Author :
Abstract
Kültür, bir milletin ortak hafızasından türeyen göstergeler bütünüdür. Kuşkusuz dil de bu bütünün büyük bir bölümünü oluşturan önemli göstergelerden biridir ve günümüzde dilbilimsel analizler dilde kültür görüngüleri hakkında bir yargıya varmamızı sağlamaktadır. Bu noktada kültürdilbilim, 20. yy’ da ortaya çıkıp temel problemini dil- kültür ilişkisi üzerine oturtan ve dilsel birimler aracılığıyla kültür analizi yapan ve henüz yeni yeni gelişmekte olan disiplinler arası bir alandır. Ders kitapları da eğitim ve öğretimin en önemli ve en çok kullanılan materyallerinden birisi olmakla birlikte kültürdilbilimsel analize konu olabilecek dilsel ifade ve söylemlerden oluşan kültürel kaynaklardır. Bu çalışmanın amacı Ortaokul 8. Sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinleri kültürdilbilimsel çerçevede analiz etmektir. Bu amaç doğrultusunda MEB yayınevince hazırlanan Ortaokul 8. Sınıf Türkçe ders kitabında yer alan 32 okuma metni çalışmaya dâhil edilmiş ve bu metinlerin kültürdilbilimsel analizi yapılmıştır. Çalışma nitel araştırma yapısında olup verilerin toplanmasında doküman incelemesi kullanılmıştır. Bu çalışmada yapılan kültürdilbilimsel analiz anıştırma olgularca sınırlandırılmıştır. Öncelikle ders kitabında geçen özel isimler bulunup frekans değerleri belirlenmiş daha sonra bulunan veriler anıştırma ve söz varlığı olguları bakımından sınıflandırılmıştır. Çalışmanın bulgularına göre, anıştırma olgulardan en çok anıştırma söz grubu ögelerine yer verilmiştir. Anıştırma söz grubunu sırasıyla anıştırma isim, anıştırma olay ve anıştırma metin türleri izlemiştir. Anıştırma söz grubunda ise en çok deyimlere yer verilirken en az ise atasözlerine yer verilmiştir.
Keywords
Abstract
Culture is a set of indicators derived from the common memory of a nation. Undoubtedly, language is one of the most important indicators that constitute a large part of this set, and today linguistic analyzes enable us to make a judgement about the cultural phenomena in language. At this point, cultural linguistics is a a newly developing interdisciplinary field which emerged in the 20th century and based it’s basic problem on the language-culture relation and conducting culture analysis through linguistic units. Notwithstanding textbooks are one of the most important and most used materials of education and training, they are also cultural sources consisting of linguistic expressions and pronunciations that can be the subject of linguistic analysis. The aim of this study is to analyze the texts in the 8th grade Turkish textbooks in the framework of cultural linguistics. For this purpose, 32 reading texts in the 8th Grade Turkish textbook which prepared by the Ministry of National Education were included in the study and these texts were analyzed by culture linguistic analysis. In this study, which is in the qualitative research structure, data were collected through document review. The cultural linguistic analysis conducted in this study was limited by the allusion cases. First of all, the special names in the textbook are found and the frequency values are determined, and then the data are classified in terms of the phenomenon of aluusion and vocabulary. According to the findings of the study, the most common of the allusion cases is the words of the allusion.The word of allusion was followed by the name of the allusion, the allusion event, and the allusion text types, respectively. While the most idioms are encountered in the allusion words, the proverbs are the ones with the least number of cases.
Keywords
- Akın, K. (2018). Millî kültür teması çerçevesinde ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki temel unsurlar. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (77), 363-37.
- Aksan, D. (1990). Her yönüyle dil, ana çizgileriyle dilbilim 1. Ankara: TDK Basımevi.
- Aksan, D. (2000). Her Yönüyle Dil: Ana Çizgileriyle Dilbilim (1, 2, 3 ciltler). Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.
- Aksan, D. (2006). Türkçenin sözvarlığı. Ankara: Engin Yayınevi.
- Aksoy, Ö. A. (1970). Atasözleri ve deyimler (el kitabı). Ankara Üniversitesi Basımevi.
- Aksoy, Ö. A. (1993). Atasözleri ve deyimler hakkında II. İnkılap Yayınları.
- Alabaş, R (2018). Cumhuriyet’in ilk yıllarında ilk mekteplerde insani ve toplumsal değerler eğitimi: Resimli, yeni muhasabat-ı ahlakiye ve medeniye ders kitabı örneği. Çağdaş Eğitim Araştırmaları Dergisi, 55-87.
- Amirova, N. D. (2014). Dilbilimde özgün bir yaklaşım: Kültürdilbilim (Çev. Ü. Dohman). Kozan, O. (Ed.), Kültürdilbilim temel kavramlar ve sorunlar içinde (s. 23-26). Ankara: Gazi Kitabevi.
- Ataklı, F. (2014). Sosyal bilimler alanında kültürdilbilim. Kozan, O (Ed.). Kültürdilbilim temel kavramlar ve sorunlar içinde (s. 27-32). Ankara: Gazi Kitabevi.
- Bulut, M., & Orhan, S. (2012). Türkçe-edebiyat ders kitaplarının dil ve kültür aktarımındaki rolü ve önemi üzerine bir inceleme. The Journal of Academic Social Science Studies, 5(8), 297-311.
- Büyükhellaç, S. (2014). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki söz varlığının incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
- Büyüköztürk ve Ark. (2018). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (25. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
- Çiftci, M., Batur, Z. ve Keklik, S. (2013). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kültür. (yabancılara Türkçe öğretimi el kitabı). Ankara: Grafiker Yayınları.
- Çotuksöken, Y. (2003). Üniversite öğrencileri için uygulamalı Türk dili (Vol. 2). Papatya Yayıncılık.
- Dilçin, C. (1978). Türkiye Türkçesinin söz varlığı ve tarihsel sözlüğü. Türk Dil Kurumu Hafta Sonu Konuşmaları.
- Ergin, M. (1988). Türk dil bilgisi. İstanbul: Bayrak Yayınları.
- Göçer, A. (2012). Dil-kültür ilişkisi ve etkileşimi üzerine. Türk Dili, 729, 50-57.
- Gökalp, Z. (1990). Türkçülüğün esasları. Ankara: MEB yayınları.
- Gökdayı, H. (2008). Türkçede kalıp sözler. Bilig, 44, 89-110.
- Güftâ, H., ve Kan, M. (2011). İlköğretim 7. sınıf Türkçe ders kitabının dil ile ilgili kültür ögeleri açısından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 239-256.
- Günay, V. D. (2016). Kültürbilime Giriş: Dil, kültür ve ötesi [Introduction to culturology: Language, culture and beyond]. İstanbul: Papatya Publishing.
- Güvenç, B. (1997). Kültürün ABC'si (Vol. 67). Yapı Kredi Yayınları.
- Hatiboğlu, V. (1964). Kelime grupları ve kuralları. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten, 11, 203-244.
- Kaplan, M. (1982). Kültür ve dil (Vol. 95). Dergâh Yayınları.
- Kaplan, M. (1987). Türk milletinin kültürel değerleri (Vol. 732). Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
- Karahan, L. (2009). Dil bilgisi öğretiminde bütün parça ilişkisinin önemi. Turkish Studies, 4(8), 24-30.
- Korkmaz, Z. (1992). Gramer terimleri sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
- Kozan, O. (2012). Rus ve Türk gazetelerindeki haber başlıklarının kültürdilbilimsel çözümlemesi. Yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Kozan, O. (2014). Kültürdilbilim (Temel kavramlar ve sorunlar) (1.Baskı). Ankara: Gazi Kitabevi.
- Onan, B. (2017). Dil eğitiminin temel kavramları (3.Baskı). Nobel Akademik Yayıncılık.
- Oruç, Ş. (2016). Ana dili, ikinci dil, iki dillilik, yabancı dil. The Journal of Academic Social Science Studies, 45(3), 279-290.
- Ozankaya, Ö. (1992). Ulusal toplumun ve ulusal kültürün kurucu ögeleri. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 3(10).
- Öz, G. (2012). İlköğretim sekizinci sınıf Türkçe ders kitaplarının söz varlığı bakımından incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
- Özdemir, C. (2013). Dil-kültür ilişkisi: Folklor ürünlerinin Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde yeri ve işlevi. Millî Folklor, 25(97).
- Özdemir, E. (2000), Erdemin başı dil. Ankara: Bilgi Yayınevi.
- Par, A. H. (1980). Örnekli açıklamalı atasözleri. İstanbul: Serhat Dağıtım Yayınevi.
- Sinan, A.T. (2006). Ana dili eğitimi üzerine bazı düşünceler. Fırat Üniversitesi Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları Dergisi, 4(2), 75-78.
- Sinan, A. T. (2015). Türkçenin deyim varlığı. İstanbul: Kesit Yayınları.
- Spencer-Oatey, H. (2012). What is culture? A compilation of quotations. GlobalPAD Core Concepts. Advance online publication.
- Tuğ, C. (2011). Rusçadaki eşanlamlı deyimlerin kültürdilbilimsel açıdan incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Tutsak S. ve Batur Z. (2011). Cumhuriyetten günümüze Türk eğitim sisteminde ders kitabı: iki örneğin karşılaştırılması. Turkish Studies Dergisi, 6/3, 355-389.
- Tüfekçioğlu, H. (1993). Ders kitapları üzerine yapılmış iki çalışma ve yetişkenlere okuma yazma öğreten iki kitap hakkında inceleme. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(4), 61-90.
- Ünalan, Ş. (2010). Dil ve kültür (4. baskı). Ankara: Nobel Yayınevi.
- Uygur, N. (2014). Kültür kuramı. Yapı Kredi Yayınları.
- Yalçın, A. (2002). Türkçe öğretim Yöntemleri (1.Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
- Yazoğlu, R. (2002). Dil-Kültür İlişkisi. Muhafazakâr Düşünce Dergisi, (5).
- Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (10. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
