the lexicon Vol. I-II. Wiesbaden.
- ERDAL, M. (2004). A grammar of old Turkic. Leiden-Boston: BRILL.
- ERGİN, M. (1996). Orhun abideleri (20. baskı). İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
- GABAIN, A. von (1950). Alttürkische grammatik (2. Verbesserte Auflage). Leipzig: Otto Harrassowitz.
- GIRAUD, R. (1961). L’inscription de Baïn Tsokto. Paris: Adrien-Maisonneuve.
- GÜLSEVİN, G. - E. BOZ (2010). Eski Anadolu Türkçesi. Ankara: Gazi Kitabevi.
- KUZNETSOV, P. İ. (1997). Türkiye Türkçesinin morfoetimolojisine dair. TDAY-Belleten 1995: 193-262. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- MALOV, S. Ye. (1951). Pamyatniki drevnetyurkskoy pis’mennosti tekstı i issledovaniya. Moskva: Akademiya Nauk SSSR.
- MALOV, S. Ye. (1952). Yeniseyskaya pis’mennost’ Tyurkov tekstı i perevodı. Moskva-
- MALOV, S. Ye. (1959). Pamyatniki drevnetyurkskoy pis’mennosti Mongolii i Kirgizii.
- MERT, O. (2009). Ötüken Uygur dönemi yazıtlarından Tes – Taryat - Şine Us. Ankara: Belen Yayıncılık.
- MERT, O. (2015). Köli Çor yazıtı ve anıt mezar kompleksi. Erzurum: Zafer Medya Ofset Matbaacılık.
- NADELYAYEV, V. M., D. M. NASİLOV, E. R. TENİŞEV, A. M. ŞÇERBAK (1969). Drevnetyurkskiy slovar’. Leningrad: Akademiya Nauk SSSR.
- NASİLOV, V. M. (1960). Yazık Orhono-Yeniseyskih pamyatnikov. Moskva: İzdatel’stvo Vostoçnoy Literaturı.
- ORKUN, H. N. (2011). Eski Türk yazıtları (Birleştirilmiş 3. baskı). Ankara: Türk Dil
- ÖLMEZ, M. (2013). Orhon-Uygur hanlığı dönemi Moğolistan’daki eski Türk yazıtları metin- çeviri-sözlük (2. baskı). Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
- ÖLMEZ, M. (2017). Köktürkçe ve eski Uygurca dersleri. İstanbul: Kesit Yayınları.
- ÖNEN, Y. - C. Z. ŞANBEY (1993). Almanca-Türkçe sözlük (1, 2). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- ÖZKAN, M. (2013). Türk dilinin gelişme alanları ve Eski Anadolu Türkçesi. (4. baskı). İstanbul: Filiz Kitabevi.
- RADLOFF, W. (1987). Die alttürkischen Inschriften der Mongolei 1-2. Osnabrück: Otto Zeller Verlag [Facsimile].
- RECEBOV, E. – Y. MEMMEDOV (1993). Orhon-Yenisey abideleri. Bakü: Yazıçı.
- RYBATZKI, V. (1997). Die Toñuquq-Inschrift. Szeged.
- ŞİRİN, H. (2015). Kül Tigin yazıtı -notlar-.İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
- ŞİRİN, H. (2016). Eski Türk yazıtları söz varlığı incelemesi. Ankara: Türk Dil Kurumu
- TEKİN, Ş. (2002). Eski Türkçe. In Türk Dünyası El Kitabı İkinci Cilt Dil- Kültür- San’at (3. baskı). Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü: 69-119.
- TEKİN, T. (1994). Tunyukuk yazıtı. Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi (5). Ankara: Simurg Yayıncılık.
- TEKİN, T. (2006). Orhon yazıtları (2. baskı). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- TEKİN, T. (2016). Orhon Türkçesi grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu.
- TEKİN, T. (2017). Irk Bitig eski Uygurca fal kitabı. (2. baskı) N. Demir, E. Yılmaz (Haz.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- THOMSEN, V (2011). Orhon yazıtları araştırmaları (2. Baskı). (Çev. Vedat Köken). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- TİMURTAŞ, F. K. (1994). Eski Türkiye Türkçesi XV. yüzyıl gramer-metin-sözlük. İstanbul: Enderun Kitabevi.
- ÜSTÜNOVA, K. (2008). Türkiye Türkçesi ad işletimi (biçim bilgisi). İstanbul: Kesit Yayınları.
