Author :
Abstract
Günümüz dil çalışmaları içerisinde söz varlığı araştırmalarının önemli bir yeri vardır. Türkçenin söz varlığının belirlenmesine katkıda bulunan ağız araştırmaları, bugün de üzerinde önemle durulan bir çalışma alanıdır. Günümüzde ölçünlü dilde bulunmayan ya da kullanılmayan birçok anlatım birimi, ağızlarda varlığını devam ettirmektedir. Bu açıdan ağızlar, Türkçenin hiç tükenmeyen hazineleri olarak değerlendirilebilir. Anadolu ağızları, Türkçenin zenginliğinin bir göstergesi, yansımasıdır. Dilin en temel işlevi, iletişimi sağlamaktır. İşte bu iletişim dünyası içerisinde insana/topluma/kültüre ait unsurlar, dilin aracılığı ile kuşaktan kuşağa aktarılır ve toplumun sözel belleğini oluşturur. Bu sözel belleğin bir kısmı ölçünlü dile yansırken bir kısmı da ağızlarda bir sonraki kuşağa aktarılarak devam eder. Yani canlılığını korur. Kültürel bellek içerisinde yöreden yöreye değişen kullanımlar da söz konusudur. Ağız araştırmaları içerisinde yer alan söz varlığı çalışmaları, bu unsurları yani toplumun söz varlığını ortaya koymaları açısından önem taşımaktadır.
Türkçenin bir rengi olan Karapapak ağzı, zengin söz varlığıyla dikkat çekici bir özellik taşımaktadır. Eski Türkçenin izini bugüne süren, Türk kültürünün/ Türk yaşam biçiminin söze/söyleme dönüştüğü bu anlatım birimleri, bugün çeşitli sebeplerle kaybolmaya yüz tutan dil görünümleridir. Bu çalışmada Kars Karapapak ağzının söz varlığında yer alan deyim, atasözü ve iletişim değeri taşıyan anlatım birimlerinden örnekler verilmiştir. Ayrıca bugün Kars Karapapak ağzında varlığı devam eden Eski Türkçenin izlerini taşıyan bir kısım sözcükler üzerinde durulmuştur.
Keywords
Abstract
The research on vocabulary has an important place in today’s linguistic studies. The dialect studies contributing to the definition of Turkish vocabulary are an important area of research today. Many wording structures that are not found or used in the contemporary common language continue to exist in dialects. From this point of view, dialects can be evaluated as the never ending treasures of Turkish language. Anatolian dialects are examples of the rich structure of Turkish. The main function of a language is to communicate. In this world of communication, the elements that belong to humans/society/culture are transferred from generation to generation via the help of the language and create the verbal memory of a society. Some parts of this verbal memory is reflected on the common language while some parts is reflected on the dialects and it continues to exist through generations. Thus, it protects its vitality. Within the cultural memory, different usage types come into existence from region to region. The vocabulary studies within the dialect studies are important to present these factors, which are the society’s vocabularies, too.
In this regard, as a colorful part Turkish, Karapapak dialect is outstanding with its rich vocabulary. These wordings, having the traces of the old Turkish and being the structures created from the transformation of Turkish culture/Turkish lifestyle into words/wordings, are the lingual structures that are fading into oblivion due to different reasons. In this study, examples are provided from the idioms, proverbs and wordings, having communicative importance, of Kars Karapapak dialect. Moreover, some vocabularies, having the traces of the old Turkish and still existing today in Kars Karapapak dialect, are emphasized.
