Author :
Abstract
Türk dili tarihsel birikimi, yayılma alanının genişliği ve konuşucu sayısının çokluğu yanında köklü geçmişinin getirdiği değişme ve gelişme evrelerine bağlı olarak zengin bir söz varlığına sahiptir. Türk dilinin gerek tarihî lehçeleri gerekse bu tarihî lehçelerin temsilcileri olarak yaşayan lehçe ve ağızları dilin unsurlarını şekil, anlam ve kullanım çeşitliliği ile sunarak bu zenginliği doğrulamaktadır. Türk dilinin Batı kolunu temsil eden lehçelerden biri olan Türkiye Türkçesi, genel Türkçe için söylenebilecek birçok olumlu özelliği sergileyen bir konumdadır. Türkiye Türkçesi, genel Türkçenin içinde Eski Oğuz Türkçesi ve Osmanlı Türkçesi gibi büyük ve güçlü dönemlerin temsilcisi olarak sahip olduğu birikimle yoluna devam etmektedir. Dolayısıyla Türkiye Türkçesi de diğer bütün Türk lehçeleri gibi dilin her birimi ve aşamasıyla ilgili güçlü ve verimli unsurları bünyesinde taşımaktadır. Bu manada Türk dilinin eski dönemlerinden beri kullanılan ve Türkiye Türkçesinde de varlığını devam ettiren “al (hile)” sözü bu çalışmanın konusu olmuştur. Tarihî metinlerde şekil ve anlam çeşitliliğiyle kendisini gösteren “al (hile)” sözü, Türkiye Türkçesinde de hem tarihî hem de yaşayan ölçünlü dil ve ağızlarda kavram alanını genişleterek kullanılmaya devam etmektedir. Bu noktadan hareketle çalışmada “al (hile)” sözü ve bu kökle türetilmiş kelimeler ve sunulan anlamlar Tarama Sözlüğü (TS), Derleme Sözlüğü (DS) ve Güncel Türkçe Sözlük (GTS) esasında değerlendirilmeye çalışılacaktır. Çalışmada bu kaynakların esas alınma nedeni, her üç kaynağın da Türkiye Türkçesinin hem tarihî hem de bugünkü ölçünlü dil ve ağızlarına ait en nitelikli malzemeyi sunma özelliğine sahip olmalarıdır.
Keywords
Abstract
Besides the historical background of the Turkish language, the width of its spreading area and the number of speakers it has a rich vocabulary depending on the change and development phases brought about by its old past. Both the historical dialects of the Turkish language and the dialects and dialects living as representatives of these historical dialects confirm this richness by presenting the elements of the language with a variety of shapes, meanings and uses. Turkey Turkish dialects, one of which represents the western branch of the Turkish language, it is in a position to exhibit many positive features that can be said for general Turkish. Turkey Turkish, in general the Turkish period as the representative of large and powerful as the old Oguz Turkish and Ottoman Turkish continues its way to accumulate owned. Turkey Turkish as well as all other Turkish dialects within a language powerful and efficient elements associated with each stage. Al (cheating) Word used since the ancient times of the Turkish language and Turkey maintained its presence in the Turkish has been the subject of this study. Al (cheating) word showing itself with a variety of forms and meanings in historical texts in Turkey Turkish also continues to be used in expanding the concept of space both living and historical standard language and dialects. From this point on, the "al (hile)" word in the study and the words derived from this word and the meanings presented basically, it will be evaluated Tarama Sözlüğü (TS), Derleme Sözlüğü (DS) ve Güncel Türkçe Sözlük (GTS). The cause of these resources should be essential in the study, all three sources in Turkey Turkish are not capable of providing the best quality materials belonging to both historical and current standard language and dialects.
Keywords
- Aksan, D. (1971). Kavram alanı-kelime ailesi ilişkileri ve Türk yazı dilinin eskiliği üzerine. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten, 253-262.
- Aksan, D. (2006). Türkçenin sözvarlığı. Ankara: Engin Yayınevi.
- Caferoğlu, A. (1968). Eski Uygur Türkçesi sözlüğü. İstanbul: TDK Yayınları.
- Clauson, G. (1972). An etymological dictionary of pre-thirteenth-century Turkish. Oxford.
- Güensoy, T. (2007). Türkiye Türkçesindeki Türkçe sözcüklerin köken bilgisi sözlüğü. I, Ankara: TDK Yayınları.
- Karahan, A. (2006, Eylül). Et-Tuhfetu’z-Zekiyye fi’l-Lugati’t-Türkiyye’de alet isimleri. Kültür Üniversitesi I. Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Öğrenci Kongresinde sunulan bildiri, İstanbul, 51-62.
- Komisyon (1993). Derleme sözlüğü. I, Ankara: TDK Yayınları.
- Komisyon (2005). Türkçe sözlük. Ankara: TDK Yayınları.
- Komisyon (2009). Tarama sözlüğü. I, Ankara: TDK Yayınları.
- Korkmaz, Z. (2007). Gramer terimleri sözlüğü. Ankara: TDK Yayınları.
- Köse, S. (1998). Hile. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, XVIII, 28-29.
