VLADİMİR PROPP’UN YAPISAL ÇÖZÜMLEME YÖNTEMİNE GÖRE EFLATUN CEM GÜNEY’İN GÜLEN NAR İLE AĞLAYAN AYVA MASALI’NIN İNCELENMESİ
Author :
Abstract
Öz
Arapça “mesel” sözcüğünün dilimizdeki yansıması olan masal, “eğitici, öğretici hikâye” anlamına gelen bir halk edebiyatı terimdir. Masal, halkın duyuş, düşünüş ve yaşam biçiminin doğal yansıması olan; dilden dile, nesilden nesile süregelen olağanüstü olayların, olağanüstü kahramanlar aracılığı ile anlatıldığı; zaman ve mekân kavramlarıyla sınırlandırılamayan, milletin özünden damıtılmış, öğretici sözlü edebi ürünler arasındadır. İyi ile kötünün diyalektiği üzerine kurgulanmış masallar, iyilerin hep kazandığı kötülerin ise hep kaybettiği sözlü edebiyat ürünleridir. Ait olduğu milletin yaşayışını, kültürünü, hayat felsefesini katıksız bir şekilde tasvir eden masallar, adeta geçmişten günümüze uzanan bir zaman makinasıdır. Toplumsal hafızanın izini taşıyan masallar çocuklar için eğitici, öğretici ve eğlendirici; yetişkinler için ise hatıralarla dolu nostaljik yazınsal ürünler arasında görülür. Toplumun değişik katmanları arasındaki farklı tip ve karakterleri içinde barındıran masallar geçmişten günümüze farklı kuramsal yaklaşımlara göre çözümlenmiş, karşılaştırmalı yöntemlerle çeşitli incelemelere tabi tutulmuştur. Bu bağlamda araştırmanın amacı; Vladimir Propp’un yapısal anlatı çözümleme yöntemine göre Eflatun Cem Güney’in “Gülen Nar ile Ağlayan Ayva” masalının incelenmesidir. İçerik çözümlemesi tekniği kullanılarak gerçekleştirilen bu araştırmada, Propp’un 31 maddelik “işlevselci” sıralaması esas alınmış, “Gülen Nar ile Ağlayan Ayva” masalının epizotları ve motifleri belirlenmiş, olay örgüsü çıkarılmış, masalda Propp’un belirlediği 31 işlev tespit edilmeye çalışılmıştır. Daha sonra yine Propp’un yönteminde belirlediği eylem alanlarının masal anlatısındaki varlığı incelenmiştir.
Keywords
Abstract
Abstract
Fairytale, which is the reflection of the Arabic word “parable” in our language, is a folk literature term meaning educational, instructive story. Fairytale, which is the natural reflection of the people's perception, thinking and lifestyle; the extraordinary events that have been going on from one language to another, from generation to generation, are told through extraordinary heroes; It is among the instructive oral literary products that cannot be limited to the concepts of time and space, distilled from the essence of the nation. Tales built on the dialectic of good and evil are products of oral literature, where the good always win and the bad ones always lose. Fairytales, which purely describe the life, culture and philosophy of life of the nation they belong to, are almost like a time machine extending from the past to the present. Fairytales that carry the traces of social memory are educational, instructive and entertaining for children; for adults, it is seen among nostalgic literary products full of memories. The tales, which contain different types and characters among different layers of society, have been analyzed according to different theoretical approaches from the past to the present, and have been subjected to various studies with comparative methods. The purpose of this article is According to Vladimir Propp's structural narrative analysis method, Eflatun Cem Güney's fairytale "Smiling Pomegranate and Crying Quince" is analyzed. In this study, which was carried out using the document analysis technique, Propp's 31-item "functionalist" order was taken as a basis, the episodes and motifs of the "Smiling Pomegranate and Crying Quince" were determined, the plot was deduced, and the 31 functions determined by Propp in the tale were tried to be determined. Afterwards, the existence of the action areas determined in Propp's method in the fairy tale narrative was examined.
Keywords
- Arastaman, G., Öztürk-Fidan, İ. ve Fidan, T. (2018). Nitel araştırmada geçerlik ve güvenirlik: Kuramsal bir inceleme. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 15 (1), 37-75.
- Bars, M. E. (2014). Vladimir Propp’un yapısal çözümleme yöntemi çerçevesinde “Battal Gazi Destanı” filminin incelenmesi. Tarih Okulu Dergisi (TOD), 7(XVIII), 79-97.
- Çıblak, N. (2005). V. Propp’un masal çözümleme metodu. Türk Dili, 638, 127- 140.
- Çobanoğlu, Ö. (2002). Halk bilimi kuramları ve araştırma yöntemleri tarihine giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Dilidüzgün, S. (2018). Çağdaş çocuk yazını: yazın eğitimine atılan ilk adım. İzmir: Tudem Yayınevi.
- Dündar, H. (2014). Vladimir Propp ve masalın biçimbilimi. Milli Folklor Dergisi, 55, 115- 118.
- Erdal, T. (2013) Elâzığ Masalları ve Propp metodu. Milli Folklor Dergisi, 12, 99, 175-178.
- Gedik, S. (2019). Masalların eğitimsel işlevleri. Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü, Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi, 3 (1), 356-367.
- Gümüş, İ. (2015). Türk masallarının max lüthi yaklaşımıyla çözümlenmesi. (Doktora tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Günay, U. (1975). Elâzığ Masalları. Erzurum: Atatürk Üniversitesi yayınları.
- Güney, E. C. (1971). Folklor ve halk edebiyatı. İstanbul: Millî Eğitim Yayınları.
- Houssein, Y. (2014). Halep Türkmen Masallarının Propp metodu açısından çözümlenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Kantarcıoğlu, S. (1991). Eğitimde masalın yeri. İstanbul: Millî Eğitim Yayınevi.
- Kavuran, T. ve Acar, H. M. (2014). Kayıp Balık Nemo’da masal işlevleri. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 39, 148-158.
- Koçak, B. ve Kurtlu Y. (2016). Erzurum halk masallarından Üç Turunçlar Masalı’nın Vladimir Propp’un yapısal anlatı çözümleme yöntemine göre incelenmesi. Turkish Studies Dergisi, 11 (15), 327-346.
- Krippendorff, K. (1980). Content analysis: An introduction to its methodology. Beverly Hills Calif: Sage Publications.
- Mert, E. L. (2012). Anadili eğitimi–öğretimi sürecindeki çocuk yazını ürünlerinden yararlanma ve masal türüne yönelik bazı belirlemeler. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 1-12.
- Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook: qualitative data analysis (2nd Edition). Thousand Oaks. CA: Sage Publications.
- Nakipoğlu, M. (2016). Hermann Hesse’nin Augustus Masalında masal öğeleri ve Propp’a göre çözümlenmesi. Humanitas, 4(8), 241-255.
- Özçalışkan Ş. (1996). Vladimir Propp'un biçimbilimsel yaklaşımı çerçevesinde bir Keloğlan Masalının incelenmesi. Dilbilim Araştırmaları, 7, 59–75. Dergi DOI:10.18492/dad
- Propp, V. (1985). Masalın biçimbilimi. (Çev.) Mehmet Rifat, Sema Rifat. İstanbul: Bilim, Felsefe, Sanat Yayınları.
- Sakaoğlu, S. (2002). Gümüşhane ve Bayburt masalları. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Sakaoğlu S, Karadavut Z. (2013). Halk masalları. Ankara: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
- Türkel, A. ve Çetinkaya, M. (2021). V. Propp’un masalın biçimbilimi yaklaşımı bağlamında “kara tavuk” adlı masalın çözümlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 59, 158-178.
- Weber, R. (1990). Basic content analysis (2nd Edition). Thousand Oaks, United States: Sage Publications.
- Güney, E. C. (2014, 23 Nisan). Gülen Nar İle Ağlayan Ayva Masalı. ekültürsanat. http://www.ekultursanat.com/masal/eser-1370-Gulen-Narla-Aglayan-Ayva. Erişim Tarihi:23.04.2014
