TÜRKİYE’DE ÇEVİRMEN EĞİTİMİNİN HEDEFLERİ VE PERSPEKTİFLERİ: BÖLÜMLERİN KENDİ BEYANLARI ÜZERİNDEN ÖRNEK BİR İNCELEME
Author :
Abstract
Türkiye’de ‘çeviri’ye yönelik üniversite düzeyinde verilen eğitim, 40 yıla yakın bir geçmişi geride bırakmıştır. İki bölümün öğrenci kabulü ile başlayan bu süreçte çeviri bölümlerinin sayısı bugün 50’ye yaklaşmıştır. Bu bölümlerde sunulan lisans ve yüksek lisans programlarının ise oldukça arttığı ve dil çiftleri bakımından çeşitlendiği görülmektedir. Bu süreçte öncü bölümlerin mezunları, başka üniversitelerde kadro almış, yeni bölümlerin kurulmasına da öncülük etmişlerdir. Dolayısıyla bir yandan bilgi, bilinç ve birikim dağılmış, diğer yandan üniversite ve bölümler arasındaki iş birliği ve etkileşim olanakları artmıştır. Bologna Süreci ise getirdiği şeffaflık ve düzen ile standartlaşmayı pekiştirmektedir. Çevirmen eğitiminin Türkiye’de bu köklü sayılabilecek geçmişi ve araştırma alanındaki gelişmeler gerek çeviri eğitimi gerekse Çeviribilim açısından ‘Türkiye ekolü’ şeklinde tanımlanabilecek bir olguyu gündeme taşımaktadır. Bu birikimin somut durumda lisans programlarına nasıl yansıdığı ve lisans programlarının ‘çevirmen eğitiminin koşulları’ ile ilgili yurt dışı, özellikle Avrupa kaynaklı çerçevelere ne kadar uyduğu ise, sorgulamaya değer bir araştırma sahası olarak karşımızda durmaktadır. Bu ana sorunsaldan hareketle bu çalışmada Türkiye’de çeviri eğitimi sunan bölümlerin mevcut hedefleri ve beklentileri, seçilen örneklem temelinde incelenmeye çalışılmıştır. Bu değerlendirmede bölümlerde sunulan çeviri eğitimi lisans programlarında Bologna Süreci çerçevesinde beyan edilen program çıktıları, içerik analizi yaklaşımı ile analiz edilmiş ve programlardaki hedef ve beklentilerin çevirmen yeterlikleri ile ilgili Avrupa’da ortaya konmuş çerçeveye uygunluğu değerlendirilmeye çalışılmıştır.
Keywords
Abstract
Translator and interpreter training at undergraduate level in Turkey goes back almost 40 years. In this process, which started with the student admission of two departments, the number of departments of translation has approached 50 today. It is seen that the undergraduate and master programs offered by these departments have increased considerably and diversified in terms of language pairs. In this process, graduates of leading departments took up positions in other universities and pioneered the establishment of new departments. Therefore, on the one hand, knowledge, awareness and experience have been dispersed, and on the other hand, the opportunities for cooperation and interaction between universities and departments have increased. The Bologna Process, on the other hand, reinforces standardization with the transparency and order it brings. This deep-rooted history of translator and interpreter training in Turkey and developments in the field of research bring up a phenomenon that can be defined as the 'Turkish school' in terms of both translation education and translation studies. How this accumulation is reflected in the undergraduate programs in concrete situations and how well the undergraduate programs comply with the frameworks of foreign, especially European origin, regarding the 'conditions of translator and interpreter training' seems to be a research field worth questioning. Based on this main problematic, in this study, the objectives and expectations of the departments that offer translator training in Turkey have been tried to be determined based on the selected sample. In this evaluation, the program outputs declared within the framework of the Bologna Process in the translator training undergraduate programs offered in the departments have been investigated with the content analysis method. Thus, it has been tried to evaluate the compliance of the objectives and expectations in the programs with the framework set forth in Europe regarding translator competencies.
Keywords
- Akalın, R. (2016). Akademik çeviri eğitimi açısından çeviri edinci kavramı ve içerimleri. Diyalog Interkulturelle Zeitschrift Für Germanistik, 4 (2), 56-65.
- Akdağ, A. I. (2015). Fransızca mütercim tercümanlık öğrencilerinin mezun profili. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (37), 659 – 672.
- Aslan, E. (2020). Çeviri eğitimi ve yabancı dil edinci. Ed. Osman Coşkun Çeviribilimden İzdüşümler 1. İstanbul: Kesit Yayınları.
- Dum, J. J. (2008). Der Bologna Prozess. München: Grin Verlag.
- Durukan E. ve Çelikay M. K. (2018). Çeviri edinci kavramına yönelik kapsayıcı bir tanım önerisi. Turkish Studies, Language / Literature, 13 (12), 161 – 176.
- EMT-Expertengruppe (2009). Kompetenzprofil von Translatoren, Experten für die mehrsprachige und multimediale Kommunikation. https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/emt_competences_translators_de.p df
- Eruz, S. (2003). Çeviriden çeviribilime. İstanbul: Multilingual.
- Eser, O. (2015). Çeviri eğitiminde edinç kavramının değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (33), 135-156.
- Haldan, A. (2018). Skopos Kuramı, çeviri edinci ve çeviribilim öğrencilerinin teknoloji kullanımları üzerine bir değerlendirme. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (2) , 101-112.
- Hitzel, F. (1995). Enfants de langue et drogmans: Dil oğlanları ve tercümanlar. (M. Sert, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Holmes, J. (1988). Traslated! Papers on literary translation and translation studies, with an introduction by Raymond van den Broeck. Amsterdam: Rodopi.
- Hönig, H. G. (1992). Almanya’da çeviri eğitimi uygulamaları ve çeviri öğretiminin yöntem sorunları üzerine Hans G. Hönig ile söyleşi. (A. Özalp, Çev.) Metis Çeviri, sayı 19, 30-36. İstanbul: Metis Yayınları.
- Kautz, U. (2000). Handbuch Didaktik des Übersetzens und Dolmetschens. München: Iudicium.
- Kiraly, D. (2013). Das Kultivieren einer Translationsdidaktik – Eine fraktale Perspektive. S. Hansen-Schirra, D. Kiraly (Ed.): Projekte und Projektionen in der translatorischen Kompetenzentwicklung: Publikationen des Fachbereichs Translations-, Sprach- und Kulturwissenschaft der Johannes-Gutenberg-Universität Mainz in Germersheim. Reihe A: Abhandlungen und Sammelbände. 61 (ss. 11-32). Frankfurt am Main: Peter Lang.
- Korkmaz, İ. (2019). Teknik çeviri eğitiminde terminoloji – çeviri edinci ilişkisi: Örnek bir inceleme. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (15), 328-341
- PACTE (2007). Zum Wesen der Übersetzungskompetenz – Grundlagen für die experimentelle Validierung eines ÜK-Modells. G. Wotjak (Ed.): Quo vadis Translatologie? Ein halbes Jahrhundert universitäre Ausbildung von Dolmetschern und Übersetzern in Leipzig; Rückschau, Zwischenbilanz und Perspektive aus der Außensicht (ss. 327-342). Berlin: Frank & Timme.
- Risku, H. (1998). Translatorische Kompetenz: Kognitive Grundlagen des Übersetzens als Expertentätigkeit. Tübingen: Stauffenberg Verlag.
- Sandrini, P. (2014). Translationskompetenz und Ausbildung: Globalisierung, Technologie, Beruf. L. Zybatow, M. Ustazwesk (Ed.) Bausteine translatorischer Kompetenz oder Was macht Übersetzer und Dolmetscher zu Profis. Innsbrucker Ringvorlesung zur Translationswissenschaft 7 (ss. 17-30). Frankfurt a.M.: Peter Lang.
- Seçkin, S. & Demirel, E. B. (2019). Kurumsal alanın gerektirdiği çevirmen modeli. Ege Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (2), 109-122.
- Şevik, N. & Gündoğdu, M. (2018). Çeviri eğitiminde çevirmen adayı öğrencilerin edinmesi gereken temel becerilere bir üst bakış. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3 (1), 78-89.
- Toury, G. (1995). Descriptive translation studies and beyond. Amsterdam: John Benjamins.
