Author :
Abstract
Süreli yayın faaliyetleri, Türkiye’de Tanzimat’tan sonra başlasa da nicelik ve nitelik yönünden asıl gelişimin 1923’ten sonra olduğu görülür. Yeni bir devletin kuruluşu ve bu devletin kimi toplumsal değişimleri gerçekleştirmek amacıyla dil, tarih, kültür alanında yeni girişimler başlatması bu gelişimde önemli bir role sahiptir. Özellikle 1950-1960 arası; sosyal, siyasal, kültürel vb. birçok alanda olduğu gibi edebiyatta da hızlı bir değişimin yaşandığı bir dönemdir. Bu dönem, edebiyattaki değişimin, roman, şiir, tiyatro, hikâye gibi alanlarla sınırlı kalmayıp süreli yayın faaliyetlerine kadar uzandığı ve süreli yayın sayısının hızla artığı bir dönemdir. Hisar (1950), Türk Dili (1951), Yeni Ufuklar (1952), Şairler Yaprağı (1954) gibi dergilerle birlikte Mavi (1952) dergisi de 1950-1960 arasında yaşanan edebî hareketlilikte yerini almış, edebiyatın canlanmasında önemli bir rol oynamıştır. 1 Kasım 1952 tarihinde Ankara’da “Aylık Sanat ve Fikir Dergisi” olarak çıkan Mavi dergisi, yayımlandığı ilk dönemlerde uzlaşmacı bir çizgiye sahip olsa da sonrasında farklı poetik ve politik görüşlerden dolayı sert tartışmalar içine girmiş, varlığıyla edebiyat dünyasına hareketlilik kazandırmış bir dergidir. Attilâ İlhan’ın “sosyal realizm” ile ilgili yazıları ve “öncüler” olarak adlandırılan sanatçıların sorgulandığı soruşturma, bu hareketliliği sağlayan iki gelişmedir. Bu çalışmada, bu iki gelişmenin ve bunun sonucunda ortaya çıkan tartışmaların, Mavi’nin bir hareket olarak kabul edilmesi için yeterli olup olmadığı, İkinci Yeni’yi ortaya çıkarıp çıkarmadığı ve Mavi dergisinin bir poetikasının olup olmadığı sorgulanarak Mavi dergisinin Türk edebiyatındaki yeri ve önemi ortaya konmaya çalışılmıştır.
Keywords
Abstract
Although periodical activities started after the Reforms in Turkey, it is seen that the real development in quantity and quality was after 1923. The establishment of a new state and the initiation of new initiatives in the field of language, history, and culture to realize some social changes by this state have an important role in this development. Especially between 1950-1960s it was a period of rapid change in literature as in many other fields like social, political, cultural etc. This period is a period in which the change in literature is not limited to fields such as novels, poems, theaters, and stories but extends to periodical activities, and the number of periodicals increases rapidly. Along with magazines such as Hisar (1950), Türk Dili (1951), Yeni Ufuklar (1952), Şairler Yaprağı (1954); Mavi (1952) magazine also took its place in the literary mobility in the '50s-'60s and played an important role in the revival of literature. Although Mavi magazine, which was published as "Monthly Art and Idea Magazine" in Ankara on November 1, 1952, had a conciliatory line in the early periods of its publication; it was a magazine that got into harsh discussions due to different poetic and political views and brought mobility to the literary world with its presence. Attilâ İlhan's writings on "social realism" and the investigation in which artists called "pioneers" are questioned are two developments that provide this mobility. This study aims to reveal the place and importance of Mavi magazine in Turkish literature by questioning whether these two developments and the resulting debates were sufficient to accept Mavi as a movement, whether it revealed the "İkinci Yeni" and whether Mavi magazine had a Poetica.
Keywords
- Abasıyanık, S. F. (1953). Mavi üstüne. Mavi, 13, 1.
- Acaroğlu, M. T. (1971). Dergiciliğimiz. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, C: XXIII, 233, 389- 394.
- Açık Y. (2014). Mavi dergisi üzerine bir inceleme (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
- Bezirci, A. (2005). İkinci yeni olayı. İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
- Civelek, T. (1952). Mavi’nin düşündürdükleri. Mavi, 1, 4.
- Çetin Baycanlar, S. (2007). 1951- 1961 yılları arasında Türk edebiyatında edebî eleştiri (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
- Çetin Baycanlar, S. (2012). Süreli yayınlar ve edebiyat dünyası 1950’den günümüze genel bir değerlendirme. Prof. Dr. Mine Mengi Adına Türkoloji Sempozyumu Bildirileri içinde (s. 288- 294). Adana: Çukurova Üniversitesi Basımevi.
- Çiftçi, B. (1982). Otuz yıl sonra (1952- 1982) Mavi dergisini ve Mavi hareketini nasıl değerlendiriyorsunuz?. Milliyet Sanat Dergisi, 61, 5-7, 44.
- Emiroğlu, Ö. (2011). Türkiye’de edebiyat toplulukları. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Erdost, M. İ. (1982). Muzaffer İlhan Erdost dergiciliğimizin bugününü değerlendiriyor. Varlık, 892, 7-9.
- Gruda, Y. (1982). Otuz yıl sonra (1952- 1982) Mavi dergisini ve Mavi hareketini nasıl değerlendiriyorsunuz?. Milliyet Sanat Dergisi, 61, 5-7.
- 16 Açık Y. (2014). Mavi dergisi üzerine bir inceleme (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova
- Yalçınkaya M. (2013). Mavi dergisinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kırklareli
- Günyol, V. (1984). Cumhuriyet sonrası sanat ve edebiyat dergileri. Türkiye’de Dergiler Ansiklopediler (1849-1984), İstanbul: Gelişim Yayınları.
- İlhan, A. (2004). İkinci yeni savaşı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- İmzasız, (1955). Okurlarımıza. Son Mavi, 30, 11.
- İmzasız, (1986). Mavi hareketi nedir?. Adam Sanat, 2, 40-51.
- Oktay, A. (1954). Kendi kendisiyle çelişen yahut Sokaktaki Adam’a dair. Mavi,19, 5.
- Oktay, A. (1982). Otuz yıl sonra (1952- 1982) Mavi dergisini ve Mavi hareketini nasıl
- Oktay, A. (2004). Gizli çekmece. İstanbul: Doğan Kitap.
- Özkırımlı, A. (1982). Dergi ve dergicilik. Varlık, 892, 5-6.
- Uçar, A. (2007). 1950’ler Türkiye’sinde edebiyat dergiciliği: poetikalar ve politikalar. Basılmamış YL Tezi, Bilkent Üniversitesi, Ankara.
- Ulusoy Tunçel, A. (2012). Bir genç edebiyat denemesi: Mavi hareketi. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, 7, 113-160.
- Yaşar Kemal, (1953). Mavi üstüne. Mavi, 13, 1.
