Author :
Abstract
Türk dilinin tarihsel seyrine bakıldığında telif veya tercüme olmak üzere büyük bir külliyatı içeren metinlerin Arap alfabesiyle yazıldığı görülmektedir. İçerik özelliklerine göre onlarca başlık altında sınıflandırılabilecek olan bu eserler, başta dil ve edebiyat araştırmaları olmak üzere Türkoloji’nin farklı dallarında incelenmektedir. Tarihî metinlerin öne çıkan ve dikkate değer özellikler sergileyen yanlarından biri de bu eserlerin farklı müellif veya müstensihlerce ortaya konan imla şekilleridir. Farklı yazı biçimlerine göre harekeli veya harekesiz olarak yazılan eserlerdeki standart ve standart dışı imla özellikleri, konuyla ilgilenen araştırmacıların dikkatini çeken bir başka konudur. Dolayısıyla tarihî metinler dil bilgisel açıdan incelenirken araştırmacıların üzerine eğildikleri konulardan biri de çalışmaya konu olan metnin sahip olduğu imla özellikleridir. Bu kapsamda tarihî metinlerin birçoğu Türkçenin Arap alfabesiyle yazıldığı metinlerdeki genel imla özelliklerine uyarken bazı metinlerde müellif veya müstensihten kaynaklanan standart dışı yazım biçimleri de görülebilmektedir. Özellikle standart dışı yazım özelliklerinden hareketle araştırmacıların söz konusu döneme ait dilin genel ve özel yanlarını tespit etmeye yönelik çalışmalar yaptıkları bilinmektedir. Bu çalışmada, söz konusu imla özellikleri, dar kapsamlı bir metin üzerinde; müellifi bilinmeyen bir muamma ve lugaz metnindeki Türkçe kelimelerden hareketle ünlüler ve bazı ünsüzler esasında gösterilmeye çalışılmıştır. Çalışmada verilen örnek kelimeler, çalışmaya esas teşkil eden metinden alınarak orijinal biçimleriyle gösterilmiş, ilgili kelimelerin yanına yazılan okunuşları ise çeviri yazı işaretleriyle birlikte belirtilmiştir.
Keywords
Abstract
A glimpse into the historical course of the Turkish language shows that a great body of literature containing both authored and translated works was written in the Arabic alphabet. These works that can be classified under dozens of categories according to their content are analysed under various branches of Turcology studies, particularly linguistic and literary studies. A striking and exciting aspect of historical texts is the varying orthographic characteristics preferred by the authors and copyists of such works. Written with or without vowel points according to different types of writing, the standard and non-standard orthographic characteristics in the works make up another subject that attracts researchers' attention. In this regard, orthographic characteristics, which comprise the subject of this article, are among the questions researchers approach while analyzing historical texts in linguistic terms. In this respect, while most historical texts written in Turkish with the Arabic alphabet comply with the general orthographic rules, some demonstrate non-standard writing characteristics that arise from their authors or copyists. It is known that researchers engage in activities to identify the general and particular aspects of the language of the relevant period regarding non-standard writing characteristics. This article attempts to reveal such orthographic qualities on a muamma (riddle in Turkish folk literature) and a lugaz (riddle in Ottoman poetry), both anonymous, concerning Turkish words and based on vowels and consonants. The exemplary words given in the article were taken from the text subject to this study. These words are given in their original forms with their pronunciations and translations next to them.
Keywords
- Aça, M. vd. (2011). Başlangıçtan günümüze Türk edebiyatında tür ve şekil bilgisi. İstanbul: Kesit Yayınları.
- Ayar, N. (2011). Millet Kütüphanesi Ali Emiri manzum 567’deki lugaz mecmuası (vr. 245-280 metin-inceleme) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul.
- Bilgegil, M. K. (1989). Edebiyat bilgi ve teorileri (belâgat). İstanbul: Enderun Kitabevi.
- Çapan, P. (2005). 18. yüzyıl tezkirelerinde örneklenen mu’ammâ ve lugazlar. Osmanlı Araştırmaları, 26, 205-222.
- Develi, H. (2013). Osmanlı Türkçesi kılavuzu I. İstanbul: Kesit Yayınları.
- Dilçin, C. (2005). Örneklerle Türk şiir bilgisi. Ankara: TDK Yayınları.
- Durmuş İ. ve Uzun, M. İ. (2003). Lugaz. TDV İslam Ansiklopedisi, 27, 221-223.
- Durmuş, İ. ve Saraç, M. A. Y. (2005). Muamma. TDV İslam Ansiklopedisi, 30, 320-323.
- Elçin, Ş. (2014). Halk edebiyatına giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Gülsevin, G. (1997). Eski Anadolu Türkçesinde ekler. Ankara: TDK Yayınları.
- Güneş, B. (2015). Bir muamma ve lugaz metni hakkında. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 4 (2), 526-545.
- Hamza, A. (2011). Türk Edebiyatında el yazması bir lûgaz ve mu’ammâ mecmuasının transkripsiyonlu olarak Latin harflerine çevrilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
- Saraç, M. A. Y. (2007). Klasik edebiyat bilgisi belagat. İstanbul: 3F Yayınevi.
