Author :
Abstract
Tarihi dönemlerde Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi ile ilgili çeşitli sözlük ve gramer kitapları yazılmıştır. Bunlardan bir kısmı sadece sözlük bir kısmı gramer kitabı bir kısmı da hem sözlük ve gramer kitabıdır. Coğrafi, siyasi, dini ve askeri ilişkide bulunduğumuz başka milletlerden dilciler veya Türklük bilinciyle hareket eden bazı dil alimleri Türkçe öğrenme merak ve ihtiyacını karşılamak için bu tür faaliyetlerde bulunmuşlardır. Bu sözlük ve gramerlerin yazıldığı sahalardan biri de Memlûk sahasıdır. Memlûklarda yönetici sınıfın Türk olması sebebiyle ve sair sebeplerle bu tür sözlük ve gramerlerin yazıldığı görülmektedir. Bazı özellikleriyle bu çalışmalar benzerlikler gösterse de farklılıklar da arz ederler. Bu farklı eserlerden biri de Ed-Dürretü'l-Mudiyye Fî'l-Lügati't-Türkiyye'dir. Bu eser, tematik sözlük olması, eserin sonunda konuşma cümlelerinin bulunması, bize göre çekimli unsurların veya sözcük gruplarının da madde başı olarak verilmesi gibi özellikleriyle diğer eserlerden farklılık göstermektedir. Bu çalışmada yabancılara Türkçe öğretimi bağlamında eserle ilgili daha önce yapılan çalışmalardan değerlendirmeler verilmiş, arkasından eser üzerinde sözcük öbekleri üzerinde durulmuştur, aynı zamanda eserde yer alan cümleler tasnif edilmiştir. Eserden alınan örneklerin Toparlı'nın yayımında ve orijinalinde geçtiği yerler (21/8b) şeklinde belirtilmiştir.
Keywords
Abstract
There were written some dictionaries and grammar books to teach Turkish in the history. Some of them were only either dictionary or grammar books while others contained both. Foreign linguisctsc who were from other nations which we were in contact due to geographic, politic, religious or military reasons or some other Turk nationalist scholars wrote some books to teach Turkish to foreigners who were intented to learn it. Mamluk area was one of those centers where these books were written. Ought to governors were Turkish in this zone these dictionary-grammar books were shown in the era. Because of their features, they may be divided to categories in terms of similarities or differences. One of these different books is “Ad-Durratu’l Mudiyye fi’l Lugati’t Turkiyye”. This work is different because it contains prepared sentences in the of it, and it is a thematic dictionary, also it has conjugated verbs or phrases which are given as a lexic entry. In this work, the information about Turkish teaching as a second language studies was given then later it was focused on word groups while the sentences in the book were classified. The examples which taken from Toparlı’s work and ftom the original copy was shown as (21/8b).
Keywords
- Akar, A. (2016). Türk dili tarihi. Ötüken Yayınları: İstanbul.
- Ananiasz Zajaczkowski (1964). Un glossaire Arabe-Kiptchak retrouve. UAjb, C.35, 369- 383.
- Ananiasz Zajaczkowski (1969). Chapitres choisis du vocabulaire arabe-kiptchak ad- durrat al-muḍīʾa fi-l-luġat at- turkīya. Rocznik Orientalisticzny. XXIX/1 1965 , Warszawa, s. 39-98; XXIX/2, Warszawa, s. 67-116; XXXI/I 1968, Warszawa, s. 71-115; XXXII/2 1969, Warszawa, s. 19-62.
- Argunşah, M. (2013). Çağatay Türkçesi. İstanbul:Kesit Yayınları.
- Arslan, M. (2018). Yabancı dil olarak Türk dilini öğretmek üzere yazılan tarihi yapıtlarda kelime öğretim yöntemi. Atlas Internatıonal Refereed Journal On Socıal Scıences. 4/12, 953-960.
- Atsız, B. ve Türkmen, S. (2004). Ed-dürretü'l-mudiyye fî'l-lügati't-türkiyye. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Balci, O. (2018). Ed-Dürretü'l-mudiyye fî'l-lügati't-türkiyye’de görülen iki imla özelliği ve bu özelliklerin kazak türkçesi ile ilişkisi. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi. 46, s. 57-66.
- Balyemez, S. (2018), Dil bilgisi üzerine açıklamalar. Ankara: Pegem Yayınları.
- Biçer, N. (2012). Hunlardan günümüze yabancılara Türkçe öğretimi, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı: 1/4, s. 107-133.
- Böler, T. (2019). Türkiye Türkçesi söz dizimi. Kesit Yayınları: İstanbul.
- Delice, H. İ. (2012). Yapı açısından cümle sorunu. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 7/3, p. 871-876.
- Doğan, Y. (2016). Ebû Hayyân el-Endelüsî’nin kitâbu’l-idrâk li-lisâni’l-etrâk adlı eserinin dilbilim açısından incelenmesi. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi. 20/2, 329-348.
- Eckmann, J. (2014). Harezm, Kıpçak ve Çağatay Türkçesi üzerine araştırmalar (Haz. Osman Fikri Setkaya). TDK Yayınları:Ankara.
- Ercilasun, A. B. (2010). Başlangıçtan yirminci yüzyıla Türk dili tarihi. Ankara:Akçağ
- Ergin, M. (1998). Türk dil bilgisi. Bayrak Yayınları:İstanbul.
- Gulhan AL-TURK (2018), Arap alfabesiyle yazılmış Memlûk-Kıpçak sözlüklerinden hareketle türkçe telaffuzu belirten arapça ifadeler ve kısaltmalar, Turkish Studies, 13/12, p. 59-70.
- Karaağaç, G. (2012). Türkçenin söz dizimi. Kesit Yayınları:İstanbul.
- Karahan, L. (2004). Türkçede söz dizimi. Akçağ Yayınları:Ankara.
- Karçığa, S. (2015). Dil Eğitiminde ve öğretiminde kavram alanı sözlüklerinin önemi, International Journal of Languages’ Education and Teaching. UDES, p. 25142524.
- Kerimoğlu, C. (2007). Türkçe dil bilgisi öğretiminde yapı bakımından cümle sınıflandırmaları. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi. 21, 98
- Mutlu, H. K. (2009). Türkçe öğretiminde sözlükçülük tekniği açısından tematik sözlükler, Turkish Studies, 4/4, p. 814-822.
- Omeljan P. (1988). Kıpçakça (Çev. Mehmet Akalın) tarihî Türk şiveleri. TKAE Yayınları:Ankara.
- Özmen, M. (2013). Türkçenin sözdizimi. Karahan Kitabevi:Adana.
- Pekacar, Ç.- Tokyürek, H. (2014), Eski Türkçeden günümüze eksiz ad tamlaması meselesi, Dil Araştırmaları, Sayı: 15, 9-38 ss.
- Soydan, S. (2018). Memlük-Kıpçak Türkçesine ait dört sözlük ve gramer eserlerinde hayvan adları üzerine değerlendirme. Turkish Studies. 13/12, p. 377-397.
- Sülükçü, Y. (2016). Kitâb-ı mecmû-ı tercümân-ı türkî ve acemî ve mugalî’ adlı esere yabancılara Türkçe öğretimi açısından bir bakış. International Journal of Language Academy. 4(3), 67-76.
- Sülükçü, Y. (2017). Memlûklar döneminde Mısır'da Araplara Türkçe öğretmek amacıyla yazılmış Türkçe öğretimi kitaplarının karşılaştırmalı incelemesi. International Journal of Language Academy. 5/7, p. 423 / 436.
- Tiryaki, E. N. (2011). Yabancılara Türkçe öğretiminde tarihî bir kaynak: “ed-dürretü'l- mudiyye fî'l- lügati't-türkiyye. Türkçe Eğitimi ve Öğretimi Araştırmaları Dergisi. 1(1), 1-10.
- Toparlı, R. (2018). Ed-dürretü'l-mudiyye fî'l-lügati't-türkiyye. TDK Yayınları:Ankara.
- Zorbaz, K. Z. (2013). Yabancılara Türkçe öğretimi el kitabı, Yabancılara Türkçe Öğretiminin Tarihi Seyri. s.159-169.
