İLKÖĞRETİM 7. SINIF TÜRKÇE DERS KİTABINDA YER ALAN METİNLERİN OKUNABİLİRLİK SEVİYELERİNİN BELİRLENMESİ
Author :
Abstract
Okunabilirlik kavramı metinlerin okuyucu tarafından anlamlandırılmasının güçlüğü veya kolaylığı olarak ifade edilmektedir. Metinlerde kullanılan kelime seçimi, kelime başına düşen ortalama hece sayısı, cümle yapısı ve cümle uzunluğu gibi farklı unsurlar metinlerin okunabilirlik düzeyinin belirlemesinde etkili olmaktadır. Bu çalışmada Özgün Yayıncılık tarafından hazırlanan ve İlköğretim yedinci sınıf seviyesinde okutulan Türkçe ders kitabında bulunan metinlerin okunabilirlik seviyelerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda Özgün Yayıncılık yedinci sınıf Türkçe kitabında yer alan 8’i bilgilendirici, 9’u hikâye edici metin olmak üzere toplam 17 metin çalışmanın örneklemini oluşturmuştur. Kitap içerisinde yer alan dinleme metinleri ile serbest okuma metinleri ve şiir türündeki metinler çalışmaya dâhil edilmemiştir. Nitel bir özellik taşıyan bu çalışmada doküman incelemesi ile veri toplama işlemi gerçekleştirildikten sonra metinler türlerine göre sınıflandırılarak incelenmiş ve toplanan veriler betimsel analiz yöntemi ile analiz edilerek metinlerin okunabilirlik indeksleri hesaplanmıştır. Okunabilirlik indeksi hesaplamasında Ateşman tarafından 1997 yılında Flesch’ten Türkçeye uyarlanmış olan sözcük ve cümle uzunluğunu esas alan okunabilirlik formülü ile Çetinkaya-Uzun tarafından hazırlanan okunabilirlik hesaplama formülü kullanılmıştır. Yapılan hesaplamalar ile yedinci sınıf düzeyinde okutulan ders kitabındaki metinlerin okunabilirlik puanları tespit edilmiş ve metin türleri arasındaki fark her formül özelinde tablolar halinde ayrı olarak verilmiştir. Okunabilirlik indeksi hesaplamaları Özgün Yayıncılık yedinci sınıf Türkçe kitabında yer alan öyküleyici metinlerin bilgilendirici metinlere göre daha kolay okunabilir olduğunu göstermiştir.
Keywords
Abstract
The concept of readability is expressed as the difficulty or ease of understanding the texts by the reader. Different factors such as the choice of words used in the texts, the average number of syllables per word, sentence structure and sentence length are effective in determining the readability level of the texts. In this study, it is aimed to determine the readability levels of the texts in the Turkish textbook prepared by Özgün Yayıncılık and taught at the seventh grade level of primary education. In this context, a total of 17 texts, 8 informative and 9 narrative texts, in the seventh grade Turkish book of Özgün Publishing formed the sample of the study. Listening texts, free reading texts and poetry texts in the book were not included in the study. In this qualitative study, after the data collection process with document analysis was carried out, the texts were classified according to their types and analyzed, and the readability indexes of the texts were calculated by analyzing the collected data with descriptive analysis method. In the calculation of the readability index, the readability formula based on word and sentence length, which was adapted from Flesch to Turkish by Ateşman in 1997, and the readability calculation formula prepared by Çetinkaya-Uzun were used. With the calculations made, the readability scores of the texts in the seventh grade textbook were determined and the difference between text types was given separately in tables for each formula. The readability index calculations showed that the narrative texts in the seventh grade Turkish book of Özgün Yayıncılık are easier to read than the informative texts.
Keywords
- Aksan, D. (1999). Anlambilim-anlambilim konuları ve Türkçenin anlambilimi. Ankara: Engin Yayınevi.
- Ateşman, E. (1997). Türkçede okunabilirliğin ölçülmesi. Dil Dergisi, 58, 71-74.
- Bağcı, H. & Ünal, Y. (2013). İlköğretim 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeyi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1 (3), 12-28.
- Baki, Y. (2019). Türkçe dersi 8. sınıf kitabındaki metinlerin okunabilirliği . Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 5 (1), 30-46.
- Bezirci, B. ve Yılmaz, A. E. (2010). Metinlerin okunabilirliğinin ölçülmesi üzerine bir yazılım kütüphanesi ve Türkçe için yeni bir okunabilirlik ölçütü. DEÜ Mühendislik Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi, 12(3).
- Bolat, K. (2016). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik ve anlaşılabilirliği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Bora, A. (2019). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik yönünden incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan.
- Ceyhan, E. , Yiğit, B. (2005). Konu Alanı Ders Kitabı İncelemesi, Anı Yayıncılık, Ankara.
- Çetinkaya, G. (2010). Türkçe metinlerin okunabilirlik düzeylerinin tanımlanması ve sınıflandırılması. Yayınlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Çiftçi, Ö., Çeçen, M. A. & Melanlıoğlu, D. (2007). Altıncı sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik açısından değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 22, 206-219.
- Demir, T. (2008). İlköğretim yedinci sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeylerinin tespit edilmesine yönelik bir değerlendirme. 17. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi’nde sunulmuş bildiri. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Sakarya.
- Demirel, Ö. (2005). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme (8. Baskı), Pegem A Yayıncılık Tic. Ltd. Şti. Ankara.
- Güneş, F. (2003). Okuma-yazma öğretiminde cümlenin önemi. Türklük Bilimi Araştırmaları XIII, 39-48.
- İskender, E. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin kelime ve cümle yapılarıyla okunabilirlik düzeyleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
- İşeri, K. (2007). Altıncı sınıf Türkçe ders kitabının ilköğretim Türkçe programının amaçlarına uygunluğunun değerlendirilmesi. Dil Dergisi, 136, 58-74.
- Karataş, Z . (2017). Sosyal Bilim araştırmalarında paradigma değişimi: Nitel Yaklaşımın Yükselişi. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1 (1) , 68-86.
- Karatay, H.; Bolat, K. K. ve Güngör H. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik ve anlaşılabilirliği. The Journal of Academic Social Science Studies, 6 (6), 603- 623.
- MEB (2006). Millî Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği (01.09.2006). Resmî Gazete, 2588/ 26276. Melanlıoğlu, D. (2008). Kültür aktarımı açısından Türkçe öğretim programları. Education & Science/Eğitim ve Bilim, 33(150), 64-73. Okur, A.; Arı, G. (2013). 6, 7, 8. sınıf Tükçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirliği İlköğretim Online, 12 (1), 202‐226. Özçetin, K, Karakuş, N. (2020). 5. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik yönünden incelenmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 5 (1) , 175-190. Özdemir, S. (2016). Beşinci sınıf Türkçe ders kitabındaki öyküleyici ve bilgilendirici metinlerin okunabilirlik durumu. Sınırsız Eğitim ve Araştırma Dergisi. 1 (1), 33-46. Özdemir, S. (2019). Türkçe Ders Kitaplarında Okunabilirlik. S. Özdemir içinde, Kuramdan uygulamaya Türkçe ders kitabı incelemeleri (s. 55-64). Ankara: Anı Yayıncılık. Sever, S. (2003). Çocuk ve edebiyat. Ankara: Kök Yayıncılık. Wach, E. (2013). Learning about qualitative document analysis. Zorbaz, K. Z. (2007). Türkçe ders kitaplarındaki masalların kelime- cümle uzunlukları ve okunabilirlik düzeyleri üzerine bir değerlendirme. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3(1), 87-101.
